Wszystkich pacjentów z łagodnymi objawami COVID-19 i czynnikami ryzyka ciężkiego przebiegu choroby, w tym osoby w podeszłym wieku, należy ściśle monitorować. U części z nich może bowiem dojść do szybkiego pogorszenia stanu klinicznego. Zgodnie z zaleceniami AOTMiT w warunkach izolacji powinno się 2 razy dziennie ocenić stan ogólny oraz wykonać pomiar temperatury, tętna i ciśnienia tętniczego. W przypadku wystąpienia duszności lub innych klinicznych cech zapalenia płuc wskazana jest hospitalizacja.
Leczenie domowe COVID-19 jest wyłącznie objawowe. Nie należy dokonywać niepotrzebnych zmian w terapii przewlekłych chorób współistniejących, ponieważ nie ma danych wskazujących na niekorzystny wpływ NSLPZ, ACEI lub ARB na przebieg tej choroby.5
U chorych z ciężkim przebiegiem COVID-19 czas od wystąpienia pierwszych objawów do pojawienia się duszności wynosi średnio 5–8 dni, natomiast czas do rozwoju ARDS: 8–12 dni. W monitorowaniu pacjentów należy więc uwzględnić możliwość nagłego pogorszenia stanu klinicznego po około tygodniu od wystąpienia dolegliwości.
Wśród wielu publikacji dotyczących przebiegu klinicznego COVID-19 dostępne są nieliczne wyniki badań dotyczących wyłącznie chorych w wieku podeszłym. Retrospektywną analizę objawów oraz czynników ryzyka zgonu u osób >60. roku życia z zakażeniem SARS-CoV-2 przeprowadzono w Chinach na podstawie raportów placówek ochrony zdrowia.6 Analizowana grupa obejmowała 154 chorych: 89 osób zmarło, 65 osób wyzdrowiało. Nie obserwowano istotnej różnicy w odniesieniu do płci pomiędzy grupą osób, które przeżyły, a tych, które zmarły. Wiek stanowił istotny czynnik ryzyka, co jest spójne z dotychczasową wiedzą na temat COVID-19. W grupie wiekowej 60–69 lat odsetek osób, które nie przeżyły, był zdecydowanie mniejszy niż tych, które wyzdrowiały (p <0,001). Natomiast w grupie osób >80. roku życia więcej osób zmarło niż wyzdrowiało (p = 0,014). W grupie zmarłych z powodu COVID-19 częściej niż w grupie osób, które wyzdrowiały, występowały: duszność (6-krotnie), ból lub dyskomfort w klatce piersiowej (3-krotnie) i bóle mięśniowe, natomiast rzadziej obserwowano gorączkę. Kaszel, dreszcze i biegunkę odnotowano równie często w obydwu grupach. Najczęściej stwierdzanymi chorobami współistniejącymi u osób, które zmarły, były: nadciśnienie tętnicze, choroby układu sercowo-naczyniowego (53,2%) i naczyń mózgowych (42,0%) oraz cukrzyca (37,8%). Występowanie chorób wątroby i zaburzeń neurologicznych nie wiązało się ze zwiększoną śmiertelnością.
Podsumowując, sytuacja, w której lekarz telefonicznie nadzoruje przebywających w warunkach domowych pacjentów, zwłaszcza jeśli są to osoby w wieku podeszłym, z chorobami współistniejącymi, jest trudna, nietypowa i stresująca. Oprócz monitorowania objawów klinicznych zgodnie z zaleceniami AOTMiT należy zwrócić uwagę na stan psychiczny pacjenta oraz zapewnić go o poszanowaniu jego godności, co przyczyni się do zwiększenia poczucia bezpieczeństwa.
Piśmiennictwo
1. Wskazówki Światowej Organizacji Zdrowia dotyczące opieki domowej nad chorymi na CO VID-19 z łagodnymi objawami oraz postępowania z osobami z kontaktu. Med. Prakt. 2020; 4: 24–302. Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji: Zalecenia w CO VID-19. Polskie zalecenia diagnostyczno-terapeutyczne oraz organizacyjne w zakresie opieki nad osobami zakażonymi lub narażonymi na zakażenie SARS-CoV-2. Wersja 1.1 – 25.04.2020 r.
3. Flisiak R., Horban A., Jaroszewicz J. i wsp.: Zalecenia postępowania w zakażeniach SARS-CoV-2 Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych. Wersja 31-03-2020
4. Banerjee D.: The Impact of Covid-19 Pandemic on Elderly Mental Health. Int. J. Geriatr. Psychiatry, 2020; May 4. doi: 10.1002/gps.5320
5. Wroczyńska A., Rymer W., Olszanecki R. i wsp.: CO VID-19 – co nowego? Med. Prakt., 2020; 4: 112–133
6. Leung C.: Risk factors for predicting mortality in elderly patients with CO VID-19: a review of clinical data in China. Mech. Ageing Dev., 2020; Apr 27: 111 255. doi: 10.1016/j.mad.2020.111255
