Opracowali: Karolina Moćko, dr n. med. Robert Drabczyk, prof. Roman Jaeschke MD MSc
Skróty: CI – przedział ufności, ITT – (analiza wyników w grupach wyodrębnionych) zgodnie z zaplanowanym leczeniem, NNT – number needed to treat, NRS – skala numeryczna (zakres 0–10, gdzie 0 oznacza bez bólu, 10 – najgorszy wyobrażalny ból), OR – iloraz szans, RCT – badanie z randomizacją, RR – ryzyko względne, SOR – szpitalny oddział ratunkowy
Metodyka: RCT, podwójnie ślepa próba; analiza ITT
Populacja: 1644 dorosłych (wiek 18–65 lat [śr. 35 lat]; mężczyźni 83%) przyjętych na SOR z napadem kolki nerkowej o umiarkowanym lub dużym natężeniu bólu (≥4 pkt w skali NRS; śr. 8 pkt); cukrzyca u 8%, kamica nerkowa w wywiadzie rodzinnym u 8%, nadciśnienie tętnicze u 7%; wymioty u 41%, krwiomocz makroskopowy u 18%, gorączka u 7% osób. Do badania nie kwalifikowano chorych na chorobę nerek lub wątroby.
Interwencja 1: diklofenak i.m. 75 mg
Interwencja 2: paracetamol i.v. 1 g w ciągu 3–5 min
Interwencja 3: morfina i.v. 0,1 mg/kg mc. w ciągu 2–5 min
Jeżeli po upływie 30 minut od podania leku nie uzyskano zmniejszenia natężenia bólu, podawano morfinę i.v. 3 mg co 5 min, aż do uzyskania poprawy (≥2 pkt w skali NRS) lub rezygnacji pacjenta z dalszego leczenia; dożylne podawanie płynów było dozwolone dopiero po upływie 30 minut od podania leku przeciwbólowego.
Wyniki: p. tab.
Tabela. Skuteczność i bezpieczeństwo stosowania diklofenaku, paracetamolu i morfiny u chorych z napadem kolki nerkowej (punkty końcowe oceniano podczas pobytu na SOR i przez następne 14 dni) | ||||
---|---|---|---|---|
Punkty końcowe | Morfina (%) | Diklofenak albo paracetamol (%) | RR (95% CI)* | NNT (95% CI)* |
diklofenak vs morfina | ||||
zmniejszenie natężenia bólu o ≥50%, w porównaniu z natężeniem wyjściowym, w ciągu 30 min od podania lekua | 61 | 68 | 1,11 (1,02–1,20) | 15 (8–87) |
ciężkie objawy niepożądaneb | 3 | 1 | 0,32 (0,12–0,79) | 32 (33–135) |
paracetamol vs morfina | ||||
zmniejszenie natężenia bólu o ≥50%, w porównaniu z natężeniem wyjściowym, w ciągu 30 min od podania lekua | 61 | 66 | 1,09 (1,00–1,18) | – |
ciężkie objawy niepożądaneb | 3 | 1 | 0,37 (0,15–0,87) | 46 (34–229) |
Paracetamol (%) | Diklofenak (%) | RR (95% CI)c | NNT (95% CI)c | |
zmniejszenie natężenia bólu o ≥50%, w porównaniu z natężeniem wyjściowym, w ciągu 30 min od podania lekua | 66 | 68 | 1,02 (0,94–1,11) | – |
ciężkie objawy niepożądaneb | 1 | 1 | 1,00 (0,35–2,84) | – |
a natężenie bólu oceniano za pomocą skali NRS
b wymioty, nudności, osutka, hipotensja po podaniu leku przeciwbólowego c RR i NNT obliczone przez autorów opracowania na podstawie rzeczywistej liczby punktów końcowych zaobserwowanych w badanych grupach * RR i NNT obliczone przez autorów opracowania na podstawie OR podanego przez autorów badania |
Wnioski
U chorych z napadem kolki nerkowej przyjętych
na SOR podanie 75 mg diklofenaku i.m., w porównaniu z podaniem morfiny (i.v. 0,1 mg/kg mc. w ciągu 2–5 min) skutecznie zmniejszyło natężenie
bólu. Skuteczność paracetamolu (i.v. 1 g w ciągu
3–5 min), w porównaniu z morfiną, była na granicy
istotności statystycznej. Stosowanie diklofenaku lub
paracetamolu, w porównaniu ze stosowaniem morfiny,
wiązało się z mniejszym ryzykiem wystąpienia
poważnych objawów niepożądanych. Nie stwierdzono
istotnej statystycznie różnicy między diklofenakiem i paracetamolem w zakresie zmniejszenia
natężenia bólu i ryzyka wystąpienia poważnych
objawów niepożądanych.
Zdaniem autorów komentarza redakcyjnego (Lancet,
2016; http://dx.doi.org/10.1016/S0140-6736
(16)00 745-5) niesteroidowe leki przeciwzapalne
mogą się stać lekami pierwszego wyboru w leczeniu
napadu kolki nerkowej u osób bez choroby nerek.