Opracowała Małgorzata Ściubisz, redaktor serwisu „Szczepienia”
W czasopiśmie „Eurosurveillance” opublikowano wyniki kanadyjskiego badania kliniczno-kontrolnego typu test-negative design, w którym oceniono skuteczność rzeczywistą inaktywowanej szczepionki przeciwko grypie (IIV) aktualnej w sezonie epidemicznym 2019/2020 w zapobieganiu zachorowaniom na grypę wymagającą porady lekarskiej w placówkach pozaszpitalnych. Przedstawione dane są wstępne i dotyczą okresu od 1 listopada 2019 roku do 1 lutego 2020 roku.
Do badania kwalifikowano pacjentów w wieku ≥12 miesięcy, którzy w analizowanym okresie zgłosili się do placówek pozaszpitalnych z powodu objawów choroby grypopodobnej. Od pacjentów z objawami utrzymującymi się ≤7 dni pobrano łącznie 2808 próbek z górnych dróg oddechowych w celu potwierdzenia lub wykluczenia zakażenia wirusem grypy. Metodą łańcuchowej reakcji polimerazy z odwrotną transkryptazą (RT-PCR) obecność wirusa grypy potwierdzono w 1411 (50%) próbkach, w tym w 731 (52%) wirusa grypy typu A, a w 683 (48%) wirusa grypy typu B. Wśród zachorowań wywołanych wirusem grypy typu A, za 551 (77%) odpowiadał szczep H1N1pdm2009, a za 164 (23%) szczep H3N2. Wśród zachorowań wywołanych wirusem grypy typu B dominował wirus należący do linii genetycznej Victoria (99%).
Populację badania stanowiło 2808 osób w wieku ≥12 miesięcy z objawami choroby grypopodobnej. Grupę przypadków utworzyło 1411 osób, u których potwierdzono zakażenie wirusem grypy, a grupę kontrolną 1397 osób z ujemnym wynikiem badania w kierunku grypy. Szczepienie przeciwko grypie preparatem przeznaczonym na sezon 2019/2020 (≥14 dni przed wystąpieniem objawów klinicznych grypy) otrzymało 14% osób z grupy przypadków oraz 29% z grupy kontrolnej. Większość pacjentów otrzymała 4-walentną IIV (≥74%).
Ogółem skuteczność rzeczywista IIV w zapobieganiu zachorowaniom na grypę wymagającą porady lekarskiej w placówce pozaszpitalnej wyniosła 58% (95% CI: 47–66), w tym u dzieci i młodzieży w wieku 1–19 lat wyniosła 74% (95% CI: 59–84), u dorosłych w wieku 20–64 lat wyniosła 55% (95% CI: 41–66), a u osób starszych w wieku ≥65 lat – 18% (95% CI: od -59 do 58); wynik nieistotny statystycznie. W badaniu oceniono także skuteczność szczepionki w zależności od typu wirusa grypy. Skuteczność tegorocznej szczepionki w zapobieganiu zachorowaniom na grypę wywołaną przez wirus grypy typu A ogółem wyniosła 49% (95% CI: 34–60), w tym u dzieci i młodzieży w wieku 1–19 lat wyniosła 70% (95% CI: 44–84), a u dorosłych w wieku 20–64 lat – 45% (95% CI: 25–59). W zapobieganiu zachorowaniom na grypę wywołaną przez szczep H1N1pdm2009 ogółem skuteczność wyniosła 44% (95% CI: 26–58), w tym u dzieci i młodzieży w wieku 1–19 lat wyniosła 63% (95% CI: 25–81), a u dorosłych w wieku 20–64 lat – 39% (95% CI: 14–56). Szczepionka istotnie zmniejszała także ryzyko zachorowania na grypę wywołaną przez szczep H3N2 – ogółem skuteczność szczepionki wobec zachorowań wywołanych tym szczepem wyniosła 62% (95% CI: 37–77), w tym u osób w wieku 20–64 lat – 64% (95% CI: 29–81). W pozostałych grupach wiekowych nie udało się ocenić skuteczności z powodu niewystraczających danych. W zapobieganiu zachorowaniom na grypę wywołaną przez wirus grypy typu B skuteczność szczepionki wyniosła ogółem 69% (95% CI: 57–77), w tym u dzieci i młodzieży wieku 1–19 lat wyniosła 77% (95% CI: 59–87), a u dorosłych w wieku 20–64 lat – 68% (95% CI: 51–79). Ze względu na niewystarczające dane nie udało się oszacować skuteczności szczepionki w zapobieganiu zachorowaniom na grypę w zależności od typu wirusa wśród osób w wieku ≥65 lat.
Autorzy badania w dyskusji wskazali, że szczepionka przygotowana na sezon epidemiczny grypy 2019/2020 zapewnia dobrą ochronę przed zachorowaniem na grypę wymagającą porady lekarskiej, choć znaczna część wirusów krążących w populacji była genetycznie i antygenowo niedopasowana do szczepów uwzględnionych w składzie szczepionki. W aktualnym sezonie epidemicznym grypy w Kanadzie w populacji krąży zarówno wirus grypy typ A, jak i B. Podobną sytuację obserwuje się w większości krajów europejskich (p. Coraz więcej hospitalizacji z powodu grypy lub jej podejrzenia). Wstępne szacunki dotyczące skuteczności szczepionki przeciwko grypie sezonowej w Europie, m.in. na podstawie danych zbieranych w ramach programu Influenza Monitoring Vaccine Effectiveness (I-MOVE), będą dostępne już niedługo.