Jakie ograniczenia w przekraczaniu granic państwowych obowiązują obecnie na świecie?

Skróty: CDC – Centers for Disease Control and Prevention, COVID-19 (coronavirus disease) – choroba spowodowana przez SARS-CoV-2, EASA – European Union Aviation Safety Agency, ECDC – European Centre for Disease Prevention and Control, IATA (Middle East respiratory syndrome coronavirus) – wirus bliskowschodniego zespołu niewydolności oddechowej, MSZ – Ministerstwo Spraw Zagranicznych, NaTHNaC – National Travel Health Network and Centre, SARS-CoV(-2) (severe acute respiratory syndrome coronavirus [2]) – koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej (2), UE – Unia Europejska, WHO (World Health Organization) – Światowa Organizacja Zdrowia

Jakie ograniczenia w przekraczaniu granic państwowych obowiązują obecnie na świecie?

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) na żadnym etapie rozprzestrzeniania się SARS-CoV-2 nie zalecała jak dotąd ograniczenia transportu międzynarodowego, takie restrykcje zostały jednak wprowadzone indywidualnie przez wiele państw w odniesieniu do zagranicznych i krajowych podróży lotniczych, lądowych i morskich. Zgodnie ze stanowiskiem WHO regulacje prawne ograniczające przemieszczanie się ludności i handel międzynarodowy najczęściej nie są skutecznymi środkami kontroli zakażeń, mogą natomiast utrudnić wsparcie organizacyjne krajów najbardziej dotkniętych epidemią oraz wiązać się z negatywnymi konsekwencjami społecznymi i ekonomicznymi. Na podstawie analiz dotyczących pandemii grypy wydaje się, że zamknięcie granic państwowych może opóźnić zawleczenie wirusa do danego kraju, lecz jest to skuteczne jedynie na wczesnym etapie epidedmii pod warunkiem szybkiego i prawie całkowitego ograniczenia ruchu międzynarodowego. W warunkach europejskich takie działania byłyby możliwe tylko w odniesieniu do małych, izolowanych krajów. Z uwagi na powszechne występowanie transmisji w społeczności lokalnej większości państw ECDC nie planuje obecnie rekomendowania ograniczeń w przekraczaniu granic państwowych w obrębie UE.

W odniesieniu do restrykcji w podróżach międzykontynentalnych Rada UE wydała 30 czerwca br. zalecenie dotyczące skoordynowanego, stopniowego znoszenia ograniczeń dotyczących przyjazdów obywateli wybranych państw pozaeuropejskich do UE. Rada UE planuje aktualizować listę takich krajów co 2 tygodnie na podstawie porównania liczby nowych przypadko´w COVID-19 w przeliczeniu na 100 000 mieszkan´co´w w danym państwie i średniej w UE i oceny stabilności przebiegu epidemii oraz wdrożonych środków kontroli zakażeń. Od lipca państwa członkowskie UE powinny zacząć znosić ograniczenia dotyczące podróży do UE dla rezydentów następujących krajów: Algieria, Australia, Czarnogóra, Chiny (z zastrzeżeniem potwierdzenia wzajemności), Gruzja, Japonia, Kanada, Korea Południowa, Maroko, Nowa Zelandia, Rwanda, Serbia, Tajlandia, Tunezja, Urugwaj. Wiele krajów położonych poza Europą nadal utrzymuje pełen zakaz wjazdu obcokrajowców (aktualne informacje – p. niżej).

Niezależnie od formalnych ograniczeń w przekraczaniu granic państwowych, niektóre instytucje zdrowia publicznego wciąż rekomendują zaniechanie jakichkolwiek podróży, a poszczególne kraje wdrażają także inne środki ochrony na granicach, m.in. ankiety dotyczące objawów chorobowych, karty lokalizacyjne, pomiary temperatury, wymóg przedstawienia zaświadczenia o ujemnym wyniku badania metodą RT-PCR w kierunku zakażenia SARS-CoV-2 lub testowanie na granicy oraz obowiązek kwarantanny lub stosowania przez podróżnego aplikacji cyfrowej wspomagającej śledzenie kontaktów. ECDC ocenia graniczne procedury skriningowe jako kosztowne i mało skuteczne, sugeruje natomiast, że świadomość prowadzenia takich działań na granicach lub lotniskach może zwiększać prawdopodobieństwo rezygnacji z wyjazdu przez osoby mające objawy chorobowe, co jest kluczowe dla ograniczania rozprzestrzeniania się COVID-19 wśród podróżujących. Przykładem rozwiązań dostosowanych do lokalnej sytuacji epidemiologicznej oraz możliwości systemu ochrony zdrowia są zasady dla podróżnych, które wdrożyła Islandia: obowiązkowa kwarantanna albo przeprowadzane przy przekraczaniu granicy badanie RT-PCR materiału z nosowej części gardła u wszystkich przybywających do tego kraju osób urodzonych przed 2005 rokiem. W okresie od 15 czerwca do 15 lipca podczas kontroli granicznych w tym kraju przeprowadzono testy u 40 674 osób, z czego u 15 potwierdzono zakażenie SARS-CoV-2. Na obecnym etapie pandemii nie jest jeszcze możliwa wiarygodna ocena skuteczności takich działań.

ECDC wskazuje na niezasadność stosowania „certyfikatów odporności” bazujących na dodatnim wyniku badania serologicznego jako narzędzia warunkującego decyzje dotyczące podróży. Podkreśla także znaczenie informowania o ryzyku (przez przewoźników, biura podróży, instytucje zdrowia publicznego) oraz edukacji podróżnych w zakresie indywidualnej profilaktyki jako szczególnie ważnych aspektów bezpieczeństwa i redukcji zagrożenia transmisją SARS-CoV-2 w podróży.

W czerwcu br. Polska przywróciła ruch graniczny w ramach granic wewnętrznych UE, a od lipca dotyczy to także przekraczania granic zewnętrznych UE przez Polaków. Główny Inspektorat Sanitarny (GIS) w swoim serwisie internetowym informował o sytuacji epidemiologicznej na świecie do kwietnia br., a ostatnie zalecenia dla podróżujących opublikował w marcu (stan na 27 lipca br.).

Sytuacja w zakresie ograniczeń w ruchu międzynarodowym oraz zasad obowiązujących podróżnych na granicach podczas obecnej pandemii zmienia się dynamicznie. Aktualizowane na bieżąco informacje dla podróżujących publikuje Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych (IATA; www.iatatravelcentre.com).