Pytanie nadesłane do eksperta serwisu COVID-19
Czy można odmówić pracy na oddziale COVID bez śluz, bez strefy żółtej? Jak zmobilizować zarządzających do zapewnienia bezpieczeństwa personelowi?
Odpowiedziała:
dr n. prawn. Tamara Zimna, radca prawny
Kancelaria Prawa Medycznego, www.tamarazimna.pl
Pomimo generalnej zasady, zgodnie z którą, jeżeli warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego1, to jednak pozbawiony tej możliwości jest personel, którego obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego (wyjątek z art. 210 § 5 Kodeksu pracy). Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego2, ponieważ praca szpitalnego personelu medycznego odbywa się z natury rzeczy w warunkach bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia czy nawet życia ludzkiego Kodeks pracy wyłącza możliwość powstrzymania się od wykonywania pracy w stosunku do osób wykonujących zawody medyczne. Ponadto lekarz ma obowiązek udzielać pomocy lekarskiej, w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia (przypadek niecierpiący zwłoki)3. W pozostałych przypadkach (innych niż niecierpiące zwłoki) lekarz – pracownik może odmówić udzielania świadczeń zdrowotnych, jeżeli istnieją poważne ku temu powody i po uzyskaniu zgody swojego przełożonego.
Zewnętrzny nadzór nad bezpieczeństwem epidemiologicznym udzielania świadczeń zdrowotnych oraz warunkami pracy personelu w szpitalu na oddziale COVID sprawuje inspekcja sanitarna oraz inspekcja pracy4, do których można składać skargi i wnioski o wszczęcie kontroli urzędowych5. Kierownicy podmiotów leczniczych wykonujących działalność leczniczą w rodzaju świadczenia szpitalne są obowiązani do wdrożenia i zapewnienia funkcjonowania systemu zapobiegania i zwalczania zakażeń szpitalnych, a brak podejmowania tych działań zagrożone jest karą grzywny6. Przepisem mobilizującym zarządzających szpitalem do zapewnienia bezpieczeństwa personelowi jest także art. 283 § 1 Kodeksu pracy przewidujący odpowiedzialność za wykroczenia, zgodnie z którym ten, kto będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł. W przypadku, gdy naruszenie przepisów BHP przez osobę odpowiedzialną za stan BHP nosi znamię przestępstwa, inspektor pracy powiadamia prokuratora o podejrzeniu jego popełnienia7. Ponadto, pracodawca ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za szkodę w postaci zakażenia personelu wynikłą z naruszenia zasad BHP. Personel ma możliwość żądania od pracodawcy, który nie zapewnił mu odpowiednich warunków BHP dochodzenia odszkodowania za zakażenie się SARS-CoV-2 w podmiocie leczniczym8.
