Program szczepień dzieci przeciwko pneumokokom a epidemiologia zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych

04.10.2021
Long-term population effects of infant 10-valent pneumococcal conjugate vaccination on pneumococcal meningitis in Finland
Polkowska A. i wsp.
Vaccine, 2021; 39 (23): 3216–3224

Opracowały: mgr Małgorzata Ściubisz, lek. Iwona Rywczak

W populacyjnym badaniu obserwacyjnym przeprowadzonym w Finlandii oceniono wpływ powszechnego programu szczepień przeciwko pneumokokom z użyciem 10-walenentej skoniugowanej szczepionki przeciwko pneumokokom (PCV-10) u niemowląt na epidemiologię pneumokokowego zaplenia opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR) w populacji dzieci i dorosłych 7 lat po jego rozpoczęciu.

W okresie 14 lat zgłoszono łącznie 451 przypadków pneumokokowego ZOMR potwierdzonego laboratoryjnie (wyizolowanie S. pneumoniae z płynu mózgowo-rdzeniowego lub wyizolowanie S. pneumoniae z krwi i rozpoznanie w klasyfikacji ICD-10 zgodne z kodami G00.0, G.001, G.002 lub G.009 na karcie wypisowej ze szpitala w okresie 30 dni przed uzyskaniem dodatniego wyniku badania lub po jego uzyskaniu), z czego 257 w okresie przed rozpoczęciem programu powszechnych szczepień (od 4 lipca 2004 r. do 30 lipca 2010 r.), a pozostałe 194 w okresie realizacji programu (od 1 lipca 2011 r. do 30 lipca 2017 r.). W okresie po rozpoczęciu powszechnych szczepień niemowląt z użyciem PCV-10, w porównaniu z okresem przed szczepieniami, zapadalność na pneumokokowe ZOMR zmniejszyła się o 27% (iloraz współczynników zapadalności – IRR: 0,73 [95% CI: 0,61–0,88]) w całej populacji, o 64% (IRR: 0,36 [95% CI: 0,19–0,63]) w populacji dzieci w wieku 0–4 lat oraz o 34% (IRR: 0,66 [95% CI: 0,47–0,90]) w populacji dorosłych w wieku 50–64 lat. W całej populacji dorosłych w wieku ≥18 lat zapadalność na pneumokokowe ZOMR zmniejszyła się o 19% (IRR: 0,81 [95% CI: 0,66–0,99]). W pozostałych grupach wiekowych zapadalność nie zmieniła się.

Największy efekt osiągnięto wobec ZOMR wywołanego przez serotypy pneumokoków, których antygeny uwzględniono w składzie PCV-10. W okresie po rozpoczęciu powszechnych szczepień niemowląt z użyciem PCV-10, w porównaniu z okresem przed szczepieniami, zapadalność na ZOMR wywołane przez serotypy szczepionkowe zmniejszyła się o 68% (IRR: 0,32 [95% CI: 0,23–0,43]) w całej populacji, o 86% (IRR: 0,14 [95% CI: 0,05–0,31]) u dzieci w wieku 0–4 lat, o 63% (IRR: 0,37 [95% CI: 0,19–0,69]) u osób w wieku 18–59 lat, o 63% (IRR: 0,37 [95% CI: 0,21–0,63]) u osób w wieku 50–64 lat oraz o 68% (IRR: 0,32 [95% CI: 0,23–0,43]) u osób w wieku ≥65 lat. Odnotowano natomiast zwiększenie zapadalności na ZOMR wywołane przez serotypy nieszczepionkowe – ogółem o 54% (IRR: 1,54 [95% CI: 1,18–2,01]) w całej populacji, w tym głównie wśród dorosłych w wieku ≥65 lat (IRR: 2,57 [95% CI: 1,56–4,42]). Zapadalność na ZOMR wywołaną przez serotypy 3, 6A, 19A (analizowane łącznie) w całej populacji nie zmieniła się (IRR: 1,43 [95% CI: 0,83–2,53]), natomiast większą zapadalność obserwowano wśród dorosłych w wieku 18–49 lat (IRR: 6,04 [95% CI: 1,03–11,04]). W analizie oceniającej zapadalność na ZOMR odrębnie dla każdego z tych serotypów wykazano, że zwiększyła się ona tylko w przypadku zachorowań wywołanych serotypem 19A (IRR: 11,64 [95% CI: 2,29–211,99]). Odnotowano, że zapadalność na ZOMR wywołane przez serotypy 3 i 6A w całej populacji nie zmieniła się w żadnej grupie wiekowej, natomiast wywołane przez serotyp 19A zwiększyła się (IRR: 11,64 [95% CI: 2,29–211,99]).

W całym analizowanym okresie zgłoszono 64 zgony z powodu pneumokokowego ZOMR, w tym 40 zgonów w okresie przed rozpoczęciem programu szczepień i 24 zgony w okresie po rozpoczęciu programu szczepień. Większość zgonów (poza 1 przypadkiem) dotyczyła dorosłych w wieku ≥18 lat. W okresie po rozpoczęciu powszechnych szczepień niemowląt z użyciem PCV-10, w porównaniu z okresem przed szczepieniami, umieralność z powodu pneumokokowego ZOMR ogółem zmniejszyła się o 42% (iloraz współczynników umieralności – MRR: 0,58 [95% CI: 0,35–0,95]), a największy efekt obserwowano wśród dorosłych w wieku 50–64 lat – umieralność zmniejszyła się o 74% (MRR: 0,26 [95% CI: 0,10–0,60]). Największy efekt programu obserwowano wobec pneumokokowego ZOMR wywołanego przez serotypy szczepionkowe – umieralność zmniejszyła się o 66% (MRR: 0,34 [95% CI: 0,15–0,69]) w całej populacji, w tym o 80% (MRR: 0,20 [95% CI: 0,05–0,61]) u osób w wieku 50–64 lat. Śmiertelność z powodu pneumokokowego ZOMR w całej populacji zmniejszyła się z 16 do 12%, a w populacji dorosłych w wieku 50–64 lat z 25 do 10%. Ogółem wśród dorosłych w wieku ≥18 lat umieralność z powodu pneumokokowego ZOMR zmniejszyła się o 41% (95% CI: 3–65), a efekt ten osiągnięto głównie dzięki zmniejszeniu umieralności na ZOMR wywołane przez serotypy szczepionkowe – o 65% (95% CI: 29–85). Śmiertelność z powodu pneumokokowego ZOMR u dorosłych zmniejszyła się z 19 do 14%.

Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że program powszechnych szczepień niemowląt przeciwko pneumokokom z użyciem PCV-10 miał korzystny wpływ na epidemiologię pneumokokowego ZOMR zarówno u szczepionych dzieci, jak i w nieszczepionej populacji (największy korzystny efekt w zakresie zapadalności oraz umieralności odnotowano u dorosłych w wieku 50–64 lat). Natomiast w populacji osób starszych w wieku ≥65 lat ogólne obciążenie związane z pneumokokowym ZOMR nie zmieniło się z powodu zjawiska zastępowalności serotypów.

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań