Bezpieczeństwo sercowo-naczyniowe a niesteroidowe leki przeciwzapalne – metaanaliza sieciowa badań z randomizacją

02.10.2012
S. Trelle, S. Reichenbach, S. Wandel i wsp.

Opracowali: dr med. Dorota Włoch-Kopeć, dr med. Małgorzata Bała, dr med. Jan Brożek

Skróty: CI – przedział ufności, FDA – Food and Drug Administration, NSLPZ – niesteroidowe leki przeciwzapalne, RCT – badanie z randomizacją, RR – iloraz częstości

Wprowadzenie

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NSLPZ) są bardzo często stosowane w leczeniu dolegliwości bólowych różnego pochodzenia. Związek między przyjmowaniem tych leków a ryzykiem zdarzeń sercowo-naczyniowym był przedmiotem wielu badań oraz przeglądów systematycznych, które nie rozstrzygnęły ostatecznie tej kwestii.

Pytanie kliniczne

Czy stosowanie NSLPZ zwiększa ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych?

Metodyka

metaanaliza sieciowa RCT; w metaanalizie tego typu uwzględnia się zarówno bezpośrednie, jak i pośrednie porównania różnych interwencji (tu: leków)

Dobór badań

Przeszukano bibliograficzne bazy danych, doniesienia konferencyjne, rejestry badań klinicznych oraz stronę internetową FDA do lipca 2009 r. oraz piśmiennictwo znalezionych badań. Poproszono również autorów tych badań i producentów leków o dodatkowe dane. Analizą objęto RCT porównujące ≥1 NSLPZ z placebo lub innym NSLPZ i obejmujące ≥100 osobolat obserwacji w każdej z analizowanych grup. Z analizy wykluczono badania z udziałem chorych na chorobę nowotworową i leki, dla których zaobserwowano <10 przypadków zawału serca.

Interwencja

Chorzy otrzymywali losowo:
– NSLPZ
– placebo lub inny NSLPZ.

W 13 badaniach stosowano placebo, w pozostałych badaniach porównywano różne NSLPZ. Stosowano: celekoksyb (15 badań), rofekoksyb (10), diklofenak (9), naproksen (8), lumirakoksyb (6), etorykoksyb (3), ibuprofen (2 badania).

Punkty końcowe lub oceniane zmienne

główny: zawał serca zakończony lub niezakończony zgonem
dodatkowe: 1) niedokrwienny lub krwotoczny udar mózgu zakończony lub niezakończony zgonem, 2) zgon z przyczyn sercowo-naczyniowych, 3) zgon z nieznanej przyczyny, 4) zgon z jakiejkolwiek przyczyny, 5) złożony punkt końcowy (zgon z przyczyn sercowo-naczyniowych, zawał serca niezakończony zgonem lub udar mózgu niezakończony zgonem)

Wyniki

Analizą objęto 31 badań, w których udział wzięło łącznie 116 429 chorych (117 218 osobolat obserwacji). Autorzy metaanalizy ustalili próg RR >1,3 jako punkt odcięcia, powyżej którego ryzyko wystąpienia niekorzystnego zdarzenia było zwiększone.
W porównaniu z grupą otrzymującą placebo stwierdzono (tab.):
– większe ryzyko zawału serca w przypadku stosowania rofekoksybu; w przypadku stosowania naproksenu, ibuprofenu, diklofenaku, celekoksybu, etorykoksybu oraz lumirakoksybu nie stwierdzono znamiennej różnicy ryzyka
– większe ryzyko udaru mózgu w przypadku stosowania ibuprofenu, diklofenaku oraz lumirakoksybu; w przypadku stosowania naproksenu, celekoksybu oraz etorykoksybu i rofekoksybu nie stwierdzono znamiennej różnicy ryzyka
– większe ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych w przypadku stosowania diklofenaku oraz etorykoksybu; w przypadku stosowania naproksenu, ibuprofenu, celekoksybu, rofekosybu oraz lumirakoksybu nie stwierdzono znamiennej różnicy ryzyka
– większe ryzyko zgonu z jakiejkolwiek przyczyny w przypadku stosowania diklofenaku oraz rofekoksybu; w przypadku stosowania naproksenu, ibuprofenu, celekoksybu, etorykoksybu oraz lumirakoksybu nie stwierdzono znamiennej różnicy ryzyka
– ryzyko analizowanych łącznie zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych oraz zawału serca lub udaru mózgu niezakończonych zgonem było zwiększone w przypadku stosowania ibuprofenu, rofekoksybu i lumirakoksybu; w przypadku stosowania naproksenu, diklofenaku, celekoksybu i etorykoksybu nie stwierdzono znamiennej różnicy ryzyka złożonego punktu końcowego.

Tabela. NSLPZ w porównaniu z placebo a ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych
Punkt końcowy
RR (95% CI)
NaproksenIbuprofenDiklofenakCelekoksybEtorykoksybRofekoksybLumirakoksyb
zawał serca0,82 (0,37–1,67)1,61 (0,5–5,77)0,82 (0,29–2,2)1,35 (0,71–2,72)0,75 (0,23–2,39)2,12 (1,26–3,56)2,0 (0,71–6,21)
udar mózgu RR (95% CI)1,76 (0,91–3,33)3,36 (1,0–11,6)2,86 (1,09–8,36) 1,12 (0,60–2,06) 2,67 (0,82–8,72) 1,07 (0,6–1,82)2,81 (1,05–7,48)
zgon z przyczyn sercowo-naczyniowych RR (95% CI)0,98 (0,41–2,37)2,39 (0,69–8,64)3,98 (1,48–12,7)2,07 (0,98–4,55)4,07 (1,23–15,7) 1,58 (0,88–2,84) 1,89 (0,64–7,09)
zgon z jakiejkolwiek przyczyny RR (95% CI)1,23 (0,71–2,12)1,77 (0,73–4,3)2,31 (1,00–4,95)1,5 (0,96–2,54) 2,29 (0,94–5,71)1,56 (1,04–2,23)1,75 (0,78–4,17)
złożony punkt końcowy RR (95% CI)1,22 (0,78–1,93)2,26 (1,11–4,89)1,6 (0,85–2,99)1,43 (0,94–2,16) 1,53 (0,74–3,17) 1,44 (1,0–1,99)2,04 (1,13–4,24)

Wnioski

Według autorów metaanalizy nie ma przekonujących danych potwierdzających sercowo-naczyniowe bezpieczeństwo stosowania któregokolwiek z analizowanych leków, przy czym naproksen wydaje się najbezpieczniejszy pod tym względem. Przed zaleceniem stosowania jakiegokolwiek NSLPZ należy rozważyć jego wpływ na ryzyko sercowo- naczyniowe oraz inne działania niepożądane (np. na przewód pokarmowy).

Podsumowanie badania
W tej metaanalizie sieciowej 31 RCT autorzy zadali pytanie, czy stosowanie NSLPZ zwiększa ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych. Analizą objęto łącznie 116 429 chorych (117 218 osobolat obserwacji), u których stosowano NSLPZ w porównaniu z placebo lub innym NSLPZ (celekoksyb, rofekoksyb, diklofenak, naproksen, lumirakoksyb, etorykoksyb). Stwierdzono zwiększone ryzyko: zawału serca u chorych otrzymujących rofekoksyb (RR 2,12), udaru mózgu u otrzymujących ibuprofen (RR 3,36), diklofenak (RR 2,86) lub lumirakoksyb (RR 2,81), zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych u otrzymujących diklofenak (RR 3,98) lub etorykoksyb (RR 4,07), zgonu z jakiejkolwiek przyczyny u otrzymujących diklofenak (RR 2,31) lub rofekoksyb (RR 1,56). Żaden z analizowanych leków nie okazał się całkowicie bezpieczny dla układu sercowo-naczyniowego, aczkolwiek najbezpieczniejszy wydaje się naproksen.


Zobacz także:

Czy stosowanie NSLPZ jest bezpieczne dla układu sercowo-naczyniowego?



Wybrane treści dla pacjenta
  • Zawał serca bez uniesienia odcinka ST (NSTEMI)
  • Zawał serca
  • Koronarografia
  • Ostre zespoły wieńcowe (OZW)
  • Zawał serca z uniesieniem odcinka ST (STEMI)
  • Jak oszacować u siebie poziom ryzyka sercowo-naczyniowego?

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Patronat