Skróty: COVID-19 – choroba koronawirusowa wywołana przez SARS-CoV-2, GKS – glikokortykosteroidy, SARS-CoV-2 – (severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2, WHO – (World Health Organization) Światowa Organizacja Zdrowia
Niespełna pół roku po ogłoszeniu przez WHO stanu pandemii, globalna liczba potwierdzonych przypadków COVID-19 przekroczyła 27 milionów, a liczba związanych z zakażeniem SARS-CoV-2 zgonów zbliżyła się do 900 tysięcy1. Dzięki wzmożonym wysiłkom badaczy na całym świecie, współpracy międzyinstytucjonalnej i międzynarodowej oraz utworzeniu ogólnodostępnych platform wymiany informacji, stan wiedzy o nowym koronawirusie systematycznie się zwiększa, dostarczając coraz bardziej precyzyjnych narzędzi do zwalczania i kontroli nieznanej wcześniej choroby.
Ponieważ wydaje się, że istotny udział w patogenezie uszkodzenia tkanek i narządów w przebiegu COVID-19 odgrywa odpowiedź immunologiczna gospodarza na zakażenie, uwaga wielu autorów skupiła się na możliwości zastosowania w terapii leków wpływających na działanie układu odpornościowego2,3. W czerwcu 2020 roku opublikowano wstępny raport z brytyjskiego badania RECOVERY, w którym obserwowano zmniejszenie 28-dniowej śmiertelności u pacjentów otrzymujących deksametazon4 (Zobacz: Deksametazon w porównaniu z opieką standardową u chorych na COVID-19 leczonych w szpitalu – wstępne wyniki badania RECOVERY) W odpowiedzi na te doniesienia, WHO podjęła się znalezienia odpowiedzi na pytanie o rolę glikokortykosteroidów w leczeniu COVID-19 oraz wydania zaleceń. Opierając się na danych z metaanalizy dziewięciu badań klinicznych z randomizacją, dotyczących zastosowania tej grupy leków u chorych na COVID-19 (w tym badania RECOVERY), sformułowano następujące rekomendacje:
1. U chorych na COVID-19 o ciężkim i krytycznym przebiegu zaleca się stosowanie glikokortykosteroidów systemowych – zalecenie silne, umiarkowana jakość dowodów.
Przebieg choroby jest definiowany jako ciężki, jeśli spełnione jest co najmniej jedno kryterium:
- saturacja krwi w trakcie oddychania powietrzem atmosferycznym wynosi <90% (z zastrzeżeniem, że to wartość arbitralna i powinna być interpretowana indywidualnie w zależności od wyjściowej funkcji układu oddechowego oraz dynamiki objawów)
- częstość oddechów wynosi >30 na minutę u dorosłych i dzieci powyżej 5. roku życia, ≥40 na minutę u dzieci w wieku 1–5 lat, ≥50 u dzieci wieku 2–11 miesięcy lub ≥60 na minutę u dzieci poniżej 2. miesiąca życia
- występują objawy niewydolności oddechowej (np. wzmożona praca dodatkowych mięśni oddechowych, trudności w wypowiedzeniu całego zdania; u dzieci: nasilone wciąganie międzyżebrzy, okolic podżebrowych, zaciąganie mięśni przedniej ściany klatki piersiowej, chrząkanie, sinica centralna oraz obecność innych zagrażających objawów).
Krytyczny przebieg choroby jest definiowany jako zespół ciężkiej ostrej niewydolności oddechowej (ARDS), posocznica, wstrząs septyczny oraz inne stany kliniczne wymagające wspomagania czynności życiowych za pomocą środków, takich jak wentylacja mechaniczna (inwazyjna lub nieinwazyjna) lub podawanie amin katecholowych we wlewie.
Zalecenie powstało w oparciu o dowody wskazujące na zmniejszenie 28-dniowej śmiertelności o 6,7% u chorych o ciężkim przebiegu i o 8,7% u chorych o krytycznym przebiegu COVID-19, jeśli byli oni leczeni GKS.
