Opracowała mgr Małgorzata Ściubisz
W badaniu kohortowym z prospektywnym zbieraniem danych oceniono ryzyko powikłań ciąży i niekorzystnych następstw dla noworodka związanych z zachorowaniem matki w okresie ciąży na COVID-19, a także skuteczność szczepienia przeciwko COVID-19 w zapobieganiu tej chorobie i jej powikłaniom u kobiet w ciąży (komentarz do badania – p. Szczepienie przeciwko COVID-19 zapobiega chorobie o ciężkim przebiegu i jej powikłaniom u kobiet w ciąży – przyp. red.).
Badanie przeprowadzono w okresie dominacji wariantu Omikron w 41 szpitalach należących do sieci Oxford Maternal and Perinatal Health Institute w 18 krajach na świecie (Argentyna, Brazylia, Egipt, Francja, Indonezja, Izrael, Włochy, Japonia, Meksyk, Nigeria, Macedonia, Pakistan, Hiszpania, Szwajcaria, Turcja, Wielka Brytania, Urugwaj, USA). Kwalifikowano do niego kobiety w ciąży, również te zgłaszające się do porodu, które zachorowały na COVID-19 potwierdzoną laboratoryjnie (metodą reakcji łańcuchowej polimerazy z odwrotną transkrypcją [RT-PCR] lub testem antygenowym). Matki i żywo urodzone noworodki obserwowano do czasu wypisania ze szpitala (w analizie uwzględniono noworodki żywe i urodzone martwo z ciąży pojedynczej lub mnogiej). W celu zmniejszenia ryzyka błędów systematycznych do każdej ciężarnej chorej na COVID-19 dobierano – w tym samym czasie i z tego samego szpitala – 2 ciężarne, u których nie potwierdzono COVID-19 (grupa kontrolna). Dane dotyczące przebiegu ciąży, porodu oraz zdrowia noworodka uzyskano z oficjalnej dokumentacji medycznej. Status szczepienia ciężarnej określano na podstawie dokumentacji medycznej, oficjalnych rejestrów szczepień lub deklaracji samej ciężarnej.
Głównymi (złożonymi) punktami końcowymi były: (1) powikłania ciąży – wystąpienie ≥1 z następujących stanów: krwawienie z pochwy, nadciśnienie ciążowe, stan przedrzucawkowy lub rzucawka, lub zespół HELLP (niedokrwistość hemolityczna, zwiększona aktywność enzymów wątrobowych i małopłytkowość), poród przedwczesny, zakażenie wymagające antybiotykoterapii, zgon ciężarnej, hospitalizacja na oddziale intensywnej terapii (OIT), konieczność przeniesienia do placówki medycznej o wyższym stopniu referencyjności, (2) niekorzystne następstwa dla noworodka – wystąpienie ≥1 z następujących powikłań: dysplazja oskrzelowo-płucna, encefalopatia niedotlenieniowo-niedokrwienna, sepsa, niedokrwistość wymagająca przetoczenia, przetrwały przewód tętniczy, krwotok dokomorowy, martwicze zapalenie jelit i retinopatia wcześniaków, (3) powikłania w okresie perinatalnym – niekorzystne następstwa dla noworodka (p. wyżej) + zgon wewnątrzmaciczny płodu lub zgon noworodka, hospitalizacja na noworodkowym OIT przez ≥7 dni. Oceniono również skuteczność szczepienia przeciwko COVID-19 w zapobieganiu chorobie o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu lub jej powikłaniom (konieczność przeniesienia do placówki medycznej o wyższym stopniu referencyjności, hospitalizacja na OIT lub zgon) u ciężarnych.
W okresie od listopada 2021 roku do czerwca 2022 roku do badania zakwalifikowano 4818 kobiet w ciąży, w tym 1545 ciężarnych chorych na COVID-19 i 3073 ciężarne bez takiego rozpoznania (grupa kontrolna). Większość ciężarnych chorowała na COVID-19 w III trymestrze ciąży (mediana 36,7 tc.), a średni odstęp między rozpoznaniem COVID-19 a porodem wynosił 5,5 tygodnia. W analizie skorygowanej o znane czynniki zakłócające wykazano, że kobiety, które w czasie ciąży zachorowały na COVID-19, w porównaniu z ciężarnymi zdrowymi, obciążone były większym ryzykiem powikłań ciąży (ryzyko względne [RR]: 1,16 [95% CI: 1,03–1,31]), a ich potomstwo obciążone było większym ryzykiem powikłań okresu perinatalnego (RR: 1,21 [95% CI: 1,00–1,46]). Ciężarne chore na COVID-19 obciążone były również większym ryzykiem zgonu i hospitalizacji na OIT (RR: 1,50 [95% CI: 1,01–2,21]). Ponadto zaobserwowano trend (wyniki nieistotne statystycznie) w kierunku zwiększonego ryzyka niekorzystnych następstw dla noworodka (RR: 1,23 [95% CI: 0,88–1,71]). W analizie oceniającej poszczególne powikłania ciąży wykazano większe ryzyko porodu przedwczesnego (RR: 1,12 [95% CI: 0,97–1,3]), stanu przedrzucawkowego, rzucawki lub zespołu HELLO u ciężarnej (RR: 1,25 [95% CI: 0,97–1,62]). Największe ryzyko powikłań ciąży (RR: 2,51 [95% CI: 1,84–3,43]), powikłań okresu perinatalnego (RR: 1,84 [95% CI: 1,02–3,34]) oraz stanu przedrzucawkowego, rzucawki lub zespołu HELLO u ciężarnej (RR: 2,48 [95% CI: 0,95–6,48]; wynik nieistotny statystycznie) dotyczyło kobiet chorych na COVID-19 o ciężkim przebiegu. Oszacowano, że ciężarne chore na COVID-19 o ciężkim przebiegu, w porównaniu z kobietami zdrowymi, obciążone były 12-krotnie większym ryzykiem hospitalizacji na OIT lub konieczności przeniesienia do placówki o wyższym stopniu referencyjności (RR: 11,83 [95% CI: 6,67–20,97]). Ryzyko to było >20-krotnie większe w podgrupie ciężarnych nieszczepionych (RR: 20,82 [95% CI: 10,44–41,54]).
