2. U chorych na COVID-19 bez ciężkiego przebiegu (niespełniających kryteriów ciężkiego lub krytycznego przebiegu choroby) stosowanie glikokortykosteroidów nie jest zalecane – zalecenie warunkowe, słaba jakość dowodów.
Jeżeli rozpoczęto leczenie glikokortykosteroidami z powodu innych wskazań (np. zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, przewlekłe choroby autoimmunologiczne), leczenia nie należy przerywać. Pogorszenie się stanu pacjenta, u którego początkowo stwierdzano COVID-19 bez ciężkiego przebiegu, stanowi wskazanie do rozpoczęcia glikokortykosteroidoterapii.
Uwagi praktyczne
Droga podania: glikokortykosteroidy w leczeniu COVID-19 można podawać zarówno drogą doustną, jak i dożylną, chociaż należy mieć na uwadze, że u pacjentów w stanie krytycznym wchłanianie jelitowe jest często zaburzone, co wpływa negatywnie na dostępność biologiczną leku.
Dawkowanie: biorąc pod uwagę działanie GKS, dawka 6 mg deksametazonu jest równoważna całkowitej dobowej dawce 150 mg hydrokortyzonu (np. 50 mg co 8 godzin), 32 mg metylprednizolonu (np. 8 mg co 6 godzin lub 16 mg co 12 godzin) lub 40 mg prednizonu. Stosowanie preparatów dawkowanych raz na dobę może wpływać korzystnie na przestrzeganie planu leczenia.
Czas leczenia: zalecany czas leczenia GKS w przebiegu COVID-19 wynosi do 7–10 dni.
Monitorowanie: monitoruj stężenie glukozy we krwi u pacjentów leczonych GKS niezależnie od tego, czy wcześniej rozpoznano u nich cukrzycę.
Dodatkowe środki ostrożności: w zależności od sytuacji klinicznej i epidemiologicznej, przed rozpoczęciem leczenia GKS należy uwzględnić ryzyko nasilenia objawów wcześniej istniejącej infekcji (np. zarażenie węgorkiem jelitowym). W uzasadnionych przypadkach (rejon endemicznego występowania choroby, wywiad) celowa może być towarzysząca glikokortykosteroidoterapii odpowiednia diagnostyka lub leczenie empiryczne.
Nie jest jasne, jaki wpływ mają GKS systemowe na replikację wirusa oraz odporność i ryzyko powikłań infekcyjnych mogących wpływać na przeżywalność po 28 dniach od zachorowania. Ze względu na niedostatek danych należy także zachować ostrożność, uogólniając zalecenia na grupy niewystarczająco reprezentowane w analizowanych badaniach, takie jak dzieci, pacjenci z niedoborami odporności czy chorzy na gruźlicę.
Ponieważ analizowane badania nie dostarczyły wystarczającej ilości informacji na temat bezpieczeństwa glikokortykosteroidoterapii, przy opracowywaniu zaleceń posiłkowano się danymi pochodzącymi z badań przeprowadzonych u chorych z posocznicą, ciężkim ostrym zespołem niewydolności oddechowej oraz pozaszpitalnym zapaleniem płuc. Istniejące dowody pozwalają przypuszczać, że stosowanie GKS w kontekście COVID-19 nie jest związane ze zwiększonym ryzykiem występowania zdarzeń niepożądanych innych niż hiperglikemia i hipernatremia. Chociaż GKS stanowią grupę leków o ugruntowanej pozycji i znanym profilu bezpieczeństwa, w pewnych stanach klinicznych (zaburzenia gospodarki węglowodanowej, zaburzenia funkcji układu immunologicznego) należy je stosować z ostrożnością.
Piśmiennictwo:
1. https://covid19.who.int/2. Blanco-Melo D., Nilsson-Payant B.E., Liu W.C. i wsp.: Imbalanced Host Response to SARS-CoV-2 Drives Development of COVID-19. Cell. 2020; 181(5): 1036–1045.e9. doi:10.1016/j.cell.2020.04.026.
3. Catanzaro M., Fagiani F., Racchi M. i wsp.: Immune response in COVID-19: addressing a pharmacological challenge by targeting pathways triggered by SARS-CoV-2. Signal Transduct Target Ther. 2020; 5(1): 84. Published 2020 May 29. doi:10.1038/s41392-020-0191-1.
4. RECOVERY Collaborative Group, Horby P., Lim W.S., i wsp.: Dexamethasone in Hospitalized Patients with Covid-19 – Preliminary Report [published online ahead of print, 2020 Jul 17]. N Engl. J. Med. 2020; NEJMoa2021436. doi:10.1056/NEJMoa2021436.
