Czy informacja o szczepieniach udzielana przez lekarza ma charakter informacji publicznej?

27.02.2019
dr n. prawn. Tamara Zimna
Kancelaria Prawa Medycznego, Tresna

Niektórzy rodzice twierdzą, że nie są przeciwnikami szczepień i zgadzą się na szczepienie swoich dzieci, ale dopiero po uzyskaniu odpowiedzi na nurtujące ich pytania. Wysyłają do lekarzy pisma z listą ok. 40 pytań na temat różnych szczepionek. Czy lekarz ma obowiązek udzielania pisemnej odpowiedzi i jak postępować wobec ewidentnej akcji obstrukcyjnej rodziców niechętnych szczepieniom, prowadzonej pod pozorem „chęci uzyskania dodatkowych informacji”? Czy informacja o szczepieniach udzielana przez lekarza ma charakter informacji publicznej, tzn. czy obowiązuje tu odpowiedni tryb jej udzielania? Rodzice często bowiem powołują się na przepisy dotyczące informacji publicznej oraz na konstytucyjne prawo dzieci do zagwarantowania zdrowia, dowodząc, że szczepienie to: „nielecznicze działanie medyczne”, a skład szczepionki: „potencjalnie naraża zdrowie i życie ich dzieci”. Co lekarz ma w takiej sytuacji zrobić zgodnie z prawem w kontekście szczepień obowiązkowych?

W pierwszej kolejności należy rozróżnić obowiązek prawny udzielenia informacji o szczepieniach obowiązkowych i zalecanych zgodnych z aktualnym Programem Szczepień Ochronnych ciążący na indywidualnym lekarzu wobec jego pacjenta, nad którym sprawuje opiekę,1 a która nie ma charakteru informacji publicznej, od ogólnego obowiązku informacyjnego podmiotu wykonującego działalność leczniczą, u którego lekarz wykonuje zawód (tzn. obowiązku świadczeniodawcy, którym może być podmiot leczniczy lub praktyka zawodowa). Podmiot leczniczy lub praktyka zawodowa jako świadczeniodawca realizujący umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych zawartą z Narodowym Funduszem Zdrowia w zakresie wykonywanych szczepień ochronnych jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej,2 lecz tylko w zakresie, w jakim korzysta ze środków publicznych, pod warunkiem że: żądanych informacji jeszcze nie opublikowano (np. w Biuletynie Informacji Publicznej państwowej inspekcji sanitarnej), stanowią one informację publiczną i są w jej posiadaniu, przy czym zakres obowiązku wynika z treści zadanych pytań (tzn. ocena tego, czy wniosek dotyczy informacji publicznej, powinna być dokonywana przez pryzmat informacji, o które wnioskuje podmiot składający wniosek). W szczególności istotne jest, czy przedmiotem żądania jest prosta informacja publiczna. Nie ma bowiem obowiązku udzielenia odpowiedzi na wniosek o udostępnienie informacji publicznej dla celów prywatnych w zakresie, w jakim wniosek dotyczy tzw. danych przetworzonych.3 W przypadku informacji przetworzonej jej udostępnienie poprzedzone jest procesem tworzenia nowej informacji, nieistniejącej w chwili skierowania wniosku w takim kształcie i w takiej postaci, jakiej oczekuje wnioskodawca. Wspomniany proces powstawania informacji skupia podmiot leczniczy zobowiązany do udzielenia informacji na jej wytworzeniu dla wnioskodawcy, odrywając go od przypisanych mu kompetencji i zadań, toteż ustawodawca zdecydował, że proces wytworzenia nowej informacji na podstawie posiadanej prostej informacji obwarowany jest koniecznością wykazania, że jej udostępnienie jest szczególnie istotne dla interesu publicznego. Jeżeli w ocenie podmiotu leczniczego żądane informacje wymagają od udzielającego takiej informacji przetworzenia danych w celu wytworzenia żądanych analiz lub zestawień liczbowych, a jednocześnie wskazany cel udostępnienia ma charakter prywatny (prosi o nie rodzic w interesie zaszczepienia swojego dziecka), to okoliczności te uniemożliwiają pozytywne rozpatrzenie takiego wniosku.4

