Opracowała Małgorzata Ściubisz, redaktor serwisu „Szczepienia”
W niemieckim badaniu obserwacyjnym (krajowy nadzór epidemiologiczny) oceniono częstość hospitalizacji z powodu pneumokokowego zapalenia płuc powikłanego ropniakiem opłucnej u dzieci w okresie realizacji powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom. Od 2009 roku w Niemczech do realizacji programu szczepień dostępne były obie skoniugowane szczepionki: 10-walentna (PCV-10) i 13-walentna (PCV-13), przy czym zdecydowaną większość dzieci (91%) szczepiono PCV-13. Analizą objęto lata 2010–2018, które podzielono na wczesny (lata 2010–2014) i późny (lata 2014–2018) okres realizacji programu szczepień. W badaniu wykorzystano dane zbierane prospektywnie w ramach czynnego nadzoru epidemiologicznego, którym objęto wszystkie szpitale i oddziały dziecięce w Niemczech.
W latach 2010–2018 z powodu zapalenia płuc powikłanego wysiękiem opłucnowym wymagającym drenażu lub utrzymującym się >7 dni hospitalizowano 1724 dzieci <18. roku życia. U 584 (43,8%) chorych przyczyną ropniaka opłucnej było potwierdzone zakażenie bakteryjne, w tym u 256 (33,9%) zakażenie pneumokokiem (dodatni wynik posiewu lub PCR).
Wśród dzieci, u których potwierdzono etiologię pneumokokową ropniaka opłucnej, wyniki serotypowania uzyskano dla 114 (44,5%) z nich. We wczesnym okresie realizacji programu szczepień najczęściej izolowano serotypy 1 (38,1% [24 dzieci]), 3 (25,4% [16 dzieci]), 7 (19% [12 dzieci]) i 19A (11,1% [7 dzieci]), natomiast w okresie późnym zdecydowanie dominował serotyp 3 (62,7% [32 dzieci]) i serotypy nieuwzględnione w PCV-13 (15,7% [8 dzieci]). U dzieci, w porównaniu z wczesnym okresem szczepień, zapadalność na zapalenie płuc powikłane ropniakiem opłucnej związane z zakażeniem serotypem 3 pneumokoka zwiększyła się o 16% (1,16 [95% CI: 1,02–1,32]) w latach 2014–2018.
Autorzy przeanalizowali także status szczepienia przeciwko pneumokokom wśród dzieci hospitalizowanych z powodu zapalenia płuc powikłanego ropniakiem opłucnej. Okazało się, że ponad połowa była zaszczepiona preparatem, który zawierał antygen typu pneumokoka będącego przyczyną zachorowania. Wśród dzieci, które otrzymały wszystkie należne dla wieku dawki szczepionki, dominowały te, u których za zachorowanie odpowiadał serotyp 3. Ponad 58% spośród 48 dzieci z ropniakiem opłucnej wywołanym zakażeniem serotypem 3 pneumokoka otrzymała PCV-13, w tym ponad 54% wszystkie dawki należne dla wieku (zdecydowana większość wg schematu 3+1). Zaobserwowano również, że dzieci u których przyczyną zapalenia płuc powikłanego ropniakiem opłucnej był serotyp 3 pneumokoka, były znamiennie młodsze (mediana: 3,2 vs 5,6 rż.), hospitalizowano je dłużej (mediana: 22 vs 17,5 dnia) oraz znamiennie częściej wymagały leczenia na oddziale intensywnej terapii (89,6 vs 73,8%) w porównaniu z dziećmi, u których zachorowania wywołały inne serotypy pneumokoka ogółem.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że po rozpoczęciu programu powszechnych szczepień PCV-13 serotyp 3, obok serotypów pozaszczepionkowych, stał się najczęściej wykrywanym serotypem u dzieci hospitalizowanych z powodu pneumokokowego zapalenia płuc powikłanego ropniakiem opłucnej, a częstość związanych z nim zachorowań się zwiększyła. Duży odsetek tych przypadków dotyczył dzieci, które otrzymały wszystkie należne dla wieku dawki PCV-13. Nowe szczepionki kolejnej generacji powinny zawierać skuteczniejszy komponent chroniący przed inwazyjnymi zakażeniami serotypem 3.
