Opracowały: Małgorzata Ściubisz, Iwona Rywczak
W amerykańskim badaniu przekrojowym oceniono przebieg krztuśca u chorych w różnych grupach wiekowych oraz określono czynniki potencjalnie związane z ciężkim przebiegiem zakażenia Bordetella pertussis. Do analizy wykorzystano dane na temat zachorowań na krztusiec w latach 2011–2015, w 7 stanach w Stanach Zjednoczonych uczestniczących w programie kontroli chorób zakaźnych Emerging Infections Program Network. W ciągu 5 lat odnotowano 15 942 zachorowania na krztusiec (zapadalność śr. 20,3/100 000/rok). Większość chorych wymagała leczenia w ramach opieki ambulatoryjnej (96,8%), a w przypadku 515 pacjentów (3,2%) konieczna była hospitalizacja. Leczenia na oddziale intensywnej terapii (OIT) wymagał co piąty hospitalizowany (21%). Śmiertelność wyniosła 0,6%.
Ogółem najwięcej zachorowań na krztusiec dotyczyło dzieci w wieku 1–11 lat (42,8%) oraz dzieci i młodych dorosłych w wieku 12–20 lat (29,6%), przy czym niewielki odsetek z nich wymagał leczenia szpitalnego. Niemowlęta w wieku <2 miesięcy stanowiły zaledwie 1,6% wszystkich chorych na krztusiec, jednak odpowiadały za niemal co trzeci przypadek wymagający hospitalizacji (29,3%). Oszacowano, że niemowlęta w pierwszych 2 miesiącach życia były obciążone 26-krotnie większym ryzykiem hospitalizacji z powodu krztuśca (ryzyko względne [RR]: 26,2 [95% CI: 22,7–30,3]) oraz 72-krotnie większym ryzykiem hospitalizacji na OIT (RR: 72 [95% CI: 50,3–103]) niż chorzy w innym wieku. Większe ryzyko hospitalizacji oraz hospitalizacji na OIT dotyczyło także niemowląt w wieku 2–11 miesięcy (RR: 7,7 [95% CI: 6,5–9,2] i 6,3 [95% CI: 4,2–9,6]) oraz osób starszych w wieku ≥65 lat (RR: 4,0 [95% CI: 3,0–5,4] i 1,8 [95% CI: 0,67–4,9]). Wykazano także, że niemowlęta w wieku <2 miesięcy, których matki w III trymestrze ciąży zaszczepiono przeciwko krztuścowi preparatem dTpa, były obciążone o połowę mniejszym ryzykiem hospitalizacji z powodu krztuśca niż niemowlęta, których matki nie były szczepione dTpa w czasie ciąży (RR: 0,51 [95% CI: 0,28–0,93]). O ponad połowę mniejsze ryzyko hospitalizacji z powodu krztuśca obserwowano także u dzieci w wieku od 2 miesięcy do 11 lat, które otrzymały wszystkie dawki szczepionki przeciwko krztuścowi należne dla wieku (RR: 0,47 [95% CI: 0,33–0,99]).
Objawy charakterystyczne dla krztuśca częściej występowały u pacjentów hospitalizowanych niż leczonych ambulatoryjnie. Niemal u wszystkich chorych obserwowano napadowy kaszel (98,1%) z charakterystycznym „pianiem” (48,4%), po którym często występowały wymioty (61,2%). Napadom kaszlu często towarzyszyła sinica (44,1%) oraz bezdech (35,7%). Powikłania wystąpiły u niemal co trzeciego hospitalizowanego, najczęściej zapalenie płuc (24,7%), rzadziej epizod drgawek (3%) i encefalopatia (1,4%). Ogółem prawie u 33% hospitalizowanych z powodu krztuśca stwierdzono obecność co najmniej jednej przewlekłej choroby współistniejącej lub innego obciążenia zdrowotnego, a u dorosłych w wieku ≥21 lat odsetek ten sięgnął prawie 88%. Najczęstszą chorobą współistniejącą u pacjentów w wieku ≥1 roku była astma oskrzelowa (26,5%). U prawie połowy chorych na krztusiec w wieku ≥21 lat stwierdzono otyłość (47,9%), a co trzeci chory w tej grupie wiekowej aktualnie lub w przeszłości palił tytoń (31,6%). Często chorobą współistniejącą była także cukrzyca (23,9%) oraz przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP [18,8%]). Duży odsetek dzieci i młodych dorosłych w wieku 12–20 lat hospitalizowanych z powodu krztuśca był obciążony chorobą układu nerwowego (21,7%).
Z powodu krztuśca zmarło 3 pacjentów, w tym niemowlę w wieku 42 dni oraz 3 dorosłych w wieku 48 i 76 lat. U wszystkich 3 pacjentów w przebiegu krztuśca rozwinęła się niewydolność oddechowa, chorzy wymagali mechanicznego wspomagania oddechu. Niemowlę, które zmarło, urodziło się w fizjologicznym terminie porodu, ale z małą urodzeniową masą ciała, płodowym zespołem alkoholowym (FAS) i epizodem zatrzymania krążenia w wywiadzie. 48-letni pacjent był zakażony HIV, w przebiegu krztuśca rozwinęło się u niego zapalenie płuc, sepsa i encefalopatia. Natomiast 76-letni pacjent, który zmarł z powodu krztuśca, chorował na astmę oraz POChP.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że choć największe ryzyko ciężkiego przebiegu krztuśca dotyczy skrajnych grup wiekowych, tj. niemowląt w 2 pierwszych miesiącach życia i osób starszych w wieku ≥65 lat, to zachorowania na krztusiec wymagające hospitalizacji mogą wystąpić we wszystkich grupach wiekowych. Choroby współistniejące lub inne obciążenia zdrowotne (np. astma lub palenie tytoniu) mogą predysponować do rozwoju zakażenia Bordetella pertussis o ciężkim przebiegu.
