Opracowała: mgr Małgorzata Ściubisz
Skróty: dTpa – szczepionka błoniczo-tężcowo-krztuścowa
(bezkomórkowa) ze zmniejszoną dawką antygenów,
PCR – łańcuchowa reakcja polimerazowa
Metodyka: badanie kliniczno-kontrolne trwające 10 miesięcy
Populacja: niemowlęta do 8. tygodnia życia oraz ich matki z terenu Anglii i Walii
Przypadki (chorzy): 58 niemowląt chorych na krztusiec (dodatni wynik posiewu i/lub PCR)
Kontrola: 55 zdrowych niemowląt dobranych do przypadków (chorych) pod względem wieku i lekarza POZ
Ekspozycja (interwencja): szczepienie przypominające dTpa matki w ciąży (1 dawka)
Wyniki: Do badania zakwalifikowano łącznie 108 dzieci. Szczepienie przypominające dTpa w czasie ciąży (mediana odpowiednio: 31,5. i 33. tc.) otrzymały matki 10 chorych niemowląt (17%) oraz 39 matek zdrowych niemowląt (71%). Skuteczność rzeczywistą szczepienia dTpa w profilaktyce zachorowania dziecka w pierwszych 2 miesiącach życia na krztusiec oszacowano na 93% (95% CI: 81–97). W przypadku zachorowania czas leczenia dziecka w szpitalu był podobny w obu grupach.
Wnioski: Szczepienie przypominające ciężarnych przeciwko krztuścowi jest skuteczną pośrednią ochroną niemowląt przed zachorowaniem na krztusiec w pierwszych kilku miesiącach życia. Wyniki tego badania uzasadniają prowadzenie takich programów szczepień ciężarnych.
Komentarz Redakcji: Omawiany program szczepień ciężarnych (1 dawka dTpa w 28.–38. tc.) był odpowiedzią Ministerstwa Zdrowia Wielkiej Brytanii na epidemię krztuśca, która wybuchła w Anglii i Walii w 2011 roku, a w 2012 roku pociągnęła 14 ofiar śmiertelnych wśród niemowląt do 3. miesiąca życia niezaszczepionych w ramach rutynowego programu szczepień ze względu na zbyt młody wiek. W sumie w 2012 roku w tych rejonach krztusiec potwierdzono mikrobiologicznie aż u 429 niemowląt, a zapadalność u dzieci <3. miesiąca życia przekroczyła 240/100 000! To dla przestrogi, gdyby ktoś miał wątpliwości, czy krztusiec to jeszcze dziś – w erze antybiotyków i nowoczesnej intensywnej terapii – groźna choroba. W ramach tej kampanii w Wielkiej Brytanii szybko zaszczepiono aż 60% docelowej populacji ciężarnych. Podobne programy szczepień są już realizowane w Stanach Zjednoczonych, Nowej Zelandii, Belgii oraz Izraelu. Taka strategia jest nie tylko bardzo skuteczna, ale również bezpieczna (p. Podanie szczepionki przeciwko krztuścowi w czasie ciąży jest bezpieczne). Ponadto jest znacznie prostsza we wdrożeniu w praktyce niż typowa strategia kokonowa realizowana po urodzeniu się dziecka, która we wszystkich krajach napotyka na spore bariery organizacyjne. Także polscy pediatrzy i lekarze rodzinni, ale również ginekolodzy powinni wykorzystać wyniki tego badania do informowania ciężarnych i aktywnego promowania tej skutecznej i bezpiecznej metody profilaktyki, sytuacja epidemiologiczna krztuśca w Polsce także się ostatnio pogorszyła (p. Krztusiec – dlaczego wciąż groźny pomimo kilku dekad szczepień? - komentarz). Optymalnie byłoby, gdyby taki program został ufundowany w ramach szczepień bezpłatnych przez nasz system opieki zdrowotnej.