W kanadyjskim badaniu kohortowym z retrospektywnym zbieraniem danych oceniono długookresowy wpływ programu powszechnych szczepień niemowląt przeciwko pneumokokom na epidemiologię pozaszpitalnego zapalenia płuc (PZP). Dane do badania uzyskano z oficjalnych rejestrów krajowych.
Program powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom niemowląt w prowincji Kolumbia w Kanadzie rozpoczęto w 2003 roku z użyciem PCV-7, który w 2010 roku zastąpiono preparatem PCV-13. Wśród dzieci w wieku do 2 lat objętych programem wyszczepialność w pełnym schemacie była duża i wynosiła 84% w okresie stosowania PCV-7 oraz 83% w okresie stosowania PCV-13. Równolegle realizowano program szczepień z użyciem polisacharydowej szczepionki 23-walentnej (PPSV-23), którą oferowano dorosłym w wieku ≥65 lat oraz osobom w wieku ≥2 lat z chorobami przewlekłymi lub niedoborem odporności (w tych grupach wyszczepialność wynosiła odpowiednio: 50 i 20%).
Populację badania stanowiło prawie 5 mln mieszkańców prowincji Kolumbia, a analizą objęto okres 19 lat, w tym okres przed rozpoczęciem programu powszechnych szczepień niemowląt z użyciem PCV-13 (lata 2000–2010) oraz po jego rozpoczęciu (lata 2011–2018). Ogółem w analizowanym okresie zarejestrowano 1 525 083 przypadki PZP (rozpoznanie w klasyfikacji ICD-9 lub ICD-10 zgodne z kodami 480–486, 510 oraz J12–J18, J85) wymagające porady ambulatoryjnej lub hospitalizacji, które wystąpiły u 936 395 osób. Prawie połowa wszystkich zachorowań (45%) oraz ponad połowa zachorowań wymagających hospitalizacji (67%) dotyczyła dorosłych w wieku ≥65 lat. U 17% chorych na PZP, w tym u 24% wymagających hospitalizacji, stwierdzono przewlekłe choroby współistniejące. Odsetek zaszczepionych przeciwko pneumokokom wśród osób, które zachorowały na PZP, wyniósł tylko 19%. Ogółem śmiertelność w ciągu 30 dni od zachorowania wyniosła 6%, ale wśród osób hospitalizowanych sięgała 13%.
Stwierdzono, że po rozpoczęciu programu powszechnych szczepień niemowląt z użyciem PCV-13, w porównaniu z okresem przed jego rozpoczęciem, zapadalność na PZP w całej populacji nieznacznie się zwiększyła – z 16,04/1000 do 20,54/1000 (skorygowany iloraz współczynników zapadalności [aIRR]: 1,11 [95% CI: 1,08–1,14]) i trend ten dotyczył zarówno zachorowań wymagających porady ambulatoryjnej (aIRR: 1,13 [95% CI: 1,1–1,16]), jak i hospitalizacji (aIRR: 1,09 [95% CI: 1,07–1,12]). Natomiast korzystny efekt programu szczepień z użyciem PCV-13 obserwowano przede wszystkim w populacji dzieci w wieku do 2 lat (tj. docelowej populacji objętej programem). Ogółem w tej najmłodszej grupie wiekowej zapadalność na PZP zmniejszyła się o 9% (aIRR: 0,91 [95% CI: 0,87–0,96]), a korzystny efekt dotyczył zarówno zachorowań wymagających porady ambulatoryjnej (aIRR: 0,93 [95% CI: 0,88–0,98]), jak i hospitalizacji – w przypadku cięższych zachorowań zapadalność zmniejszyła się aż o 28% (aIRR: 0,72 [95% CI: 0,67–0,77]). W pozostałych grupach wiekowych (3–5 lat, 6–17 lat, 18–49 lat, 50–64 lat oraz ≥65 lat) nie odnotowano zmniejszenia ogólnej zapadalności na PZP. Natomiast pewien korzystny efekt obserwowano wobec zachorowań wymagających hospitalizacji w grupie wiekowej 3–5 lat (aIRR: 0,79 [95% CI: 0,72–0,86]) oraz 18–49 lat (aIRR: 0,85 [95% CI: 0,82–0,89]).
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że program powszechnych szczepień niemowląt przeciwko pneumokokom z użyciem PCV-13 wiązał się ze zmniejszeniem zapadalności na PZP u dzieci w wieku do 2 lat (w docelowej populacji objętej programem). Natomiast w starszych grupach wiekowych uzyskano niespójne wyniki i ogółem nie obserwowano istotnej redukcji zapadalności.
