Opracowała mgr Małgorzata Ściubisz
Skróty: analiza per protocol – analiza w grupach wyodrębnionych zgodnie z protokołem badania, analiza ITT (intention to treat analysis) – analiza w grupach wyodrębnionych zgodnie z zaplanowanym leczeniem, ALT – aminotransferaza alaninowa, AST – aminotransferaza asparaginianowa, CI (confidence interval) – przedział ufności, GMT (geometric mean titers) – średnia geometryczna miana swoistych przeciwciał, LLOQ (lower limit of quantitation) – dolna granica oznaczalności ilościowej, NOP – niepożądany odczyn poszczepienny, OPA (opsonophagocytosis) – test opsonofagocytozy, PCV-13 (13-valent pneumococcal conjugate vaccine) – 13-walentna skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, RCT (randomized clinical trial) – badanie z randomizacją
* Kryteria wyboru badań, opis procesu kwalifikacji oraz słownik podstawowych pojęć używanych w opisie badań klinicznych znajdują się na stronie internetowej Medycyny Praktycznej w zakładce Artykuły (www.mp.pl/artykuly/slownik).
Metodyka: RCT przeprowadzone w 79 ośrodkach
m.in. w USA, Kanadzie, Chile, Polsce, Australii
oraz Nowej Zelandii, podwójnie ślepa próba
oraz próba otwarta, analiza per protocol dla oceny
immunogenności oraz analiza ITT dla oceny tolerancji i bezpieczeństwa, okres obserwacji wynosił 6 miesięcy
Populacja: 1515 osób (51,7% kobiet) w wieku 18–49 lat (śr. 35,8 lat) nieszczepionych dotychczas
przeciwko pneumokokom, ogólnie zdrowych lub z czynnikami ryzyka choroby pneumokokowej (≥1
czynnik ryzyka – 74,8% osób, palenie papierosów –
14,6%, przewlekłe choroby płuc – 14,3%, cukrzyca –
13,8%, przewlekłe choroby serca – 5,1%, choroba
alkoholowa – 4,5%, przewlekłe choroby wątroby –
2,4%); kryteria wykluczające m.in.: pierwotny lub
wtórny niedobór odporności, w tym zakażenie HIV,
anatomiczna lub czynnościowa asplenia, choroba
autoimmunizacyjna w wywiadzie, ostre zapalenie
wątroby ze stężeniem AST i ALT >5-krotnie większym
od górnej granicy normy przed rozpoczęciem
leczenia w ciągu 3 miesięcy przed kwalifikacją
do badania, cukrzycowa kwasica ketonowa lub >1
epizod ciężkiej objawowej hipoglikemii w ciągu 3 miesięcy przed kwalifikacją do badania, ciężkie
nadciśnienie płucne ≥3 klasy wg WHO lub zespół
Eisenmengera w wywiadzie, dodatni wywiad w kierunku IChP lub innej choroby pneumokokowej
potwierdzonej laboratoryjnie, hospitalizacja w ciągu 3 miesięcy przed kwalifikacją do badania,
zespół nerczycowy lub przewlekła choroba nerek w stadium 4 lub 5, nowotwór złośliwy w ciągu 5 lat
przed kwalifikacją do badania
Interwencja: 1 dawka PCV-15, następnie po 6 miesiącach 1 dawka PPSV-23 podawane i.m. – 1135 osób
Kontrola: 1 dawka PCV-13, następnie po 6 miesiącach 1 dawka PPSV-23 podawane i.m. - 380 osób
Wyniki:
Immunogenność wobec typów pneumokoka
wspólnych z PCV-13 (1, 3, 4, 5, 6A, 6B,
7F, 9V, 14, 18C, 19A, 19F, 23F) i dodatkowych
(22F, 33F)
U osób, które otrzymały 1 dawkę PCV-15, w porównaniu z osobami, które otrzymały 1 dawkę
PCV-13, miesiąc po szczepieniu stwierdzono:
- większą GMT swoistych przeciwciał w teście OPA wobec typów 3, 6B, 18C, 23F (wskaźnik GMT – p. tab. 1),
- podobną GMT swoistych przeciwciał w teście OPA wobec typów 1, 6A, 14, 19A, 19F,
- nieznacznie mniejszą GMT swoistych przeciwciał w teście OPA wobec typów 4, 5, 7F, 9V,
- większą GMT swoistych przeciwciał w teście OPA wobec dodatkowych typów 22F, 33F,
- większą GMC swoistych przeciwciał IgG wobec typów 3, 6B, 18C, 23F, podobną wobec typów 6A, 14, 19F, nieznacznie mniejszą wobec typów 1, 4, 7F, 9V, 19A,
- większą GMC swoistych przeciwciał IgG wobec dodatkowych typów 22F, 33F,
- podobny odsetek osób, u których stwierdzono odpowiedź serologiczną (≥4-krotne zwiększenie miana swoistych przeciwciał w teście OPA, w porównaniu z okresem wyjściowym), wobec wspólnych 13 typów oraz większy wobec dodatkowych 2 typów.
| Tabela 1. Porównanie immunogenności (OPA) PCV-15 i PCV-13 miesiąc po szczepieniu u osób w wieku 18–49 lat | |||
|---|---|---|---|
| Typ serologiczny pneumokoka | GMT w teście OPA | Wskaźnik GMT (95% CI) | |
| PCV-15 | PCV-13 | ||
| typy serologiczne wspólne dla obu szczepionek | |||
| 1 | 270,4 | 261,2 | 1,03 (0,85–1,25) |
| 3 | 199,2 | 155,9 | 1,28 (1,11–1,47) |
| 4 | 1423,1 | 2593 | 0,55 (0,47–0,64) |
| 5 | 564,9 | 710,9 | 0,79 (0,66–0,95) |
| 6A | 12 900,5 | 11 498 | 1,12 (0,96–1,31) |
| 6B | 10 208,7 | 7094,2 | 1,44 (1,25–1,66) |
| 7F | 5688,4 | 7625,5 | 0,75 (0,66–0,84) |
| 9V | 3324,8 | 4043,2 | 0,82 (0,73–0,93) |
| 14 | 5213,4 | 5863 | 0,89 (0,77–1,03) |
| 18C | 5700,5 | 3082,7 | 1,85 (1,62–2,12) |
| 19A | 5313,1 | 5883,5 | 0,90 (0,79–1,03) |
| 19F | 3270,1 | 3286,5 | 0,99 (0,88–1,12) |
| 23F | 4847 | 3882,1 | 1,25 (1,06–1,47) |
| dodatkowe typy serologiczne obecne tylko w PCV-15 | |||
| 22F | 3839,5 | 294,2 | 13,05 (10,75–15,84) |
| 33F | 11 784,9 | 2124,2 | 5,55 (4,78–6,44) |
| GMT – średnia geometryczna miana swoistych przeciwciał, OPA – test opsonofagocytozy, PCV-13 – 13-walentna skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, PCV-15 – 15-walentna skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom | |||
Immunogenność wobec typów serologicznych
wspólnych z PPSV-23 (1, 3, 4, 5, 6A, 6B,
7F, 9V, 14, 18C, 19A, 19F, 23F, 22F, 33F)
U osób, które otrzymały 1 dawkę PCV-15, w porównaniu z osobami, które otrzymały 1 dawkę
PPSV-23, miesiąc po szczepieniua stwierdzono:
- podobną GMT swoistych przeciwciał w teście OPA wobec typów 3, 4, 5, 6A, 7F, 9V, 14, 19A, 19F, 23F, 22F (wskaźnik GMT – p. tab. 2),
- większą GMT swoistych przeciwciał w teście OPA wobec typów 1, 6B, 18C,
- nieznacznie mniejszą GMT swoistych przeciwciał w teście OPA wobec typu 33F,
- podobną GMC swoistych przeciwciał IgG wobec typów 1, 3, 5, 6A, 6B, 7F, 9V, 14,
- nieznacznie mniejszą GMC swoistych przeciwciał IgG wobec typów 4, 33F,
- podobny odsetek osób, u których stwierdzono odpowiedź serologiczną (≥4-krotne zwiększenie miana swoistych przeciwciał w teście OPA, w porównaniu z okresem wyjściowym) wobec wspólnych 15 typów.
| Tabela 2. Porównanie immunogenności (OPA) PCV-15 i PPSV-23 wobec wspólnych typów serologicznych miesiąc po szczepieniua u osób w wieku 18–49 lat | |||
|---|---|---|---|
| Typ serologiczny pneumokoka | GMT w teście OPA | Wskaźnik GMT (95% CI) | |
| PPSV-23 (PCV-15) | PPSV-23 (PCV-13)a | ||
| 1 | 270,2 | 203,2 | 1,33 (1,12–1,58) |
| 3 | 209,8 | 214,5 | 0,98 (0,85–1,12) |
| 4 | 1741,7 | 1951,1 | 0,89 (0,79–1,01) |
| 5 | 601,5 | 595,6 | 1,01 (0,86–1,19) |
| 6A | 5770,1 | 5733,4 | 1,01 (0,87–1,16) |
| 6B | 5219,3 | 4354,6 | 1,2 (1,06–1,36) |
| 7F | 6058,4 | 6091,4 | 0,99 (0,89–1,12) |
| 9V | 3154,6 | 3325,2 | 0,95 (0,84–1,08) |
| 14 | 5685,1 | 5128,6 | 1,11 (0,97–1,26) |
| 18C | 3258,1 | 2326,5 | 1,4 (1,25–1,57) |
| 19A | 4348 | 4115,7 | 1,06 (0,93–1,2) |
| 19F | 3228 | 2978,7 | 1,08 (0,97–1,22) |
| 23F | 3031 | 2910,1 | 1,04 (0,90–1,21) |
| 22F | 3621,5 | 4045,7 | 0,90 (0,77–1,05) |
| 33F | 11 342,8 | 15 468,2 | 0,73 (0,63–0,85) |
| a 6 miesięcy po podaniu dawki PCV-15 i PCV-13 oraz miesiąc po podaniu dawki
PPSV-23 GMT – średnia geometryczna miana swoistych przeciwciał, OPA – test opsonofagocytozy, PCV-13 – 13-walentna skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, PCV-15 – 15-walentna skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, PPSV-23 – 23-walentna polisacharydowa szczepionka przeciwko pneumokokom | |||
Tolerancja i bezpieczeństwo
Zdefiniowane wcześniej miejscowe i ogólnoustrojowe
NOP obserwowano z podobną częstością u osób szczepionych PCV-15 i PCV-13. W ciągu 5 dni po szczepieniu najczęściej zgłaszanym
miejscowym NOP był ból w miejscu wstrzyknięcia
(75,8 vs 68,8%), rzadziej obrzęk (21,7 vs 22,2%) i zaczerwienienie (15,1 vs 14%). Natomiast w ciągu
10 dni po szczepieniu najczęściej zgłaszanym
ogólnoustrojowym NOP było zmęczenie (34,3 vs
36,8%), nieco rzadziej obserwowano ból mięśni
(28,8 vs 26,5%), ból głowy (26,5 vs 24,9%) i ból
stawów (12,7 vs 11,6%). Większość miała łagodne
nasilenie i ustępowała do 3 dni po szczepieniu.
Ciężkie zdarzenia niepożądane w ciągu 6 miesięcy
po szczepieniu zgłaszano rzadko i z podobną
częstością w obu grupach (4,3 vs 3,2%), przy
czym wszystkie te zdarzenia uznano za niezwiązane z podaną szczepionką. U osób szczepionych
PCV-15 i PPSV-23 miejscowe i ogólnoustrojowe
NOP również obserwowano z podobną częstością. W ciągu 5 dni po szczepieniu najczęściej
zgłaszanym miejscowym NOP był ból w miejscu
wstrzyknięcia (86,8 vs 67%), rzadziej obrzęk (29,4
vs 32,2%) i zaczerwienienie (22,6 vs 25,5%). Natomiast w ciągu 10 dni po szczepieniu najczęściej
zgłaszano zmęczenie (30,1 vs 30,7%), a nieco rzadziej
ból mięśni (24,1 vs 25,5%), ból głowy (21,2 vs
21,2%) i ból stawów (12 vs 11%). Większość NOP
miała łagodne nasilenie i ustępowała do 3 dni
po szczepieniu. Ciężkie zdarzenia niepożądane w ciągu miesiąca po szczepieniu zgłaszano rzadko i z podobną częstością w obu grupach (0,3 vs 0,9%),
przy czym wszystkie uznano za niezwiązane z podaną
szczepionką.
