Odstępy między dawkami przypominającymi
WHO zaleca, aby wydłużyć odstępy między dawkami przypominającymi, co zwiększy akceptację szczepienia w populacji i tym samym odsetek zaszczepionych: (1) u osób starszych i dorosłych w każdym wieku z otyłością olbrzymią (BMI >40) lub innymi przewlekłymi chorobami współistniejącymi zwiększającymi ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19, drugą i kolejne dawki przypominające szczepienia podawać co ≥12 miesięcy, (2) u osób w wieku podeszłym lub starszych dorosłych z wielochorobowością rozważyć podawanie drugiej i kolejnych dawek przypominających szczepienia co ≥6 miesięcy (p. tab.). Zalecenie to oparto na danych wskazujących, że skuteczność szczepienia podstawowego i pierwszej dawki przypominającej zmniejsza się wraz z upływem czasu (o ok. 11% w ciągu 9 mies. wobec zachorowań o ciężkim przebiegu i zgonów, ale znacznie bardziej wobec zakażeń i objawowej COVID-19). Podanie kolejnej dawki przypominającej zwiększa skuteczność szczepienia wobec ciężkiej postaci COVID-19 i czasowo również wobec choroby o łagodniejszym przebiegu. Taka strategia postępowania przynosi korzyści u osób z grup ryzyka, zwłaszcza starszych, i jest efektywna kosztowo nawet w krajach o dużej odporności populacyjnej. Uwaga: zalecenie podawania dodatkowych dawek przypominających odnosi się do bieżącej sytuacji i nie oznacza, że coroczne szczepienie obowiązuje w perspektywie długoterminowej, ponieważ aktualnie nie ma danych pozwalających na wydanie takich rekomendacji.
Stosowanie szczepionek o zaktualizowanym składzie
WHO zaleca, aby do szczepienia przypominającego stosować którykolwiek preparat dopuszczony przez WHO do stosowania w sytuacjach wyjątkowych (p. COVID-19 Vaccines with WHO Emergency Use Listing. extranet.who.int/pqweb/vaccines/vaccinescovid-19-vaccine-eul-issued – przyp. red.) lub preparat 2-walentny mRNA o zaktualizowanym składzie, dostosowanym do krążących wariantów wirusa (Comirnaty BA.1 lub BA.4–5, lub Spikevax BA.1 lub BA.4–5 [zgodnie ze stanowiskiem z maja 2023 r., na sezon epidemiczny 2023/2024 WHO zaleca szczepionki monowalentne oparte na podwariancie XBB.1.5 – przyp. red.]). W czasie krążenia podwariantów Omikron 2-walentne szczepionki mRNA mogą zapewnić większą ochronę przed COVID-19 niż szczepionki monowalentne, choć nie dysponujemy badaniami bezpośrednio porównującymi efekty ich stosowania z innymi szczepionkami lub schematami heterologicznymi. Przy podejmowaniu decyzji o wyborze preparatu do szczepienia przypominającego należy wziąć pod uwagę koszty i dostępność danej szczepionki. Nie należy opóźniać szczepień przypominających – szczepienie osób z grupy ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19 jakimkolwiek dostępnym preparatem przyniesie więcej korzyści niż opóźnienie szczepienia w oczekiwaniu na szczepionkę zawierającą krążące warianty wirusa. Dostępne dane wskazują, że monowalentne szczepionki przeciwko COVID-19 oparte na oryginalnym wariancie wirusa nadal istotnie zmniejszają ryzyko choroby o ciężkim przebiegu i zgonu. Dostępnych jest również coraz więcej danych sugerujących większą skuteczność heterologicznych (mieszanych) schematów szczepienia przypominającego (z użyciem szczepionek opartych na innych platformach technologicznych) niż homologicznych. Dla krajów, które rozważają wprowadzenie heterologicznych schematów szczepienia przypominającego, WHO zaleca następujące kombinacje: (1) szczepionka inaktywowana + szczepionka wektorowa lub mRNA, (2) szczepionka wektorowa + szczepionka mRNA lub białkowa podjednostkowa, (3) szczepionka mRNA + szczepionka wektorowa lub białkowa podjednostkowa.
Koadministracja z innymi szczepionkami
WHO zaleca, aby w krajowych programach szczepień
rozważyć jednoczesne podawanie szczepionek
przeciwko COVID-19 (w tym szczepionek o zaktualizowanym
składzie, dostosowanym do krążących
wariantów wirusa) ze szczepionkami przeciwko
grypie sezonowej, jeśli jest to uzasadnione
epidemiologicznie (jeżeli w okresie jesienno-zimowym
SARS-CoV-2 będzie krążył w populacji jednocześnie z wirusem grypy – przyp. red.).
Koadministracja szczepionek jest postępowaniem
powszechnie zalecanym i bezpiecznym.
Szczepionki przeciwko COVID-19 można podawać w dowolnym czasie przed podaniem lub po podaniu innych szczepionek, w tym „żywych”, inaktywowanych lub z adiuwantem, a także szczepionek zalecanych kobietom w ciąży (przeciwko grypie, przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi – przyp. red.). Jeśli podczas jednej wizyty planuje się podać kilka szczepionek, każde wstrzyknięcie należy wykonać w inną okolicę anatomiczną.
(W oryginale 55 pozycji piśmiennictwa.)
