Przydatność badań serologicznych przeciwko SARS-CoV-2 z punktu widzenia zdrowia publicznego – Zalecenia Polskiego Stowarzyszenia Naukowego "Zagrożenia Cywilizacyjne i Zdrowie Publiczne" - strona 2

21.08.2020
Dr hab. Anna Moniuszko-Malinowska1, Prof. Maria Gańczak2, Dr hab. Jerzy Jaroszewicz3, Prof. Sławomir Pancewicz1, Prof. Anna Boroń-Kaczmarska4

Odpowiednie jednostki decyzyjne na szczeblu krajowym i regionalnym powinny zalecać okresowe przeprowadzanie badań serologicznych w celu poznania rzeczywistej skali występowania zakażeń SARS-CoV-2 w ogólnej populacji i/lub w określonych grupach społecznych. Przykładowo, w warunkach polskich badania takie należy zalecać wśród personelu medycznego, pensjonariuszy zakładów opiekuńczo-leczniczych i domów pomocy społecznej, czy też osób zatrudnionych w zakładach pracy, których specyfika sprzyja transmisji zakażeń, jak kopalnie, zakłady przetwórstwa mięsnego, rybnego itp. Wiedza płynąca z oceny obecności przeciwciał pozwoli na podjęcie szybkich decyzji prewencyjnych i interwencję w łańcuchu zakażeń.

Innym przykładem praktycznego zastosowania badań serologicznych wykrywających przeciwciała przeciwko SARS-CoV-2 jest ich przydatność do typowania potencjalnych dawców osocza ozdrowieńców stosowanego w terapii oraz do badań nad opracowaniem leków i szczepionki28.

Zalecenia

• Podstawową techniką stosowaną w potwierdzaniu zakażenia SARS-CoV-2 są metody molekularne, wykrywające materiał genetyczny wirusa w wydzielinach i wydalinach chorego, zwłaszcza z błon śluzowych gardła i nosa.
• Zakrojone na szeroką skalę przekrojowe badania serologiczne są dobrym narzędziem, które powinno być stosowane przez osoby zarządzające opieką zdrowotną w zwalczaniu transmisji zakażeń SARS-CoV-2.
• Ze względu na szerokie rozpowszechnienie nowych, opartych o różne metody testów diagnostycznych i ograniczone doświadczenie z tymi testami, kluczowe znaczenie dla laboratoriów ma walidacja metod przed ich wprowadzeniem do rutynowego stosowania, aby upewnić się, że testy są zgodne z oczekiwaniami analitycznymi i klinicznymi.
• Odpowiednie jednostki decyzyjne powinny zalecać okresowe przeprowadzanie serologicznych badań epidemiologicznych w celu poznania rzeczywistej skali występowania zakażeń SARS-CoV-2 w ogólnej populacji i/lub w określonych społecznościach (np. personel medyczny, pensjonariusze zakładów opiekuńczo-leczniczych i domów pomocy społecznej, osoby zatrudnione w zakładach pracy, których specyfika sprzyja transmisji zakażeń, jak kopalnie, zakłady przetwórstwa mięsnego itp.). Wiedza płynąca z obecności przeciwciał pozwoli na podjęcie szybkich decyzji prewencyjnych i interwencję w łańcuchu zakażeń.
• Wykrycie osób, u których stwierdzono obecność przeciwciał przeciwko SARS-CoV-2 pozwoli na znalezienie potencjalnych dawców osocza ozdrowieńców, stosowanego w terapii oraz do badań nad opracowaniem leków i szczepionki.
• Aby zapewnić maksymalną czułość oznaczanie przeciwciał powinno odbywać się nie wcześniej niż po 2-3 tygodniach od potwierdzenia zakażenia metodą PCR lub od wystąpienia objawów.
• Wyniki testów serologicznych należy interpretować w kontekście oczekiwanych wartości predykcyjnych – dodatnich (PPV) i ujemnych (NPV), szczególnie na obszarach o niskiej prewalencji zakażeń SARS-CoV-2.
• Z uwagi na zróżnicowaną jakość obecnych na rynku testów serologicznych przy wyborze należy kierować się jak najwyższą ich czułością i swoistością, a na obszarach o niskiej prewalencji dodatkowo należy wziąć pod uwagę wartość PPV, optymalnie opartych na danych pochodzących z tego samego regionu geograficznego.
• Prewalencja zakażeń SARS-CoV-2 jest różna, w zależności od badanej społeczności. W środowiskach o niskiej prewalencji nawet niewielkie obniżenie swoistości testu diagnostycznego może prowadzić do znacznego obniżenia dodatniej wartości predykcyjnej (PPV) testu (tj. prawdopodobieństwa, że wynik dodatni jest prawidłowy). Dlatego wysoka swoistość testu jest kluczowa.
• Testy powinny charakteryzować się możliwie jak najniższą reaktywnością krzyżową z powszechnymi czynnikami interferującymi: przeciwciałami do endemicznych ludzkich koronawirusów, do powszechnych wirusów grypy, z przeciwciałami przeciwko CMV i EBV czy RF.
• Do badań populacyjnych zaleca się wykorzystanie testów wykrywających łącznie przeciwciała w klasie IgG i IgM lub selektywnie przeciwciała w klasie IgG.
• Nie zaleca się oznaczania przeciwciał wyłącznie w klasie IgM.
• Nie zaleca się określania przeciwciał w klasie IgA i IgM do potwierdzanie wczesnej fazy zakażenia.
• Testy oparte na antygenie nukleokapsydu N oraz testy oparte na glikoproteinie S mają podobną czułość i przydatność diagnostyczną do badań serologicznych.
Testy serologiczne nie powinny być stosowane do określenia statusu odporności, dopóki wiedza na temat trwałości odpowiedzi serologicznej nie zostanie ugruntowana.
• Nie należy zapewniać osób z obecnością przeciwciał o ich odporności przed kolejnym zachorowaniem.
• Badań serologicznych nie należy rekomendować jako jedynych narzędzi diagnostycznych u pacjentów objawowych.
• Testy serologiczne mogą być oferowane jako metoda pomocnicza, poza RT-PCR- (Reverse Transcription-PCR) w diagnozowaniu pacjentów, którzy zgłaszają się po pomoc medyczną późno - po 9-14 dniach od wystąpienia objawów choroby; zwiększy to czułość procesu diagnostycznego, ponieważ czułość metody PCR spada w czasie, zaś metod serologicznych rośnie.
• Badania serologiczne powinny być oferowane jako metoda pomocnicza w ustaleniu diagnozy u pacjentów z późnymi powikłaniami COVID-19, zwłaszcza u dzieci.
• Nie należy zwalniać z kwarantanny osób z obecnością przeciwciał przy dodatnim wyniku badań metodą PCR.
• Wyniki testów serologicznych nie powinny być wykorzystywane do podejmowania decyzji dotyczących przyjmowania osób do pracy, dzieci do szkół, internatów.
• Nie należy zwalniać osób z obecnością przeciwciał ze stosowania środków ostrożności, zasad zachowania dystansu społecznego.
• Testy powinny być prawnie dopuszczone do stosowania na terenie UE.
• Dodatni wynik testu na obecność przeciwciał nie jest podstawą do zgłaszania zakażenia właściwej dla miejsca zamieszkania Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej.
• Aktualnie nie zaleca się stosowania testów antygenowych z uwagi na brak wiarygodnych danych klinicznych

