Czy bezpieczeństwo dTpa u ciężarnych zależy od czasu podania poprzedniej dawki szczepionki przeciwko tężcowi?

Opracowała mgr Małgorzata Ściubisz
Konsultowała dr n. med. Iwona Paradowska-Stankiewicz

Skróty: aRR – ryzyko względne skorygowane o znane czynniki zakłócające, dTpa – skojarzona szczepionka przeciwko tężcowi i błonicy (ze zmniejszoną dawką toksoidu maczugowca błonicy) oraz krztuścowi (bezkomórkowa, o zmniejszonej zawartości antygenu), SGA – noworodek za mały w stosunku do wieku ciążowego, TCV – szczepionki zawierające anatoksynę tężcową

Metodyka: badanie kohortowe z retrospektywnym zbieraniem danych; dane do badania uzyskano z 7 ośrodków uczestniczących w projekcie Vaccine Safety Datalink

Populacja: 29 155 ciężarnych w wieku 14–59 lat szczepionych dTpa w czasie ciąży, które uprzednio otrzymały szczepionkę przeciwko tężcowi (TCV)

Interwencja (ekspozycja): szczepienie dTpa w czasie ciąży w okresie: (a) do 2 lat po szczepionce przeciwko tężcowi (4812 kobiet) oraz (b) 2–5 lat po szczepionce przeciwko tężcowi (9999 kobiet)

Kontrola: ciężarne szczepione dTpa, które otrzymały szczepionkę przeciwko tężcowi >5 lat wcześniej (14 344 kobiety)

Wyniki: 67,4% z 29 155 ciężarnych dTpa otrzymało w III trymestrze ciąży, 27,5% w II, a 5,1% w I. Zdecydowana większość kobiet szczepionych przeciwko tężcowi do 2 lat wcześniej (94%) oraz 2–5 lat wcześniej (85%) otrzymała wówczas także dTpa. W grupie kobiet szczepionych przeciwko tężcowi >5 lat wcześniej jedynie u 17% szczepienie to zrealizowano preparatem dTap.

Ryzyko powikłań ciąży u ciężarnych szczepionych dTpa, w porównaniu z grupą kontrolną, było podobne w odniesieniu do wszystkich punktów końcowych, niezależnie od czasu, jaki upłynął od uprzedniego szczepienia TCV (p. tab.). Również ryzyko łagodnych niepożądanych odczynów poszczepiennych (takich jak gorączka, reakcja alergiczna, odczyn miejscowy) po podaniu dTpa było w obu analizowanych grupach, w porównaniu z grupą kontrolną, podobne zarówno w ciągu 3, jak i 7 dni po szczepieniu.

Komentarz

dr n. med. Iwona Paradowska-Stankiewicz
Zakład Epidemiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie

Problem krztuśca często powraca w dyskusjach lekarzy praktyków, naukowców i ekspertów z różnych regionów świata. W naszym kraju także. Dzieje się tak za sprawą zmian w epidemiologii krztuśca, charakteryzujących się m.in. dużą i cyklicznie zwiększającą się zapadalnością, szczególnie wśród niemowląt, młodzieży nastoletniej i osób starszych, oraz zwiększonym ryzykiem powikłań, które u najmłodszych dzieci mogą nawet prowadzić do zgonu.

Dane dotyczące zachorowań na krztusiec w Polsce pochodzą z rutynowego nadzoru epidemiologicznego oraz Ogólnopolskiego Badania EpiPert, prowadzonego w Zakładzie Epidemiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny w latach 2009–2011. Na podstawie analizy danych grupa ekspertów zaleciła, aby szczepieniami przeciwko krztuścowi objąć młodzież szkolną w 14. roku życia, osoby starsze opiekujące się niemowlętami oraz personel oddziałów położniczych, noworodkowych i pediatrycznych. Kolejnym krokiem w strategii zmniejszania liczby zachorowań na krztusiec było przyjęcie przez większość krajów europejskich, Kanadę i Australię wytycznych opracowanych przez amerykański Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) w 2011 roku, które zalecają szczepienie przypominające dTpa wszystkim kobietom ciężarnym w II i III trymestrze ciąży w celu zwiększenia stężenia swoistych przeciwciał i zapewnienia biernej odporności dziecku w pierwszych 2 miesiącach życia dzięki transportowi swoistych przeciwciał przez łożysko, a także zmniejszeniu ryzyka krztuśca u matki, która mogłaby stanowić źródło zakażenia dla swojego dziecka.

Komentowane badanie odnosi się do zaleceń ACIP w zakresie bezpieczeństwa stosowania dTpa u kobiet ciężarnych. Należy pogratulować Autorom podjęcia tego ważnego tematu – badanie dostarcza bowiem twardych, naukowych argumentów na temat bezpieczeństwa interwencji medycznej jaką są szczepienia przeciwko krztuścowi u ciężarnych. Ze względu na metodologię badania i liczebność kohorty badanie można uznać za pionierskie, na co również wskazują Autorzy publikacji. Mam nadzieję, że wyniki omawianego badania zainspirują naukowców do kontynuowania tej tematyki, a Koleżanki i Kolegów praktyków do odważnego zalecania szczepień przeciwko krztuścowi kobietom w ciąży (takie zalecenie wprowadzono do polskiego Programu Szczepień Ochronnych na 2016 r.), a także innym nieuodpornionym osobom.