Neutropenia a kwalifikacja do szczepienia przeciwko rotawirusom

16.10.2019
lek. Wojciech Strojny
Klinika Onkologii i Hematologii Dziecięcej Instytutu Pediatrii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Medycyna Praktyczna

dr n. med. Jacek Mrukowicz
Polski Instytut Evidence Based Medicine w Krakowie, Redaktor Naczelny „Medycyny Praktycznej – Pediatrii” i „Medycyny Praktycznej – Szczepienia”

Konsultował: dr hab. n. med. Szymon Skoczeń, Klinika Onkologii i Hematologii Dziecięcej Instytutu Pediatrii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

Do poradni konsultacyjnej do spraw szczepień zgłosiła się matka z 10-tygodniowym chłopcem. Lekarka planująca u dziecka szczepienia poprosiła o konsultację w zakresie szczepienia przeciwko rotawirusom. Dziecko rozwija się prawidłowo i nie choruje, ale w morfologii krwi wykonanej po urodzeniu z powodu podejrzenia niedokrwistości stwierdzono zmniejszoną całkowitą liczbę neutrofilów (800/µl). W kolejnych badaniach kontrolnych liczba tych komórek wyniosła 1200/µl i 700/µl, a obecnie 1000/µl. Bezwzględna liczba limfocytów była natomiast prawidłowa.

Pytanie. Czy tego chłopca można aktualnie zaszczepić przeciwko rotawirusom?

Szczepionki przeciwko rotawirusom (RV) zawierają atenuowane wirusy (szczepionki „żywe”), a bezwzględnym przeciwwskazaniem do ich podania są m.in. ciężkie niedobory odporności komórkowej, głównie ciężki złożony niedobór odporności (severe combined immune deficiency – SCID) lub podobne zaburzenia (p. Jakie są aktualne przeciwwskazania do szczepienia przeciwko rotawirusom? – przyp. red.). U takich chorych szczepionki te mogą wywołać przewlekłą biegunkę z wyniszczeniem.

Dzieci z niektórymi innymi niedoborami odporności, w tym z neutropenią, można bezpiecznie szczepić przeciwko RV, jednak decyzję należy podejmować w każdym przypadku indywidualnie, ponieważ obraz kliniczny niektórych typów SCID obejmuje także neutropenię (zazwyczaj ciężką – liczba netrofilów <500/µl).

U opisanego chłopca przeciwko rozpoznaniu SCID (lub innego ciężkiego niedoboru odporności komórkowej) przemawia prawidłowy rozwój i brak niepokojących objawów klinicznych w pierwszych 3 miesiącach życia (m.in. takich jak upośledzenie lub zahamowanie wzrastania, przewlekła biegunka, uporczywy wyprysk, częste i ciężkie lub nietypowe zakażenia), a także fakt, że liczba neutrofilów we krwi w kolejnych oznaczeniach mieściła się w normie lub oscylowała niewiele poniżej jej dolnej granicy (u niemowląt w wieku od 2. tż. do 12. mż. wynosi ona >1000/µl, a u dzieci po ukończeniu 1. rż. >1500/µl). Ponadto przeciwko rozpoznaniu SCID lub podobnych zaburzeń odporności komórkowej silnie przemawia prawidłowa liczba limfocytów w morfologii krwi obwodowej.

Całość opisanego obrazu klinicznego pozwala bezpiecznie wykonać szczepienie przeciwko RV u tego dziecka, nawet gdyby w trakcie późniejszej obserwacji potwierdzono u niego neutropenię cykliczną. Zgodnie z aktualnymi (2013) wytycznymi Infectious Diseases Society of America (IDSA) neutropenia cykliczna lub ciężka wrodzona neutropenia nie są przeciwwskazaniem do szczepienia szczepionkami zawierającymi atenuowane wirusy (a nawet są one u nich zalecane), gdyż neutrofile odgrywają główną rolę w odpowiedzi na zakażenia bakteryjne i grzybicze, ale ich zmniejszona liczba nie upośledza odporności przeciwko wirusom.

Obie szczepionki przeciwko RV dostępne w Polsce są przeznaczone do podawania doustnie w 2 lub 3 dawkach (w zależności od preparatu) w odstępie co najmniej 4 tygodni. Zgodnie z zaleceniami European Society for Paediatric Infectious Disease (ESPID) – niezależnie od wyboru preparatu – szczepienie powinno się rozpocząć przed ukończeniem 12. tygodnia życia dziecka, a cały cykl zakończyć przed ukończeniem 24. tygodnia życia (optymalnie jak najwcześniej). 10-tygodniowe dziecko można więc szczepić zgodnie z zaleceniami i zakończyć szczepienie w odpowiednim wieku.

Piśmiennictwo:

1. Patel N.C., Hertel P.M., Estes M.K. i wsp.: Vaccine-acquired rotavirus in infants with severe combined immunodeficiency. NEJM, 2010; 362: 314–319
2. Nathan and Oski’s hematology of infancy and childhood. Wyd. 8. Elsevier, 2015
3. Rubin L.G., Levin M.J., Ljungman P. i wsp.: 2013 IDSA Clinical practice guideline for vaccination of the immunocompromised host. Clin. Infect. Dis., 2014; 58: e44–e100 (www.mp.pl/szczepienia/artykuly/wytyczne/97467)
4. Coates T.D.: Overview of neutropenia in children and adolescents. www.uptodate.com (aktualizacja 15.02.2019)
5. Chinn I.K., Shearer W.T.: Severe combined immunodeficiency disorders. Immunol. Allergy Clin. N. Am., 2015; 35: 671–694
6. Cirillo E., Giardino G., Gallo V. i wsp.: Severe combined immunodeficiency – an update. Ann. N. Y. Acad. Sci., 2015; 1356: 90–106
7. Charakterystyka Produktu Leczniczego: Rotarix, Rotateq
8. Vesikari T., Van Damme P., Giaquinto C. i wsp.: ESPID/ESPGHAN evidence-based recommendations for rotavirus vaccination in Europe. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr., 2008; 46 (supl. 2): S38–S48
9. European Centre for Disease Prevention and Control: ECDC Expert opinion on rotavirus vaccination in infancy. Sztokholm, ECDC, 2017. www.ecdc.europa.eu
Wybrane treści dla pacjenta
  • Szczepienia przed wyjazdem na Karaiby (Wyspy Karaibskie)
  • Szczepienie przeciwko pałeczce hemofilnej typu b (Hib)
  • Szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi
  • Szczepienia przed wyjazdem do Afryki Południowej
  • Szczepienia przed wyjazdem do Afryki Północnej
  • Szczepienie przeciwko odrze, śwince i różyczce
  • Szczepienie przeciwko meningokokom
  • Szczepienia obowiązkowe dla podróżnych
  • Szczepienie przeciwko gruźlicy
  • Szczepienie przeciwko środkowoeuropejskiemu odkleszczowemu zapaleniu mózgu

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań