ECDC o szczepieniach przeciwko COVID-19: schematy niepełne lub mieszane, szczepienie ozdrowieńców

Tłumaczył dr n. med. Jacek Mrukowicz

Nowe stanowisko ECDC z zakresu szczepień przeciwko COVID-19, opublikowane pod koniec lipca br., zawiera przegląd danych naukowych dotyczących 3 problemów budzących duże zainteresowanie:

  1. skuteczności rzeczywistej niepełnego schematu szczepienia;
  2. immunogenności i skuteczności szczepionek u ozdrowieńców;
  3. bezpieczeństwa i immunogenności mieszanych (heterologicznych) schematów szczepień.

Stanowisko ECDC ma pomóc w podejmowaniu decyzji odnośnie krajowych programów szczepień przeciwko COVID-19 i strategii szczepień w państwach Unii Europejskiej (UE) i Europejskiego Obszaru Ekonomicznego (EEA). Poniżej przedstawiamy podsumowanie najważniejszych wniosków.

Niepełny schemat szczepienia

  • Dostępne dane naukowe pochodzące z różnych grup populacji i dotyczące różnych wariantów SARS-CoV-2 budzących obawy (variants of koncern – VOC) potwierdzają, że skuteczność kliniczna wobec objawowego lub bezobjawowego zakażenia SARS-CoV-2, lub ciężkiego zachorowania na COVID-19 jest istotnie większa po 2 dawkach szczepionek 2-dawkowych (Comirnaty, Spikevax, Vaxzevria) niż w przypadku schematu niepełnego (tzn. po 1 dawce szczepionki). Dane dotyczące długofalowej ochrony po niepełnym schemacie szczepienia są ograniczone.
  • Wstępne wyniki kilku badań wskazują, że osoby zaszczepione tylko 1 dawką są słabiej chronione przed objawowym zakażeniem wariantem Delta (B.1.617.2) w porównaniu z zakażeniem wariantem Alfa (B.1.1.7) VOC SARS-CoV-2, bez względu na rodzaj użytej szczepionki. Pełny schemat szczepienia zapewnia jednak niemal podobną ochronę przed oboma wariantami.
  • Obserwacje te potwierdzają wcześniejsze zalecenie ECDC, że w świetle zwiększającej się częstości zakażeń wariantem Delta w populacji należy jak najszybciej ukończyć pełny zalecany schemat szczepienia, a drugą dawkę szczepionki podawać po najkrótszym dopuszczalnym w Charakterystyce Produktu Leczniczego (ChPL) czasie, dając priorytet w kolejności sczepienia osobom z grup obciążonych największym ryzykiem ciężkiego przebiegu COVID-19.

Szczepienie ozdrowieńców

  • Badania naukowe dotyczące oceny odpowiedzi immunologicznej po podaniu 1 dawki zarejestrowanych w UE szczepionek (Comirnaty, Spikevax, Vaxzevria) ozdrowieńcom wskazują, że w zakresie swoistej odpowiedzi humoralnej i komórkowej uzyskiwane wartości są podobne do uzyskiwanych u podatnych na zakażenie SARS-CoV-2 osób szczepionych 2 dawkami. Brakuje jednak danych dotyczących długofalowej ochrony klinicznej po niepełnym schemacie szczepienia ozdrowieńców.
  • Należy zachować dużą ostrożność w ekstrapolowaniu danych dotyczących immunogenności szczepionek na poziom ochrony klinicznej przed zachorowaniem na COVID-19. Aktualnie nie dysponujemy danymi oceny ryzyka zakażenia SARS-CoV-2 lub objawowej COVID-19 potwierdzonych laboratoryjnie u ozdrowieńców zaszczepionych tylko 1 dawką szczepionek zarejestrowanych w 2-dawkowym schemacie podstawowym.
  • W związku z brakiem wystarczających danych naukowych należy rozważyć, jako środek ostrożności, kontynuację zalecenia podawania pełnego schematu szczepienia podstawowego także ozdrowieńcom, zgodnie z ChPL preparatów zarejestrowaną przez EMA. W szczególności dotyczy to osób z grup ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19.

Schematy mieszane (heterologiczne) szczepienia

  • Wstępne dane z badań klinicznych dotyczących oceny mieszanych schematów szczepienia (tzn. realizowanych 2 różnymi preparatami) sugerują, że szczepienie preparatem Vaxzevria, a następnie szczepionką mRNA wzbudza silną odpowiedź humoralną wobec SARS-CoV-2 i stymuluje większą odpowiedź komórkową limfocytów T w porównaniu ze schematem realizowanym tylko jednym preparatem szczepionkowym. Choć po drugiej dawce schematu mieszanego istotnie częściej obserwowano ogólnoustrojowe odczyny niepożądane (NOP) o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu, schematy mieszane były generalnie dobrze tolerowane.
  • W kilku krajach UE/EEA stosuje się aktualnie oficjalnie mieszane schematy szczepień przeciwko COVID-19, najczęściej szczepionki mRNA (Comirnaty, Spikevax) jako drugą dawkę po preparacie Vaxzevria, zwłaszcza w celu dokończenia 2-dawkowego schematu podstawowego u osób, u których wystąpił ciężki NOP po pierwszej dawce lub z powodu innych środków ostrożności uwzględnionych w krajowych wytycznych szczepień. W oparciu o aktualne dane naukowe można się spodziewać, że takie niezarejestrowane schematy mieszane (off-label) powinny być bezpieczne i stymulować zadowalającą odpowiedź immunologiczną.
  • W czasie gdy nadal trwają badania kliniczne w celu dostarczenia większej liczby danych dotyczących długofalowego bezpieczeństwa, czasu utrzymywania się swoistej odpowiedzi immunologicznej oraz skuteczności klinicznej schematów mieszanych, ich zastosowanie może zwiększyć elastyczność opcji postępowania w ramach programów szczepień przeciwko COVID-19, w szczególności w sytuacji zdarzeń losowych negatywnie wpływających na tempo szczepień, takich jak brak określonego produktu na rynku z powodu jego wycofania lub przerwy w dostawach.

Zobacz także
Wybrane treści dla pacjenta
  • Test combo – grypa, COVID-19, RSV
  • Koronawirus (COVID-19) a grypa sezonowa - różnice i podobieństwa
  • Przeziębienie, grypa czy COVID-19?

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań