Jak cytować: Jak cytować: Stopyra L., Olszanecki R., Szczepanek M., Kuchar E., Mrukowicz J., Lewandowska M., Wroczyńska A.: COVID-19 – wybrane zagadnienia. Lek. Rodz., 2020; 3: 95-110
Skróty: ACE 2 – konwertaza angiotensyny typu 2, ACEI – inhibitory konwertazy angiotensyny, AOTM iT – Agencja O ceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, ARB – blokery receptora angiotensynowego, ARDS – zespół ostrej niewydolności oddechowej, COVID-19 – choroba spowodowana przez SARS-CoV-2, MEW S – zmodyfikowana skala wczesnego ostrzegania, NSLPZ – niesteroidowe leki przeciwzapalne, RAS – układ renina–angiotensyna, SABA – ß2-mimetyki wziewne krótko działające, SARS-CoV-2 – koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2, SpO2 – wysycenie tlenem hemoglobiny krwi tętniczej, wGKS – glikokortykosteroidy wziewne, WHO – World Health Organization
Na co zwrócić uwagę w opiece nad przebywającymi w domu osobami w wieku podeszłym chorymi na COVID-19?
Wiek jest niezależnym czynnikiem ryzyka zgonu chorych na COVID-19. U osób starszych zazwyczaj występują choroby współistniejące, co dodatkowo pogarsza rokowanie. Według WHO wszyscy pacjenci z potwierdzonym zakażeniem SARS-CoV-2 powinni być izolowani w placówkach medycznych, jednak biorąc pod uwagę przeciążenie systemów opieki zdrowotnej w większości krajów objętych epidemią, nie jest to możliwe. WHO dopuszcza izolację osób wykazujących łagodne objawy choroby w izolatoriach lub w domach do czasu wyzdrowienia bądź do momentu, w którym hospitalizacja będzie konieczna ze względu na pogorszenie stanu zdrowia. Zgodnie z zaleceniami WHO pierwszeństwo hospitalizacji dotyczy chorych w stanie ciężkim oraz osób ze zwiększonym ryzykiem niekorzystnego przebiegu z uwagi na wiek (>60 lat) lub choroby współistniejące, np. przewlekłe choroby układu krążenia bądź układu oddechowego, cukrzyca, choroba nowotworowa.1
Polskie zalecenia diagnostyczno-terapeutyczne Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT) w zakresie opieki nad osobami zakażonymi SARS-CoV-2 wyróżniają 4 stopnie ciężkości COVID-19 w oparciu o punktację zmodyfikowanej skali wczesnego ostrzegania (modified early warning score – MEWS; p. ramka):
- stopień 1. – bezobjawowy lub skąpoobjawowy
- stopień 2. – objawowy bez cech niewydolności oddechowej (MEWS <3 pkt)
- stopień 3. – ciężkie zapalenie płuc z niewydolnością oddechową/pre-ARDS (Kliniczne i laboratoryjne objawy pogorszenia wydolności oddechowej bez objawów ARDS – przyp. red.) (MEWS 3–4 pkt)
- stopień 4. – ARDS/niewydolność wielonarządowa (MEWS >4 pkt).
Zmodyfikowana skala wczesnego ostrzegania (MEWS) obejmuje ocenę:
- częstotliwości oddechów
- temperatury ciała
- skurczowego ciśnienia tętniczego
- częstotliwości rytmu serca
- stanu świadomości wg skali AVPU (A – świadomy, V – reagujący na głos, P – reagujący na ból, U – zupełnie niereagujący)
- oddawania moczu
U pacjentów z bezobjawowym lub skąpoobjawowym przebiegiem COVID-19 (stopień 1.) charakterystyczne są: brak objawów lub łagodne dolegliwości ze strony górnych dróg oddechowych (gorączka, kaszel bez duszności), którym czasem mogą towarzyszyć: bóle głowy, mięśni, nudności, wymioty, biegunka. Stan kliniczny takich pacjentów jest stabilny, a wysycenie hemoglobiny krwi tętniczej tlenem (SpO2) wynosi >94%. Osoby z zakażeniem SARS-CoV-2 należące do tej grupy mogą podlegać nadzorowi domowemu niezależnie od wieku. Pozostali pacjenci zgodnie z zaleceniami wymagają hospitalizacji, ze względu na ciężki przebieg lub ryzyko progresji choroby.2,3
Przy rozważaniu opieki domowej kluczowe jest, aby upewnić się, że pacjent i jego rodzina podołają wymogom związanym z izolacją domową i zasadami przestrzegania higieny, zgodnie ze wskazówkami WHO. Osoby starsze, u których z racji wieku występują zaburzenia poznawcze, mogą czuć się zagubione w gąszczu docierających z mediów informacji dotyczących pandemii. Czynniki, takie jak izolacja społeczna i wykluczenie cyfrowe, mogą powodować przewlekły stres i zaostrzać przebieg wcześniej istniejących zaburzeń psychicznych, w tym depresji. Osoby starsze mogą ponadto czuć się dyskryminowane ze względu na wiek. Wszystkie te czynniki mogą wpływać na zmniejszenie zaufania do systemu ochrony zdrowia i na brak zrozumienia konieczności przestrzegania zasad izolacji, co sprawia, że nadzór nad takimi osobami jest wyjątkowo trudny.4
