Opracowała lek. Iwona Rywczak
W badaniu kohortowym z retrospektywnym zbieraniem danych przeprowadzonym w Holandii porównano przebieg i powikłania krztuśca u hospitalizowanych dzieci urodzonych przedwcześnie i urodzonych w fizjologicznym terminie, oceniono wpływ szczepienia przeciwko krztuścowi na przebieg choroby oraz skuteczność szczepienia w zapobieganiu krztuścowi wymagającemu leczenia szpitalnego. W badaniu uwzględniono dzieci w wieku 0–2 lat hospitalizowanych z powodu krztuśca w latach 2005–2014. Zidentyfikowano 1187 dzieci, dane z dokumentacji medycznej były dostępne dla 676 dzieci. 80 dzieci (12%) urodziło się przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży (mediana 35 tc., zakres 26–36 tc.), 388 (57%) w fizjologicznym terminie porodu, a w przypadku 208 dzieci nie podano informacji o czasie trwania ciąży. Szczepienie przeciwko krztuścowi otrzymało 46% dzieci, a odsetek zaszczepionych był istotnie większy w grupie wcześniaków (62%) niż u dzieci donoszonych (44%). Mediana wieku dziecka w momencie hospitalizacji wyniosła 2 miesiące. Dzieci urodzone przedwcześnie były hospitalizowane w młodszym wieku niż urodzone w fizjologicznym terminie (mediana 2,0 vs 3,0 mies.). Częstość występowania typowych objawów krztuśca przy przyjęciu do szpitala (m. in. kaszel, napady kaszlu, „pianie”, wymioty) nie różniła się istotnie pomiędzy obiema grupami dzieci, z wyjątkiem sinicy, którą częściej obserwowano u wcześniaków (44 vs 31%). Powikłania, wśród których wymieniono bradykardię, niewydolność oddechową, desaturacje, problemy z karmieniem, utratę masy ciała i zapalenie płuc, stwierdzono u 9% dzieci, nieco częściej u wcześniaków (wartości nieistotne statystycznie). Konieczność zastosowania tlenoterapii (37 vs 34%), leczenia na oddziale intensywnej terapii (13 vs 10%) była podobna u wcześniaków i dzieci urodzonych w fizjologicznym terminie, jednak wcześniaki częściej wymagały wentylacji mechanicznej (14 vs 7%) oraz dłuższego pobytu na oddziale intensywnej terapii (median 15 vs 9 dni). U 53% dzieci wykonano dodatkowo badania w kierunku innych zakażeń – częściej u wcześniaków (61 vs 51%), u których częściej (37 vs 21%) niż u dzieci donoszonych wykrywano drugi czynnik infekcyjny (RSV, wirus grypy, adenowirus, wirus paragrypy, rynowirus, ludzki metapneumowirus, Mycoplasma pneumoniae). W analizie uwzględniającej jako czynnik zakłócający wiek oraz koinfekcję stwierdzono, że ryzyko wystąpienia bezdechu było istotnie większe u wcześniaków niż u dzieci urodzonych w fizjologicznym terminie (iloraz szans [OR]: 1,8 [95% CI: 1,0–3,3]), podobnie jak ryzyko konieczności zastosowania mechanicznej wentylacji (OR: 2,8 [95% CI: 1,3–6,0]). W kolejnej analizie uwzględniającej status szczepienia przeciwko krztuścowi stwierdzono, że dzieci szczepione, w porównaniu z dziećmi nieszczepionymi, przebywały krócej w szpitalu (mediana 3 vs 9 dni w grupie dzieci urodzonych w fizjologicznym terminie, 5 vs 13 dni w grupie wcześniaków), a u wcześniaków zaobserwowano również krótszy czas pobytu na oddziale intensywnej terapii (mediana 8 vs 20 dni). Niezależnie od czasu trwania ciąży, u dzieci zaszczepionych obserwowano mniejsze ryzyko wystąpienia bezdechu, konieczności zastosowania mechanicznej wentylacji, tlenoterapii lub przyjęcia na oddział intensywnej terapii. Po uwzględnieniu wieku przy przyjęciu do szpitala oraz koinfekcji, różnice nie były już statystycznie istotne, z wyjątkiem mniejszego ryzyka tlenoterapii u zaszczepionych dzieci urodzonych w fizjologicznym terminie porodu.
Skuteczność rzeczywistą szczepionki przeciwko krztuścowi oceniono porównując wskaźniki wyszczepialności u chorych dzieci ze wskaźnikami populacyjnymi (screening metod).
Skuteczność rzeczywistą pierwszej dawki szczepionki przeciwko krztuścowi (należnej zgodnie z programem szczepień w 2. mż.) w zapobieganiu krztuścowi wymagającemu hospitalizacji wyniosła 73% (95% CI: 20–91) w grupie wcześniaków i 95% (95% CI: 93–96%) w grupie dzieci urodzonych w fizjologicznym terminie. Skuteczność rzeczywista drugiej dawki wyniosła odpowiednio 86 i 99%.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że niemowlęta hospitalizowane z powodu krztuśca mają ciężki przebieg choroby. W porównaniu z dziećmi urodzonymi w fizjologicznym terminie, dzieci urodzone przedwcześnie częściej wymagają intensywniejszego leczenia, a skuteczność pierwszej dawki szczepienia przeciwko krztuścowi jest u nich mniejsza. Uzyskane wyniki wskazują na potrzebę dodatkowych strategii zapobiegania krztuścowi, w szczególności szczepienia kobiet w okresie ciąży.
