Dlaczego nie realizujemy w pełni protokołu ERAS w chirurgii jelita grubego

22.06.2017
Omówienie artykułu: Enhanced recovery after elective colorectal surgery – reasons for non-compliance with the protocol
D. Roulin i wsp.
Dig. Surg., 2017; 34: 220–226

Opracowała lek. Magdalena Pisarska

Skróty: ERAS – protokół kompleksowej opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia

Metody: analiza wyników leczenia kolejnych pacjentów poddanych planowym zabiegom w obrębie jelita grubego od sierpnia 2012 do marca 2013 roku, nad którymi opiekę sprawowano w oparciu o protokół kompleksowej opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia (enhanced recovery after surgery – ERAS)

Populacja: 76 pacjentów: 34 operowanych laparoskopowo, 38 operowanych klasycznie; 4 konwersje; u 53 pacjentów zabieg wykonano z powodów onkologicznych, 18 z powodu choroby uchyłkowej, a u 5 z powodu chorób zapalnych jelit.

Interwencja: opieka okołooperacyjna oparta na protokole ERAS (22 elementy)

Wyniki:
Całkowity stopień realizacji protokołu ERAS w badanej grupie wyniósł 76%. Realizacja protokołu w kolejnych okresach wyniosła:

  • przedoperacyjny 96%
  • śródoperacyjny 82%
  • pooperacyjny 63%.

Największe odstępstwa od pełnej realizacji protokołu dotyczyły:

  • w okresie przedoperacyjnym: podania leków o działaniu sedacyjnym)
  • w okresie śródoperacyjnym: stosowania znieczulenia zewnątrzoponowego i pozostawiania drenu w jamie otrzewnej
  • w okresie pooperacyjnym: rezygnacji ze znieczulenia zewnątrzoponowego i prowadzenia odpowiedniego leczenia przeciwbólowego, uruchomienia pacjenta w dobie zabiegu oraz usunięcia cewnika z pęcherza moczowego.

Za brak realizacji protokołu odpowiadają:

  • lekarze (21% chirurdzy i 34% anestezjolodzy)
  • pacjenci (ok. 26%)
  • pielęgniarki (ok. 14%)
  • wspólnie ww. (ok. 6%).

Odstępstwa od protokołu ERAS był medycznie uzasadnione w 78% przypadków. Pozostałe 22% odchyleń nie miało żadnego klinicznego uzasadnienia, stąd uznane zostały za prawdziwy brak zgodności z protokołem. Problematyczne elementy to: unikanie długo działających leków sedacyjnych, pooperacyjne leczenie przeciwbólowe czy zaprzestanie znieczulenia zewnątrzoponowego.

Wnioski

Wysoki stopień realizacji protokołu ERAS można osiągnąć we wszystkich fazach opieki okołooperacyjnej. Wydaje się jednak, że okres pooperacyjny jest bardziej podatny na zmiany, dlatego wymagana jest uważna obserwacja tej fazy w celu zapewnienia odpowiedniej opieki medycznej. Stopień realizacji protokołu ERAS powinien być monitorowany i zgłaszany w każdym badaniu o tej tematyce. Jeśli protokół ERAS nie w pełni odpowiada niektórym pacjentom, to jednak doskonale pasuje do pozostałej większości.
Zobacz także
Wybrane treści dla pacjenta
  • Biegunka
  • Proktologia
  • Polipy jelita grubego — przyczyny, leczenie, zagrożenie nowotworem
  • Gazy jelitowe
  • Stolec ołówkowaty – czy to objaw raka?
  • Rak jelita grubego - przyczyny, objawy, leczenie i rokowania