Maski z tkaniny i sterylizacja masek w sytuacji deficytu masek chirurgicznych i masek z filtrem. Raport ECDC (26.03.2020) - strona 2

Skażenia powierzchni maski z filtrem można uniknąć, zakładając na nią maskę chirurgiczną lub przyłbicę, którą po użyciu należy umyć.³

Z uwagi na ogromny deficyt masek z filtrem i masek chirurgicznych podczas pandemii COVID-19 można rozważyć ich sterylizację (dotyczy to przede wszystkim masek z filtrem).

Procedurą rutynowo stosowaną w szpitalach jest sterylizacja parowa. W badaniu przeprowadzonym w Holandii stwierdzono jednak, że sterylizacja masek FFP2 w temperaturze 134°C powoduje ich deformację lub nieszczelność (w zależności od rodzaju maski).⁴ Aktualnie trwają badania nad sterylizacją parową w niższych temperaturach.

Jedno badanie przeprowadzone na zlecenie amerykańskiej Agencję ds. Żywności i Leków (FDA) wykazało skuteczność wielokrotnej dekontaminacji masek N95 parą nadtlenku wodoru (HPV). Badane maski zachowywały swoje właściwości nawet po 10–20 cyklach takiej dekontaminacji, ale po kolejnych nosiły już ślady uszkodzenia. Pilotażowe badanie przeprowadzone w Holandii potwierdziło skuteczność metody względem masek FFP2, nie powodowała ona ich deformacji i pozwoliła zachować dopasowanie maski do twarzy (potwierdzone w szybkim teście szczelności^*), ale przez maksymalnie 2 cykle, co oznacza, że poddanych badaniu masek FFP2 (modele bez celulozy) można użyć ponownie nie więcej niż 2 razy. Metoda budzi jednak pewne obawy: po pierwsze nadtlenek wodoru może się utrzymywać na masce w szkodliwym stężeniu jeszcze przez kilka dni po dekontaminacji, a po drugie większa liczba cykli dekontaminacji może doprowadzić do deformacji maski. Nie przeprowadzono ponadto odpowiedniej oceny właściwości filtracyjnych tak sterylizowanych masek.⁴

Promieniowanie gamma jest metodą stosowaną w sterylizacji urządzeń medycznych i żywności na dużą skalę. Nie każdy szpital posiada jednak odpowiedni sprzęt. W jednym z badań wykazano, że do inaktywacji koronawirusów wystarcza dawka 20 kGy (2 Mrd).⁵ Z prowadzonych obecnie badań nad sterylizacją masek promieniowaniem gamma w dawce 24 kGy wynika, że może ono prowadzić do deformacji maski, uszkodzenia jej wewnętrznej warstwy filtrującej oraz nieszczelności. Deformacji masek FFP2 po zastosowaniu promieniowania gamma w dawce 25 kGy nie potwierdziło wspomniane już badanie holenderskie, maski po takiej dekontaminacji nie przeszły jednak pozytywnie testu szczelności.⁴ (dane zaktualizowano 20 marca 2020)

Rozważa się również dekontaminację ozonem, promieniowaniem UV i tlenkiem etylenu.⁶ Wspomniane powyżej metody należy traktować jako środki nadzwyczajne do wykorzystania wyłącznie w ostateczności, w sytuacji zagrożenia wyczerpaniem zapasów PPE. Decyzja o sterylizacji masek powinna być poprzedzona staranną oceną sytuacji i analizą możliwości racjonalnego stosowania dostępnych PPE, na przykład wydłużenia czasu ich stosowania poza standardowe limity. Zachęca się krajowe instytucje odpowiedzialne za zdrowie publiczne oraz grupy prowadzące badania nad stosowaniem wyżej wspomnianych metod do niezwłocznego dzielenia się uzyskiwanymi wynikami.

Przed sterylizacją sprzęt wielokrotnego użytku należy wyczyścić, nie ma jednak danych dotyczących metod skutecznego czyszczenia sprzętu jednorazowego (takiego jak maski), które nie powodowałyby jego uszkodzenia. Do zapewnienia bezpieczeństwa ponownego użycia sprzętu niezbędne są kontrole jakości stosowanych metod sterylizacji (w tym określenie wskaźników jakości).

___________________
* Test szczelności: stosunek liczby cząstek na zewnątrz maski do liczby cząstek w masce, oceniany z wykorzystaniem urządzenia TSI PortACount Pro+ 8038. Maska nieużywana (kontrolna): współczynnik = 162. Według holenderskiego Instytutu Zdrowia Publicznego (RIVM) wynik testu szczelności jest zadowalający, jeżeli po dekontaminacji współczynnik wynosi >100.