Piśmiennictwo:

1. Sethuraman N, et al. Interpreting diagnostic tests for SARS-CoV-2. JAMA. 2020;323:2249–51.
2. Mizumoto K, et al. Estimating the asymptomatic proportion of coronavirus disease 2019 (COVID19) cases on board the Diamond Princess cruise ship, Yokohama, Japan, 2020. Euro Surveill. 2020;25:2000180.
3. Sutton D, et al. Universal screening for SARS-CoV-2 in women admitted for delivery. N Engl J Med. 2020;382:2163–4.
4. Sandri MT, et al. IgG serology in health care and administrative staff populations from 7 hospital representative of different exposures to SARS-CoV-2 in Lombardy, Italy. medRxiv. 2020; doi: 10.1101/2020.05.24.20111245.
5. Hsueh PR, et al. Chronological evolution of IgM, IgA, IgG and neutralisation antibodies after infection with SARS-associated coronavirus. Clin Microbiol Infect. 2004;10:1062-6.
6. Huang AG-C, et al. A systematic review of antibody mediated immunity to coronaviruses: antibody kinetics, correlates of protection, and association of antibody responses with severity of disease. medRxiv. 2020; doi:10.1101/2020.04.14.20065771.
7. Cheng MP, et al. Diagnostic testing for severe acute respiratory syndrome-related coronavirus 2: a narrative review. Ann Intern Med. 2020;172:726–34.
8. Kohmera N, Westhausa S, Rühla C, Cieseka S, Rabenaua HF. Brief clinical evaluation of six high-throughput SARS-CoV-2 IgG antibody assays. J Clin Virol. 2020;129: 104480.
9. Perkmann T, et al. Side by side comparison of three fully automated SARS-CoV-2 antibody assays with a focus on specificity. medRxiv. 2020; doi.org/10.1101/2020.06.04.20117911.
10. Carolin S, Reiners N, Biemann R, Kaiser T, Trawinski H, Jassoy Ch. Comparison of the diagnostic sensitivity of SARS-CoV-2 nucleoprotein and glycoprotein-based antibody tests , Journal of Clinical Virology 2020;129:10454.
11. Stanowisko Konsultantów Krajowych w dziedzinie Mikrobiologii Lekarskiej, Chorób Zakaźnych, Diagnostyki Laboratoryjnej oraz Prezesa Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych w sprawie oznaczania swoistych przeciwciał i antygenów w diagnostyce zakażenia SARS-CoV-2 z dnia 25 maja 2020, www.pteilchz.org.pl.
12. Wu C i wsp. Analysis of therapeutic targets for SARS-CoV-2 and discovery of potential drugs by computational methods. Acta Pharmaceutica Sinica B. 2020;S2211383520302999, doi:10.1016/j.apsb.2020.02.008.
13. Li F. Structure, function, and evolution of coronavirus spike proteins. Annu Rev Virol. 2016;3(1):237–261.
14. Liu W, et al. Evaluation of Nucleocapsid and Spike Protein-Based Enzyme-Linked Immunosorbent Assays for Detecting Antibodies against SARS-CoV-2. J Clin Microbiol. 2020; 58(6): e00461-20.
15. Herroelen PH, Martens GA, De Smet D, Swaerts K, Decavele A. Kinetics of the humoral immune response to SARS-CoV-2, comparative analytical performance of seven commercial serology tests. – artykuł przed recenzją
16. Sun B, et al. Kinetics of SARS-CoV-2 specific IgM and IgG responses in COVID-19 patients Emerg Microbes Infect. 2020;9(1):940-948.
17. Kritsotakis E. On the importance of population-based serological surveys of SARS-CoV-2 without overlooking their inherent uncertainties. Public Health in Practice. 2020; 1:100013.
18. Stringhini Set al. Seroprevalence of anti-SARS-CoV-2 IgG antibodies in Geneva, Switzerland (SEROCoV-POP): a population-based study. Lancet 2020; 396:313-319.
19. Silveira MF, et al. Population-based surveys of antibodies against SARS-CoV-2 in Southern Brazil. Nat Med. 2020;26:1196–1199.
20. Ceylan Z. Estimation of COVID-19 prevalence in Italy, Spain, and France. Sci Total Environ. 2020;729:138817.
21. Signorelli C, et al. COVID-19 in Italy: impact of containment measures and prevalence estimates of infection in the general population. Acta Biomed. 2020;91(3-S):175–9.
22. Spellberg B, et al. Community prevalence of SARS-CoV-2 among patients with influenzalike illnesses presenting to a Los Angeles medical center in March 2020. JAMA 2020;323:1966–7.
23. Barrett ES, et al. Prevalence of SARS-CoV-2 infection in previously undiagnosed health care workers at the onset of the U.S. COVID-19 epidemic. medRxiv 2020. Preprint. 2020 Apr 24. doi:10.1101/2020.04.20.20072470
24. Campbell KH, et al. Prevalence of SARS-CoV-2 among patients admitted for childbirth in Southern Connecticut. JAMA. 2020;323:2520–2.
25. Ford JS, et al. Testing asymptomatic emergency department patients for coronavirus of 2019 (COVID-19) in a low prevalence region. Acad Emerg Med. 2020. doi: 10.1111/acem.14044.
26. Oran DP, Topol EJ. Prevalence of asymptomatic SARS-CoV-2 infection: a narrative review. Ann Intern Med. 2020. doi.org/10.7326/M20-3012.
27. Favresse J, Eucher Ch, Elsen M, Marie TH, Dogné JM, Douxfils J. Clinical performance of the Elecsys electrochemiluminescent immunoassay for the detection of SARS-CoV-2 total antibodies. Clin Chem. 2020;66,8:1104–1106.
28. Chen L, Xiong J, Bao L, Shi Y. Convalescent plasma as a potential therapy for COVID-19. Lancet Infect Dis. 2020;20(4):398-400.
strona 2 z 2
Zobacz także
Wybrane treści dla pacjenta
  • Koronawirus (COVID-19) a grypa sezonowa - różnice i podobieństwa
  • Przeziębienie, grypa czy COVID-19?
  • Test combo – grypa, COVID-19, RSV
Aktualna sytuacja epidemiologiczna w Polsce Covid - aktualne dane

COVID-19 - zapytaj eksperta

Masz pytanie dotyczące zakażenia SARS-CoV-2 (COVID-19)?
Zadaj pytanie ekspertowi!