Jak cytować: Wskazówki Światowej Organizacji Zdrowia dotyczące stosowania masek w opiece domowej, w placówkach opieki zdrowotnej i poza nimi podczas epidemii COVID-19. Med. Prakt., 2020; 4: 31–33
Tłumaczyła: Magdalena Rot
Konsultowała: dr n. med. Weronika Rymer, Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych, Chorób Wątroby i Nabytych Niedoborów Odpornościowych, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
Skróty: COVID-19 (coronavirus disease) – choroba spowodowana przez SARS-CoV-2, PKZ – prewencja i kontrola zakażeń, WHO (World Health Organization) – Światowa Organizacja Zdrowia
Wprowadzenie
Celem niniejszego dokumentu jest dostarczenie wskazówek dotyczących stosowania masek medycznych w opiece domowej, w placówkach ochrony zdrowia i poza nimi na terenach objętych epidemią COVID-19. Zalecenia przeznaczone są dla specjalistów zdrowia publicznego, służb sanitarnych odpowiadających za prewencję i kontrolę zakażeń (PKZ), osób zarządzających placówkami ochrony zdrowia oraz pracowników medycznych i środowiskowych. Dokument będzie aktualizowany w miarę pojawiania się nowych danych.
Zgodnie z obecnym stanem wiedzy wirus wywołujący COVID-19 rozprzestrzenia się drogą kropelkową i przez kontakt. Narażony na potencjalnie zakaźną wydzielinę dróg oddechowych jest każdy, kto się znajdzie w odległości ≤1 metra (bliski kontakt) od osoby z objawami ze strony układu oddechowego (np. kichanie, kaszel).
Maski medyczne to maseczki chirurgiczne lub zabiegowe, płaskie lub plisowane (mogą być wypukłe, w kształcie miseczki), z troczkami lub gumkami wiązanymi z tyłu głowy.
Wskazówki ogólne
Noszenie maski medycznej stanowi jeden ze środków zapobiegawczych mogących ograniczyć rozprzestrzenianie się niektórych chorób układu oddechowego, w tym COVID-19. Sama maska nie zapewnia jednak odpowiedniej ochrony, dlatego należy podejmować także inne działania. Aby zapobiec przeniesieniu wirusa wywołującego COVID-19, trzeba oprócz noszenia maski przestrzegać zasad higieny rąk oraz wdrożyć inne środki PKZ. WHO opracowała wskazówki dotyczące działań z zakresu PKZ w ramach opieki w warunkach domowych1 i szpitalnych2 nad pacjentem z podejrzeniem COVID-19.
Noszenie maski medycznej w sytuacji, gdy nie jest to wskazane, może generować niepotrzebne koszty i problemy z zaopatrzeniem, a także wytworzyć fałszywe poczucie bezpieczeństwa, które prowadzi do zaniedbania innych niezbędnych działań zapobiegawczych, takich jak higiena rąk. Ponadto nieodpowiednie noszenie maski może zmniejszać jej skuteczność w ograniczaniu transmisji wirusa.
Postępowanie w środowisku poza placówkami ochrony zdrowia i poza domem
Osoby bez objawów ze strony układu oddechowego
powinny:
1) unikać skupisk ludzkich oraz zamkniętych, zatłoczonych
przestrzeni
2) utrzymywać co najmniej metrową odległość
od osób z objawami ze strony układu oddechowego
(takimi jak np. kaszel, kichanie)
3) często dezynfekować ręce środkiem na bazie
alkoholu, jeśli nie ma na nich widocznych zabrudzeń, a jeśli są widocznie brudne, umyć je
wodą i mydłem
4) podczas kaszlu i kichania zasłaniać nos i usta
dołem łokciowym lub chusteczką higieniczną,
którą trzeba wyrzucić natychmiast po użyciu, a następnie zdezynfekować lub umyć ręce
5) powstrzymywać się od dotykania ust i nosa.
Osoby, które nie są chore, nie muszą nosić maski
medycznej, ponieważ nie ma dowodów na jej
działanie ochronne w takich przypadkach. W niektórych
państwach można jednak wdrożyć taką
praktykę na przykład ze względów zwyczajowych.
Należy przestrzegać zasad prawidłowego zakładania,
zdejmowania i utylizacji masek oraz pamiętać o higienie rąk po ich zdjęciu.
Osoby z objawami ze strony układu oddechowego
powinny:
1) nosić maskę medyczną, a w razie wystąpienia
gorączki, kaszlu i/lub trudności w oddychaniu
jak najszybciej zasięgnąć porady lekarza
2) przestrzegać zasad prawidłowego używania
masek opisanych w dalszej części dokumentu.
Postępowanie podczas opieki w domu
WHO zaleca izolację i leczenie w warunkach szpitalnych wszystkich osób z laboratoryjnie potwierdzonym zakażeniem koronawirusem wywołującym COVID-19. Wszystkie osoby z podejrzeniem COVID-19 i objawami ciężkiego ostrego zakażenia układu oddechowego powinny zostać poddane segregacji (triaż) w miejscu pierwszego kontaktu z systemem opieki zdrowotnej i w zależności od ciężkości choroby odpowiedniemu leczeniu. WHO zaktualizowała wytyczne dotyczące leczenia pacjentów z ostrym zakażeniem układu oddechowego związanym z COVID-19, które obejmują również populacje o zwiększonym ryzyku (np. osoby starsze, kobiety w ciąży i dzieci). Jeżeli izolacja wszystkich pacjentów w warunkach szpitalnych nie jest możliwa, w pierwszej kolejności należy zapewnić hospitalizację osobom, u których prawdopodobieństwo ciężkiego przebiegu choroby jest największe, czyli pacjentom w stanie ciężkim lub krytycznym, a także chorym z łagodnymi objawami, jeśli są obciążeni zwiększonym ryzykiem z powodu wieku (>60 lat) lub chorób współistniejących (takich jak np. przewlekła choroba układu krążenia lub układu oddechowego, cukrzyca, choroba nowotworowa).