Informacja publiczna, której można udzielić niezwłocznie, jest przekazywana w formie ustnej lub pisemnej bez pisemnego wniosku.5 Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje w sposób i w formie zgodnej z wnioskiem, chyba że środki techniczne, którymi dysponuje podmiot obowiązany do udostępnienia, uniemożliwiają udostępnienie informacji w sposób i w formie określonej we wniosku – wówczas podmiot obowiązany do udostępnienia powiadamia pisemnie wnioskodawcę o przyczynach braku możliwości udostępnienia informacji zgodnie z wnioskiem i wskazuje, w jaki sposób lub w jakiej formie informacja może być udostępniona niezwłocznie. W orzecznictwie sądowym wskazuje się, że udostępnienie informacji publicznej nie musi oznaczać udzielenia w formie pisemnej żądanej informacji. Udostępnieniem będzie m.in. również umożliwienie zapoznania się przez zainteresowanego z danym dokumentem w siedzibie podmiotu.6 Odmowa udostępnienia informacji publicznej następuje w formie pisemnej decyzji7 kierownika z uzasadnieniem (np. gdy po analizie treści wniosku podmiot ten stwierdza, że żądana informacja nie stanowi informacji publicznej lub nie podlega udostępnieniu).

Na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 1) ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 160 z późn. zm.) podmiot wykonujący działalność leczniczą, na wniosek pacjenta, udziela szczegółowych informacji na temat udzielanych świadczeń zdrowotnych, w szczególności informacji dotyczących stosowanych metod diagnostycznych lub terapeutycznych oraz jakości i bezpieczeństwa tych metod. Ten tryb udzielenia informacji na temat udzielanych świadczeń zdrowotnych ma jednak inną podstawę prawną, co powinno wynikać z treści złożonego wniosku,8 przy czym nie wymaga się, aby informacja miała charakter publiczny. Ustawa o działalności leczniczej nie zobowiązuje podmiotu wykonującego działalność leczniczą do udzielenia pisemnej odpowiedzi, a więc informacji na temat szczepień można udzielić ustnie, na przykład podczas badania kwalifikacyjnego do szczepienia w ramach realizacji prawa pacjenta do informacji o stanie zdrowia.9

Przypisy:

1. Art. 17 ust. 9 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 151).
2. Na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 1330, dalej w skrócie jako: u.i.p.). Zob. na ten temat wyrok NSA z dnia 2 czerwca 2011 r., sygn. akt I OSK 358/11 (dostęp: http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/26A36EEB64)
3. Art. 3 ust. 1 pkt 1) u.i.p. na temat pojęcia informacji publicznej przetworzonej – zob. orzecznictwo przedstawione (W:) Bidziński M., Chmaj M., Szustakiewicz P.: Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz. Wyd. 3., Warszawa, C. H. Beck, 2018, s. 43 i n. oraz np. uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 6 czerwca 2018 r., sygn. akt II SA/Gd 209/18 (dostęp: http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/CCEF6CD3F4).
4. Zob. uzasadnienie wyroku w sprawie skargi na bezczynność Inspektora Sanitarnego w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej – wyrok WSA w Poznaniu z dnia 5 lipca 2018 r., sygn. akt IV SAB/Po 39/18 (dostęp: http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/87AF3E2C83) oraz w sprawie skargi na bezczynność Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej WSA w Szczecinie z dnia 14 czerwca 2018 r., sygn. akt II SAB/Sz 78/18 (dostęp: http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/DF035E332B).
5. Na podstawie art. 10 ust. 2 u.i.p., zob. także: Bidziński M., Chmaj M., Szustakiewicz P.: Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz. Wyd. 3., Warszawa C. H. Beck, 2018, s. 153 i n.
6. Uzasadnienie wyroku WSA w Poznaniu z dnia 14 grudnia 2010 r., sygn. akt II SAB/Po 54/10 (dostęp: http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/F195CC56BA).
7. Art. 16 u.i.p., zob. także: Bidziński M., Chmaj M., Szustakiewicz P.: Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz. Wyd. 3., Warszawa, C. H. Beck, 2018, s. 199 i n.
8. Zob. postanowienie WSA w Poznaniu z dnia 22 czerwca 2017 r., sygn. akt IV SAB/Po 20/17 (dostęp: http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/143E67CA9E).
9. Art. 9 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst jedn. Dz. U. 2017.1318 z późn. zm.).
Wybrane treści dla pacjenta
  • Szczepienie przeciwko odrze, śwince i różyczce
  • Mózgowe porażenie dziecięce
  • Zaburzenia depresyjne u dzieci i młodzieży
  • Małe dziecko u dentysty
  • Szczepienie przeciwko gruźlicy
  • Zakażenia grzybicze u dzieci
  • Alergiczny wyprysk kontaktowy u dzieci
  • Zapalenie płuc u dzieci
  • Próchnica zębów mlecznych
  • Szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań