Sputnik V – skuteczność kliniczna i bezpieczeństwo

03.02.2021
Logunov Y.D. i wsp.
Safety and efficacy of an rAd26 and rAd5 vector-based heterologous prime-boost COVID-19 vaccine: an interim analysis of a randomised controlled phase 3 trial in Russia. The Lancet, 2021; doi.org/10.1016/S0140-6736(21)00234-8

Opracowała Małgorzata Ściubisz

W czasopiśmie „The Lancet” opublikowano wyniki wstępnej analizy danych z wieloośrodkowego badania z randomizacją (III fazy) przeprowadzonego metodą podwójnie ślepej próby z placebo w grupie kontrolnej dotyczącego bezpieczeństwa i skuteczności klinicznej szczepionki przeciwko COVID-19 „Gam-COVID-Vac” (Sputnik V). Badanie przeprowadzono w 25 ośrodkach w Moskwie w Rosji (p. NCT04530396).

Szczepionka „Gam-COVID-Vac” to preparat oparty na wektorze adenowirusowym niezdolnym do replikacji. Zawiera dwa różne sertypy adenowirusa ludzkiego – typ 26 i typ 5 – z ekspresją białka S SARS-CoV-2. Pełny schemat szczepienia obejmuje 2 dawki podawane i.m. w odstępie 21 dni i każda dawka zawiera inny serotyp wektora adenowirusowego (strategia tzw. prime and boost, czyli „inicjacja i wzmocnienie”, której celem jest zmniejszenie ryzyka neutralizacji drugiej dawki przez przeciwciała neutralizujące przeciwko wektorowi wytworzone po pierwszej dawce).

Do badania kwalifikowano dorosłych w wieku ≥18 lat bez zakażenia SARS-CoV-2 wyjściowo i w przeszłości (ujemny wynik badania PCR i badania serologicznego w chwili kwalifikacji do badania). Kryteria wyłączające, m.in.: przyjmowanie glikokortykosteroidów lub immunoglobulin w ciągu 30 dni przed rekrutacją, immunosupresja w ciągu 3 miesięcy przed rekrutacją, ostry zespół wieńcowy lub udar w ostatnim roku przed rekrutacją, choroba nowotworowa, splenektomia, neutropenia, ciężka niedokrwistość lub niedobory odporności w ciągu ostatnich 6 miesięcy przed rekrutacją, aktywna postać zakażenia HIV, HBV, HCV lub kiły.

W okresie od 7 września do 24 listopada 2020 roku do badania zakwalifikowano 21 977 dorosłych (ok. 61% mężczyźni) w wieku ≥18 lat (śr. 45 lat, ok. 11% >60 lat), w tym około 25% z chorobami współistniejącymi (cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, otyłość). Uczestników przydzielonych losowo do jednej z 2 grup, w których otrzymali: 1) 2 dawki szczepionki Gam-COVID-Vac i.m. w odstępie 21 dni (16 501 osób) lub 2) placebo (5476 osób). Mediana okresu obserwacji wyniosła 48 dni.

Szczepionka była skuteczna wobec zachorowań na COVID-19. Do 24 listopada 2020 roku ogółem zarejestrowano 175 zachorowań na COVID-19 potwierdzoną laboratoryjnie (metodą PCR), w tym 79 (0,5%) w grupie zaszczepionej i 96 (1,8%) w grupie placebo. W analizie intention to treat (ITT) wykazano, że ≥1 dawka szczepionki Gam-COVID-Vac, w porównaniu z placebo, zmniejszyła ryzyko zachorowania na COVID-19 o 73,1% (95% CI: 63,7–80,1), w tym od 15 dnia po podaniu ≥1 dawki – o 87,6% (95% CI: 81,1–91,8). W analizie per protocol (główna analiza skuteczności klinicznej, którą zastosowano w tej publikacji) uwzględniono 14 964 osoby, które otrzymały 2 dawki szczepionki i 4902 osoby, które otrzymały 2 dawki placebo. Wykazano, że ≥21 dni po podaniu 1 dawki (tzn. od dnia podania 2 dawki) skuteczność kliniczna szczepionki w zapobieganiu COVID-19 wyniosła 91,6% (95% CI: 85,6–95,2) i we wszystkich grupach wiekowych (w tym u osób >60 lat) zmniejszyła ryzyko zachorowania o ≥90%. Zarejestrowano również 20 zachorowań na COVID-19 o umiarkowanym i ciężkim przebiegu, wszystkie w grupie placebo. Tym samym skuteczność szczepionki Gam-COVID-Vac w zapobieganiu cięższym postaciom choroby oszacowano na 100% (95% CI: 94,4–100).

Szczepionka była bezpieczna i dobrze tolerowana. W głównej analizie bezpieczeństwa uwzględniono 12 296 osób, które otrzymały 2 dawki szczepionki lub placebo. Większość zdarzeń niepożądanych miała łagodny charakter (94%), najczęściej obserwowano objawy grypopodobne, ból w miejscu wstrzyknięcia, ból głowy i zmęczenie. Rzadkie zdarzenia niepożądane (głównie o łagodnym nasileniu) występowały z podobną częstością w obu grupach (ok. 1%). W analizie oceniającej poważne zdarzenia niepożądane uwzględniono 21 862 osoby, które otrzymały ≥1 dawkę szczepionki lub placebo. Ogółem zarejestrowano 70 poważnych zdarzeń niepożądanych, w tym 47 (0,3%) w grupie szczepionej i 23 (0,4%) w grupie placebo. Niezależny zespół ekspertów uznał, że żadne z tych zdarzeń nie miało związku ze szczepieniem. Nie zarejestrowano żadnego zgonu związanego z podaniem szczepionki.

Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że u osób w wieku ≥18 lat szczepionka Gam-COVID-Vac (Sputnik V), w porównaniu z placebo, znacznie zmniejszyła ryzyko zachorowania na objawową COVID-19 potwierdzoną laboratoryjnie i charakteryzuje się dobrym profilem bezpieczeństwa.

Aktualnie szczepionkę przeciwko COVID-19 „Sputnik V” zarejestrowano w 17 krajach na świecie, m.in. w  Zjednoczonych Emiratach Arabskich, Białorusi, Argentynie, Turkmenistanie, Paragwaju, Wenezueli, Palestynie. Na zakup rosyjskiej szczepionki zdecydował się także rząd Węgier. Koszt zakupu jednej dawki szczepionki to mniej niż 10 dolarów amerykańskich (USD). Szczepionka „Sputnik V” w postaci liofilizatu może być przechowywana w temperaturze 2–8°C. Badania III fazy dotyczące bezpieczeństwa i skuteczności klinicznej szczepionki prowadzone są także w Wenezueli (p. NCT04642339) i na Białorusi (p. NCT04564716).

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań