Czy obraz kliniczny COVID-19 u chorych w Azji różni się od obrazu klinicznego u chorych w innych regionach świata?

Jak cytować: Rymer W., Wroczyńska A.: COVID-19 – co nowego. Med. Prakt., 2020; 5: 136–145

Skróty: ALT – aminotransferaza alaninowa, ARDS (acute respiratory distress syndrome) – zespół ostrej niewydolności oddechowej, AST – aminotransferaza asparaginianowa, CDC (Centers for Disease Control and Prevention) – (amerykańskie) Centra Kontroli i Prewencji Chorób, COVID-19 (coronavirus disease) – choroba spowodowana przez SARS-CoV-2, ECMO (extracorporeal membrane oxygenation) – pozaustrojowa oksygenacja przezbłonowa, FDA ([U.S.] Food and Drug Administration) – (amerykańska) Agencja ds. Żywności i Leków, IL-6 – interleukina 6, LDH – dehydrogenaza mleczanowa, MERS (Middle East respiratory syndrome) – bliskowschodni zespół niewydolności oddechowej, MERS-CoV – koronawirus wywołujący MERS, MEWS (modified early warning score) – zmodyfikowana skala wczesnego ostrzegania, OIT – oddział intensywnej terapii, PEEP (positive end-expiratory pressure) – dodatnie ciśnienie końcowowydechowe, RT-PCR (reverse transcription–polymerase chain reaction) – reakcja odwrotnej transkrypcji i reakcja łańcuchowa polimerazy, RTG – radiogram, SARS-CoV-2 – koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2, SpO₂ – wysycenie tlenem hemoglobiny krwi tętniczej mierzone pulsoksymetrem, TK – tomografia komputerowa, USG – ultrasonografia

Czy obraz kliniczny COVID-19 u chorych w Azji różni się od obrazu klinicznego u chorych w innych regionach świata?

Dane dotyczące objawów oraz przebiegu klinicznego u chorych na COVID-19 poza Azją są wciąż skąpe. Nowych informacji w tym zakresie dostarcza duża analiza przypadków ze Stanów Zjednoczonych,¹ obejmująca 5700 chorych na COVID-19 (rozpoznanie potwierdzone badaniem materiału z wymazu z części nosowej gardła metodą RT-PCR), leczonych w 12 szpitalach sieci Northwell Health w stanie Nowy Jork między 1 marca a 4 kwietnia br. Analizie poddano dane demograficzne, obecność chorób współistniejących, podstawowe parametry życiowe oceniane podczas segregacji pacjentów przy przyjęciu, wyniki badań laboratoryjnych oraz przebieg hospitalizacji. Uwzględniono też konieczność leczenia w warunkach oddziału intensywnej terapii (OIT), stosowanie wentylacji mechanicznej oraz zgony.
Mediana wieku chorych wynosiła 63 lata (IQR: 52–75; zakres 0–107 lat); 39,7% chorych stanowiły kobiety, odsetek osób rasy białej wynosił 39,8%, Afroamerykanie stanowili 22,6%, a 8,7% zadeklarowało pochodzenie azjatyckie. Najczęstszymi chorobami współistniejącymi były: nadciśnienie tętnicze (56,6%), otyłość (BMI ≥30; 41,7%) oraz cukrzyca (33,8%).
Przy przyjęciu gorączkę stwierdzono u 30,7% chorych, a zwiększenie częstości oddechów >24/min u 17,3%; 27,8% pacjentów wymagało tlenoterapii przy przyjęciu.
Badania laboratoryjne krwi u 60% chorych wykazały limfopenię (<1000/µl), u 39% – zwiększoną aktywność aminotransferazy alaninowej, u 58,4% – zwiększoną aktywność aminotransferazy asparaginianowej, a u 22,6% – zwiększone stężenie troponiny sercowej. Mediana stężenia białka C-reaktywnego wynosiła 130 mg/l (IQR: 64–269), dimeru D – 798 ng/ml (IQR: 262–872), prokalcytoniny – 0,2 ng/ml (IQR: 0,1–0,6), ferrytyny – 798 ng/ml (IQR: 411–1515), a aktywności dehydrogenazy mleczanowej 404 U/l (IQR: 300–551,5). Analizowano także przebieg choroby u 2634 chorych, którzy zostali wypisani ze szpitala lub zmarli przed zakończeniem badania. W tej grupie 14,2% wymagało leczenia na OIT, 12,2% – wentylacji mechanicznej, a 21% zmarło. U 22,2% chorych rozpoznano ostre uszkodzenie nerek, a 3,2% wymagało leczenia nerkozastępczego.
Śmiertelność w całej grupie chorych poddanych wentylacji mechanicznej wyniosła 88,1%, w grupie wiekowej 18–65 lat – 76,4%, w grupie >65 lat – 97,2%, a wśród chorych <18. roku życia nie odnotowano zgonów. U chorych dorosłych w każdym przedziale wiekowym śmiertelność była większa wśród mężczyzn niż wśród kobiet.
Przytoczona analiza dotyczy jak dotąd największej liczby chorych na COVID-19 poza Azją, hospitalizowanych kolejno w określonym przedziale czasowym. Zwraca uwagę mała częstość występowania gorączki przy przyjęciu – stwierdzano ją tylko u co trzeciego pacjenta, czyli rzadziej niż w badaniach z Chin.^2,3 Jest to informacja istotna dla lekarzy, skłania bowiem do zachowania ostrożności w ocenie pacjentów z prawidłową temperaturą ciała, u których występują objawy zakażenia dróg oddechowych lub inne objawy typowe dla COVID-19 (p. pytanie 2).
Profil wiekowy chorych oraz występowanie chorób współistniejących w badaniu amerykańskim i w badaniach chińskich są podobne (z wyjątkiem częstszej u Amerykanów otyłości). W wynikach badań laboratoryjnych zwraca uwagę częste występowanie limfopenii, co jest zgodne z wcześniejszymi obserwacjami poczynionymi w Azji. Nieco mniejsza niż w doniesieniach z Chin była natomiast śmiertelność, co autorzy tłumaczą możliwymi różnicami we wskazaniach do leczenia szpitalnego.