Trzecia fali pandemii, która – wszystko na to wskazuje, nadciągnęła już do Polski, przynosi nowe wyzwanie: obok obciążenia systemu ochrony zdrowia walką z COVID-19, którego natężenia ponownie można się spodziewać w najbliższych dniach i tygodniach, obok szczepień, bezwzględną koniecznością staje się testowanie, ale połączone z sekwencjonowaniem genomów i wykrywaniem wariantów wirusa. Polska jest tymczasem jednym z kilku krajów UE, które z tym radzą sobie, w tej chwili, najgorzej.
Marsz przeciwników obostrzeń związanych z pandemią, Bydgoszcz, 20 lutego 2021 r. Fot. Roman Bosiacki / Agencja Gazeta
Największy sukces. Szczepienia. Nawet jeśli mogłoby być lepiej i można byłoby uniknąć pewnych wpadek, w tym przede wszystkich tych dezorganizujących prace poradni POZ i narażających seniorów na zamieszanie z odwoływaniem i przekładaniem terminów szczepień, nie ma wątpliwości, że Polska – do tej pory, w trudnych warunkach narzuconych przez zmieniające się wolumeny dostaw – radzi sobie wśród krajów unijnych (a tylko do tych możemy i powinniśmy się porównywać) bardzo dobrze. Można mieć tylko nadzieję, że w miarę powiększania się wolumenu dostarczanych dawek szczepionek i dywersyfikacji tych dostaw centralny system wytrzyma obciążenie – albo decydenci przekonają się do jego częściowej choć decentralizacji. To jednak kwestia przyszłości.
Jak jest teraz? Pod względem liczby zużytych dawek Polska zajmuje (dane z 20 lutego, Our World in Data) czwarte miejsce wśród krajów unijnych, ze wskaźnikiem 7,03. Wyprzedzają nas jedynie trzy niewielkie kraje Unii: Malta, Dania oraz Islandia. Pozostałe kraje „wielkiej piątki” – Hiszpanię, Włochy, Niemcy i Francję – wyprzedzamy w sposób znaczący, pierwsza wśród nich, Hiszpania, może się pochwalić wskaźnikiem 6,28.
Pod względem odsetka osób zaszczepionych przynajmniej jedną dawką (4,6 proc.) również zajmujemy wysokie, piąte miejsce (zresztą współdzielone z kilkoma innymi krajami), ustępując wyłącznie Malcie, Danii, Finlandii i Słowacji, ale bezsprzecznie bijąc na głowę inne duże kraje unijne – drugie w kolejności wśród największych Niemcy wyszczepili jedną dawką 3,8 proc. populacji. Mniej korzystnie – ale też całkiem nieźle – wypadamy jedynie w zestawieniu odsetka w pełni wyszczepionych. 2,4 proc. populacji oznacza szósty wynik w UE i tym razem ustępujemy nie tylko kilku małym krajom, ale również, minimalnie, Hiszpanii.
Czy uda się utrzymać – a tak naprawdę przecież znacząco zwiększyć – tempo szczepień, gdy szpitale zaczną w większym stopniu odczuwać skutki trzeciej fali? Będzie to bardzo trudne, ale Ministerstwo Zdrowia i rządowi eksperci powinni wypracować rozwiązania, które zmniejszą prawdopodobieństwo załamania się programu szczepień. Warto czerpać z doświadczeń Wielkiej Brytanii, gdzie szczepienia szły pełną parą, choć sytuacja epidemiologiczna wyraźnie się pogarszała wraz z szerzeniem się brytyjskiej mutacji koronawirusa. Premier Wielkiej Brytanii zapowiedział zresztą w ostatnich dniach, że kampania szczepień jeszcze ulegnie przyspieszeniu tak, by wszyscy dorośli zostali zaszczepieni do końca lipca. Wielka Brytania działa oczywiście w innych uwarunkowaniach, jeśli chodzi o dostępność szczepionek, ale sama dostępność nie wystarczy do realizacji programu szczepień na taką skalę.
Największe wyzwanie. Polska, zgodnie z informacjami ECDC, jest jednym z siedmiu krajów Unii Europejskiej, które sekwencjonują mniej niż jeden genom na tysiąc potwierdzonych przypadków koronawirusa, podczas gdy normą powinno być badanie 50-100 przypadków. Od tygodni eksperci zwracają uwagę, jak groźne może to mieć konsekwencje – choćby dlatego, że w przypadku stwierdzenia ognisk nowych mutacji koronawirusa potrzebna jest modyfikacja zaleceń, na przykład dotyczących dłuższej izolacji (i brytyjska, i południowoafrykańska mutacja sprawiają, że osoby zakażone stanowią zagrożenie dłużej niż w przypadku „starej” odmiany). Obydwie mutacje dużo łatwiej szerzą się też wśród dzieci i młodzieży, co ma, a w każdym razie powinno mieć, znaczenie przy podejmowaniu decyzji dotyczących szerszego otwierania szkół.
