Komentarz I
dr hab. n. med. Anna Mertas
Katedra i Zakład Mikrobiologii i Immunologii, Wydział Nauk Medycznych w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach;
Prezes Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej
Komentarz do artykułu: Strategie i cele testowania w kierunku COVID-19 - raport ECDC
Jak cytować: Mertas A.: Komentarz. W: European Centre for Disease Prevention and Control: Strategie i cele testowania w kierunku COVID-19. Raport European Centre for Disease Prevention and Control. Med. Prakt., 2020; 10: 54–56
Skróty: COVID-19 (coronavirus disease) – choroba spowodowana przez SARS-CoV-2, ECDC – European Centre for Disease Prevention and Control, RT-PCR (reverse transcriptase-polymerase chain reaction) – reakcja odwrotnej transkrypcji i reakcja łańcuchowa polimerazy, SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) – koronawirus zespołu ciężkiej niewydolności oddechowej 2
Raport „Strategie i cele testowania w kierunku COVID-19”, opublikowany 15 września 2020 roku przez European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC), jest dokumentem, który wskazuje różne strategie i cele populacyjnego stosowania badań laboratoryjnych (tzw. testowania) w wykrywaniu zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Zagadnienie to jest ważne szczególnie teraz, kiedy po ponad pół roku pandemii obserwujemy gwałtowny wzrost liczby wykrywanych zakażeń SARS-CoV-2. Proponowane rozwiązania systemowe mają służyć realizacji określonych celów związanych ze zdrowiem publicznym w zróżnicowanych sytuacjach epidemiologicznych w poszczególnych krajach Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii. Przyjmując jako nadrzędną zasadę badania osób z objawami wskazującymi na COVID-19, w omawianym raporcie wskazano schematy testowania na większą skalę w określonych populacjach lub sytuacjach (np. niezależnie od występowania objawów). Do kontroli transmisji zakażenia oraz ograniczenia szerzenia się SARS-CoV-2 konieczne jest poddawanie badaniom jak największej liczby osób (nawet bezobjawowych), które miały bliski kontakt z osobą zakażoną. Pozwala to zidentyfikować i odizolować wszystkie osoby zakażone, a tym samym przerwać łańcuch transmisji wirusa. Należy zwrócić uwagę, że w celu skutecznego zapobiegania zakażeniom oraz ich kontroli raport ECDC zaleca regularne prowadzenie badań przesiewowych (raz w tygodniu lub raz na 2 tygodnie) wśród personelu opieki zdrowotnej, pracowników socjalnych i osób pracujących w innych miejscach o dużym ryzyku zakażenia.
Obecnie dostępne są 3 rodzaje/grupy badań diagnostycznych w kierunku zakażenia SARS-CoV-2: 1) testy molekularne – wykrywające RNA wirusa (RT-PCR), 2) testy antygenowe – wykrywające białkowe antygeny wirusa, 3) testy serologiczne – wykrywające przeciwciała skierowane przeciwko antygenom wirusa. W wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia dotyczących rozpoznawania zakażenia SARS-CoV-2 zaleca się jedynie testy molekularne (PCR). Testy antygenowe, służące do wykrywania antygenów SARS-CoV-2, to najczęściej jakościowe testy immunochromatograficzne (tzw. testy kasetkowe). Ich zaletą są niski koszt i krótki czas oczekiwania na wynik, a wadą: możliwość wystąpienia reakcji krzyżowych z innymi powszechnie występującymi koronawirusami (czyli wyniki fałszywie dodatnie), mała czułość diagnostyczna (czyli wyniki fałszywie ujemne) oraz brak walidacji klinicznej. Dodatni wynik testu antygenowego powinno się potwierdzić badaniem tej samej próbki materiału testem PCR, aby wykluczyć wynik fałszywie dodatni. Ujemny wynik testu antygenowego, z uwagi na możliwość wystąpienia wyniku fałszywie ujemnego u osoby zakażonej SARS-CoV-2, również wymaga weryfikacji testem PCR. Szybkie testy antygenowe nie dają więc możliwości jednoznacznego wykluczenia lub potwierdzenia zakażenia SARS-CoV-2. Ze względu na ograniczoną przydatność diagnostyczną zastosowanie tych testów w praktyce klinicznej może utrudniać podejmowanie właściwych decyzji terapeutycznych oraz organizacyjnych (np. izolacja, skierowanie na kwarantannę, nadzór epidemiologiczny). Obecnie nie zaleca się stosowania szybkich testów antygenowych w praktyce klinicznej w diagnostyce zakażeń SARS-CoV-2.1 W Polsce Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji nie zaleca stosowania jakościowych, tzw. szybkich testów kasetkowych (immunochromatograficznych) wykrywających antygeny wirusa w diagnostyce zakażeń SARS-CoV-2, do czasu ich walidacji klinicznej (Zalecenie 1.2.2.1.).2 Do oceny przydatności klinicznej testów antygenowych konieczne jest przeprowadzenie badań porównawczych z testami molekularnymi.
