Guzek podskórny w miejscu podania szczepionki

29.07.2020
Subcutaneous nodules following immunization in children; in Victoria, Australia from 2007 to 2016
Silcock R. i wsp.
Vaccine, 2020; 38 (15): 3169–3177

Opracowała: Małgorzata Ściubisz

Guzek podskórny, który rozwija się w miejscu wstrzyknięcia szczepionki, jest rzadkim niepożądanym odczynem poszczepiennym (NOP). Przyczyną powstawania guzków podskórnych mogą być zawarte w szczepionkach inaktywowanych sole glinu (adiuwanty, które wzmacniają odpowiedź immunologiczną na antygen zawarty w szczepionce), ale także nieprawidłowa technika podania preparatu, np. nieprawidłowe wykonanie wstrzyknięcia podskórnego lub domięśniowego (zbyt krótką igłą). Guzek zwykle nie wymaga żadnego specjalnego postępowania, jedynie obserwacji i z czasem samoistnie ustępuje. Dokładne dane na temat częstości występowania tego NOP nie są znane, ale szacuje się, że może to być od 3 do 83 przypadków na 10 000 dzieci szczepionych preparatem zawierającym sole glinu.

W czasopiśmie „Vaccine” opublikowano wyniki australijskiego badania obserwacyjnego, w którym oceniono częstość występowania i przebieg kliniczny guzków podskórnych związanych z podaniem szczepionki u dzieci.

W ciągu 10 lat do krajowego systemu biernego nadzoru na występowaniem NOP (Survaillance of Adverse Events Following Vaccination in the Community – SAEFVIC) zgłoszono 58 przypadków guzków podskórnych związanych z podaniem szczepionki (w analizie ostatecznie uwzględniono 41 przypadków), co stanowiło 0,6% wszystkich NOP zgłoszonych wśród dzieci.

Większość przypadków guzków podskórnych wystąpiła po podaniu szczepionek zawierających sole glinu (74%), głownie u dzieci w wieku <24 miesięcy (76%). Guzki, zazwyczaj pojedyncze (83%), najczęściej obserwowano na udzie (59%) lub ramieniu (29%). Objawy pojawiały się najczęściej w ciągu 3 dni po szczepieniu (58%), ale u 5 dzieci (24%) zgłoszono, że guzek pojawił się po >4 miesiącach. U dzieci, u których w dobie szczepienia zgłoszono wystąpienie reakcji miejscowej (obrzęk i zaczerwienienie), w ciągu kolejnych dni, tygodni w miejscu podania szczepionki rozwinął się twardy guzek podskórny. Przebieg kliniczny był zróżnicowany. U wszystkich dzieci stwierdzono obecność małego twardego zgrubienia w miejscu podania szczepionki, a u niektórych obserwowano także świąd (41%), obrzęk (22%), tkliwość i ból (12%), okresowo także rumień (15%). Objawy utrzymywały się od 1–2 tygodni do nawet 5 lat (okres obserwacji nadal trwa) po szczepieniu, zazwyczaj 6–12 miesięcy.

Większość zgłoszonych przypadków guzków podskórnych nie wymagało specjalnego postępowania, jedynie obserwacji (68%). U 29% zastosowano miejscowe glikokortykosteroidy. Leczenia doustnego wymagało 2 dzieci (podano antybiotyk i/lub lek przeciwhistaminowy). U jednego dziecka konieczne było chirurgiczne wycięcie guzka.

Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że guzek podskórny, który rozwija się w miejscu podania szczepionki, jest rzadkim, ale znanym NOP. Jego wystąpienie najczęściej związane jest z reakcją na sole glinu (adiuwanty) zawarte w szczepionkach inaktywowanych, ale może być także wynikiem nieprawidłowej techniki podania preparatu (również niezawierającego związków glinu). Wszystkie dzieci, u których w miejscu wstrzyknięcia szczepionki pojawi się guzek podskórny, wymagają uważnej obserwacji zmiany.

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań