Tolerancja, bezpieczeństwo i immunogenność 15-walentnej skoniugowanej szczepionki przeciwko pneumokokom u dorosłych w wieku ≥50 lat

Opracowała mgr Małgorzata Ściubisz

Skróty: analiza per protocol – analiza w grupach wyodrębnionych zgodnie z protokołem badania, analiza ITT (intention to treat analysis) – analiza w grupach wyodrębnionych zgodnie z zaplanowanym leczeniem, CI (confidence interval) – przedział ufności, GKS – glikokortykosteroidy, GMT (geometric mean titers) – średnia geometryczna miana swoistych przeciwciał, NOP – niepożądany odczyn poszczepienny, OPA (opsonophagocytosis) – test opsonofagocytozy, PCV-13 (13-valent pneumococcal conjugate vaccine) – 13-walentna skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, PCV-15 (15-valent pneumococcal conjugate vaccine) – 15-walentna skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, RCT (randomized clinical trial) – badanie z randomizacją

Metodyka: RCT typu „nie gorszy niż” (PCV-15 uznawano za nie mniej immunogenną niż PCV-13, jeżeli dolna granica 95% CI dla wskaźnika GMT wynosiła >0,5 wobec 13 wspólnych typów pneumokoka, PCV-15 uznawano za bardziej immunogenną niż PCV-13, jeżeli dolna granica 95% CI dla wskaźnika GMT wynosiła >0,2 dla dodatkowych 2 typów pneumokoka lub >1,2 dla typu 3 oraz jeżeli dolna granica 95% CI różnicy odsetka osób z ≥4-krotnym zwiększeniem miana swoistych przeciwciał w teście OPA, w porównaniu z okresem wyjściowym, wynosiła odpowiednio >0,1 lub >0) przeprowadzone w 30 ośrodkach w USA, Japonii, Hiszpanii, Kanadzie oraz Tajwanie, podwójnie ślepa próba, analiza per protocol dla oceny immunogenności oraz analiza ITT dla oceny tolerancji i bezpieczeństwa, okres obserwacji wynosił 6 mies.
Populacja: 1202 osoby (57,3% mężczyzn) w wieku ≥50 lat (11% w wieku ≥75 lat) nieszczepionych dotychczas przeciwko pneumokokom, ogólnie zdrowych lub z przewlekłymi chorobami współistniejącymi w stabilnym stanie (≥1 choroba współistniejąca – 87,4% osób, m.in. nadciśnienie tętnicze – 42,3%, choroba zapalna kości i stawów – 23,9%, choroba refluksowa przełyku – 16,7%, hiperlipidemia – 14,3%, bezsenność – 11,7%, nadwrażliwość na leki – 12,4%, alergia sezonowa – 12,8%, depresja – 11,4%, cukrzyca typu 2 – 12,2%, hipercholesterolemia – 10,3%); kryteria wykluczające m.in.: dodatni wywiad w kierunku IChP lub innej choroby pneumokokowej potwierdzonej laboratoryjnie, pierwotny lub wtórny niedobór odporności, w tym zakażenie HIV, anatomiczna lub czynnościowa asplenia, choroba autoimmunizacyjna w wywiadzie, przyjmowanie systemowych GKS (prednizon w dawce ≥20 mg/24 h lub inny GKS w równoważnej dawce) przez >14 dni w ciągu ostatnich 30 dni przed kwalifikacją do badania, immunoglobulin lub preparatów krwi w ciągu 6 miesięcy przed kwalifikacją do badania
Interwencja: 1 dawka PCV-15 podawana i.m. – 602 osoby
Kontrola: 1 dawka PCV-13 podawana i.m. – 600 osób
Wyniki:
Immunogenność wobec typów pneumokoka wspólnych z PCV-13 (1, 3, 4, 5, 6A, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19A, 19F, 23F) i dodatkowych (22F, 33F)
U osób, które otrzymały 1 dawkę PCV-15, w porównaniu z osobami, które otrzymały 1 dawkę PCV-13, miesiąc po szczepieniu stwierdzono:

• podobną odpowiedź immunologiczną wobec wszystkich wspólnych 13 typów pneumokoka (spełniono kryterium nie mniejszej immunogenności – p. „Metodyka”, wskaźnik GMT – p. tab. 1),
• większą odpowiedź immunologiczną wobec typu 3 (spełniono kryterium większej immunogenności – p. „Metodyka”, wskaźnik GMT – p. tab. 2),
• większy odsetek osób, u których stwierdzono odpowiedź serologiczną wobec typu 3 (spełniono kryterium większej immunogenności) – różnica: 11,5% (95% CI: 6–16,9),
• większą odpowiedź immunologiczną wobec dodatkowych 2 typów pneumokoka (spełniono kryterium większej immunogenności – p. „Metodyka”),
• większy odsetek osób, u których stwierdzono odpowiedź serologiczną wobec dodatkowych 2 typów pneumokoka (spełniono kryterium większej immunogenności – p. „Metodyka”) – różnica: 57,1% (95% CI: 52–61,8) wobec typu 22F, 50,5% (95% CI: 45,9–54,9) wobec 33F.

Podobne wyniki otrzymano w analizie uwzględniającej wiek (50–64 lat, 65–74 lat, ≥75 lat), płeć, rasę i pochodzenie etniczne.

Tolerancja i bezpieczeństwo
Zdefiniowane wcześniej miejscowe i ogólnoustrojowe NOP ogółem obserwowano z podobną częstością u osób szczepionych PCV-15 i PCV-13. W ciągu 5 dni po szczepieniu najczęściej zgłaszanym miejscowym NOP był ból w miejscu wstrzyknięcia (54 vs 42,3%), rzadziej obrzęk (12,5 vs 11,2%) i zaczerwienienie (9 vs 11,3%). Natomiast w ciągu 10 dni po szczepieniu najczęściej zgłaszanym ogólnoustrojowym NOP było zmęczenie (17,4 vs 17,3%), a nieco rzadziej obserwowano ból mięśni (15,4 vs 12%), głowy (11,6 vs 13%) i stawów (5,3 vs 5,5%). Gorączkę zgłaszano rzadko (0,3 vs 1,3%), zwykle w ciągu pierwszych 5 dni po szczepieniu. Większość NOP miała łagodne lub umiarkowane nasilenie i ustępowała do 3 dni po szczepieniu. Ciężkie zdarzenia niepożądane w ciągu 6 miesięcy po szczepieniu zgłaszano rzadko i z podobną częstością w obu grupach (1,5 vs 2,2%), przy czym wszystkie te zdarzenia uznano za niezwiązane z podaną szczepionką. Podobne wyniki otrzymano w analizie uwzględniającej wiek (50–64 lat, 65–74 lat, ≥75 lat), płeć, rasę i pochodzenie etniczne.