Opracowała Małgorzata Ściubisz, redaktor serwisu Szczepienia
Od sezonu epidemicznego grypy 2019/2020 w Polsce jest dostępna „żywa” donosowa 4-walentna szczepionka przeciwko grypie sezonowej (LAIV-4). Choć preparat ten jest nowością na naszym rynku, to od kilku lat z powodzeniem stosowany jest w programie powszechnych szczepień dzieci w Wielkiej Brytanii. W czasopiśmie „Vaccine” opublikowano wyniki badania kliniczno-kontrolnego typu test-negative design, w którym oceniono skuteczność rzeczywistą szczepionek przeciwko grypie, m.in. preparatu LAIV-4, w zapobieganiu hospitalizacjom z powodu grypy u dzieci w wieku 2–17 lat mieszkających w Anglii.
Do badania zakwalifikowano 986 dzieci, które w sezonie epidemicznym grypy 2018/2019 hospitalizowano z powodu objawów choroby grypopodobnej i od których pobrano próbki do badania w kierunku zakażenia wirusem grypy. Grupę przypadków utworzyło 307 dzieci (9% szczepionych), u których metodą polimerazowej reakcji łańcuchowej z odwrotną transkryptazą (RT-PCR) potwierdzono zakażenie wirusem grypy, a grupę kontrolną 679 dzieci (42% szczepionych), u których wykluczono grypę. Wśród dzieci szczepionych u ponad połowy (68%) szczepienie wykonano preparatem LAIV-4, u 29% preparatem inaktywowanym (IIV), a dla 3% dzieci nie udało się określić zastosowanego preparatu. Dane na temat zachorowań uzyskano z systemu nadzoru epidemiologicznego nad grypą Respiratory DataMart Surveillance, a dane kliniczne i demograficzne dzieci na podstawie kwestionariuszy ankiety wysłanych do lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej sprawujących opiekę nad poszczególnymi dziećmi.
W sezonie epidemicznym 2018/2019 skuteczność rzeczywista szczepionek przeciwko grypie w zapobieganiu hospitalizacjom z powodu grypy u dzieci w wieku 2–17 lat wyniosła 53% (95% CI: 33,3–66,8) wobec zachorowań wywołanych przez wirus A lub B, 55,2% (95% CI: 36,2–68,5) wobec zachorowań wywołanych przez wirus A, 64% (95% CI: 34,4–79,7) wobec zachorowań wywołanych przez wirus A/H1N1pdm2009 oraz 31,1% (95% CI: od -53 do 69,2) wobec zachorowań wywołanych przez wirus A/H3N2 (wynik nieistotny statystycznie). Zaobserwowano także, że skuteczność szczepienia przeciwko grypie była większa u dzieci, które zaszczepiono zarówno w aktualnym (2018/2019), jak i poprzednim sezonie epidemicznym (2017/2018).
W badaniu oceniono także skuteczność szczepienia przeciwko grypie m.in. w zależności od wieku dziecka (2–9 lat lub 10–17 lat) oraz rodzaju preparatu (LAIV-4 lub IIV). Skuteczność szczepienia przeciwko grypie w zapobieganiu hospitalizacjom z powodu grypy była podobna (nakładające się przedziały ufności) w obu grupach wiekowych. U dzieci w wieku 2–9 lat skuteczność szczepienia wyniosła 52,3% (95% CI: 29,4–67,8) wobec zachorowań wywołanych wirusem A lub B, 55,6% (95% CI: 33,8–70,2) wobec zachorowań wywołanych wirusem A, 61,4% (95% CI: 26,2–79,8) wobec zachorowań wywołanych wirusem A/H1N1pdm2009 oraz 14,5% (od -137,1 do 69,2) wobec zachorowań wywołanych wirusem A/H3N2. Z kolei u dzieci w wieku 10–17 lat skuteczność szczepienia wyniosła 62,6% (95% CI: 12,9–84) wobec zachorowań wywołanych wirusem A lub B oraz 61,2% (95% CI: 8,9–83,5) wobec zachorowań wywołanych wirusem A (nie udało się ocenić skuteczności w zapobieganiu zachorowaniom wywołanym wirusem A/H1N1pdm2009 oraz A/H3N2). Skuteczność szczepienia była również podobna (nakładające się przedziały ufności) w zależności od zastosowanego preparatu. Skuteczność LAIV-4 w zapobieganiu hospitalizacjom z powodu grypy wywołanej wirusem A lub B wyniosła 49,1% (95% CI: 25,9–65,0), wywołanej wirusem A wyniosła 52,2% (95% CI: 30,0–67,3), a w przypadku wirusa A/H1N1 – 70,7% (95% CI: 41,8–85,3). Statystycznie nieistotny wynik uzyskano w ocenie skuteczności LAIV-4 w odniesieniu do wirusa A/H3N2 (skuteczność 20,1% [95% CI: od -87,3 do 65,9]). Z kolei skuteczność IIV w zapobieganiu hospitalizacjom z powodu grypy A lub B wyniosła 64,4% (95% CI: 29,4–82,0), z powodu grypy wywołanej wirusem A – 64,2% (95% CI: 28,7–82,0), a wywołanej wirusem A/H1N1 – 44,4% (95% CI: od -51,9 do 79,6). Nie udało się ocenić skuteczności IIV w zapobieganiu zachorowaniom spowodowanym przez szczep A/H3N2.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że uzyskane wyniki dostarczają dowodów na skuteczność corocznego szczepienie przeciwko grypie w zapobieganiu hospitalizacjom z powodu grypy u dzieci w wieku 2–17 lat. Szczepienie było bardziej skuteczne wobec zachorowań wywołanych wirusem A/H1N1pdm2009 niż wirusem A/H3N2.
