Stwierdzanie zgonu w czasie pandemii COVID-19 - strona 2

Zmiana dotyczy tylko osób podejrzanych o zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2, niezależnie od tego, czy przebywają one na kwarantannie czy w izolacji.

Pytanie 7. Jakie są obowiązki lekarza rodzinnego w zakresie postępowania ze zwłokami osoby zmarłej na COVID-19, a jakie sanepidu? Jakie obowiązują procedury dla firm pogrzebowych? Jakie powinny być zalecenia dla rodziny – co powinna, a czego nie powinna robić? Z kim się należy kontaktować?

Procedura postępowania ze zwłokami osoby zmarłej na chorobę wywołaną SARS-CoV-2 została uregulowana rozporządzeniem MZ z dnia 3 kwietnia 2020 roku zmieniającym rozporządzenie MZ w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi z dnia 7 grudnia 2001 roku. Zgodnie z zapisami zmienionego rozporządzenia w przypadku zwłok osób zmarłych na COVID-19 należy:
1) przeprowadzić dezynfekcję zwłok płynem odkażającym o spektrum działania wirusobójczym
2) odstąpić od standardowych procedur mycia zwłok, a w przypadku zaistnienia takiej konieczności zachować szczególne środki ostrożności
3) unikać ubierania zwłok do pochówku oraz okazywania zwłok
4) umieścić zwłoki w ochronnym, szczelnym worku, wraz z ubraniem lub okryciem szpitalnym, a w przypadku przekazania zwłok do spopielenia umieścić pierwszy worek ze zwłokami w drugim worku
5) zdezynfekować powierzchnię zewnętrzną kolejno każdego worka przez spryskanie płynem odkażającym o spektrum działania wirusobójczym.
Pomieszczenia, w których przebywała osoba zmarła, oraz wszystkie przedmioty, z którymi była w styczności, poddaje się odkażaniu. W przypadku zgonu pacjenta leczonego w szpitalu czynności te są wykonywane przez osoby zatrudnione przez szpital, a w przypadku zgonu poza szpitalem – przez odpowiednio przeszkolone osoby zatrudnione w zakładach pogrzebowych.
Dalszą procedurę postępowania ze zwłokami oraz ich transportu opisano szczegółowo w przywołanym rozporządzeniu. Jeżeli osoba chora lub podejrzana o zachorowanie na COVID-19 umiera w domu, to zgodnie z treścią art. 7g ustawy antycovidowej zgon powinien stwierdzić tzw. koroner.

Pytanie 8. Czy przepisy dotyczące zgonów osób zakażonych i podejrzanych o zakażenie SARS-CoV-2 mają charakter przejściowy czy trwały?

Przepisy przywołane powyżej dotyczą albo jedynie osób podejrzanych o zachorowanie lub chorych na COVID-19, albo wszystkich zmarłych w ogóle, w tym także podejrzanych o zachorowanie lub chorych na COVID-19. Z treści aktów prawnych nie wynika, aby przepisy były ograniczone limitem czasowym, także zapisy ustawy wprowadzające obowiązek powołania tzw. koronerów zostały wdrożone bez ograniczeń czasowych. Z kolei powołanie instytucji koronera do stwierdzania zgonu w przypadkach innych niż osoby podejrzane o zachorowanie lub chore na COVID-19 będzie wymagało dodatkowego przepisu prawa.

Pytanie 9. W przypadku niektórych chorób zakaźnych istnieje obowiązek pochowania zwłok do 24 godzin. Jak jest w przypadku COVID-19?

Rozporządzenie MZ z dnia 6 grudnia 2001 roku w sprawie wykazu chorób zakaźnych, w których przypadku stwierdzenie zgonu wymaga szczególnego postępowania ze zwłokami osób zmarłych na te choroby, nie wskazuje (z oczywistych przyczyn) COVID-19 jako choroby wymagającej szczegółowego postępowania. Nie ma zatem obowiązku pochowania osoby zmarłej na COVID-19 w ciągu 24 godzin od chwili zgonu, na najbliższym cmentarzu.

Pytanie 10. Czy policja lub prokuratura może wydać lekarzowi polecenie udania się na miejsce przebywania zwłok w celu stwierdzenia zgonu i wystawienia karty zgonu?

Zgodnie z § 7 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 3 sierpnia 1961 roku w sprawie stwierdzenia zgonu i jego przyczyny: „jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie, że przyczyną śmierci było przestępstwo lub samobójstwo, albo nie można ustalić tożsamości zwłok, należy niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub najbliższy organ Milicji Obywatelskiej, a w razie potrzeby natychmiastowego zabezpieczenia śladów – ponadto sołtysa lub biuro gromadzkiej rady narodowej. W tym przypadku należy powstrzymać się do wystawienia karty zgonu”.
Z przytoczonego przepisu wynika, że to lekarz może zawiadomić prokuratora lub policję o zaistniałych okolicznościach i jeśli ma uzasadnione podejrzenie, że przyczyną zgonu było przestępstwo lub samobójstwo, albo nie może ustalić tożsamości zwłok (gdyż np. nie zna osoby zmarłej, a ta nie posiada dokumentów), może stwierdzić zgon, ale nie wystawia karty zgonu.
Przepisy ogólne nie regulują zaś sytuacji odwrotnej, tj. nakazania lekarzowi przez przedstawiciela prawa lub policji udania się na miejsce przebywania zwłok (np. w domu zmarłego) w celu stwierdzenia zgonu i wystawienia karty zgonu. Nie można jednak wykluczyć zaistnienia szczególnych okoliczności.
Jeżeli natomiast nie ma lekarza zobowiązanego do wystawienia karty zgonu, zgodnie z § 3 przywołanego rozporządzenia, to wystawia ją lekarz, który został wezwany do nieszczęśliwego wypadku lub nagłego zachorowania i stwierdził zgon.