Opracowała: mgr Małgorzata Ściubisz
W badaniu kohortowym z retrospektywnym zbieraniem danych oceniono, czy istnieje związek pomiędzy szczepieniem niemowląt przeciwko rotawirusom (RV) a zapadalnością na cukrzycę typu 1 w kolejnych latach życia dziecka. Badanie przeprowadzono w Stanach Zjednoczonych, gdzie szczepienia przeciwko RV „żywymi”, doustnymi szczepionkami wprowadzono w 2006 roku, początkowo tylko szczepionką zawierającą pięć zmodyfikowanych szczepów rotawirusa cieląt (Rotateq; 3 dawki w schemacie 2., 4., 6. mż.), a od 2008 roku zarejestrowano również preparat zawierający jeden atenuowany szczep rotawirusa ludzkiego (Rotarix; 2 dawki w schemacie 2.–3., 4–6. mż.).
Populację badania stanowiło 1 474 535 zdrowych niemowląt mieszkających w Stanach Zjednoczonych, które w latach 2001–2017 co najmniej przez rok były objęte prywatnym ubezpieczeniem zdrowotnym, a ich dane pozyskano z elektronicznej bazy danych krajowego ubezpieczyciela. Autorzy porównali współczynniki zachorowalności na cukrzycę typu 1 m.in. w grupie dzieci szczepionych przeciwko RV w pełnym (540 317 dzieci) lub niepełnym schemacie (140 646) oraz dzieci nieszczepionych przeciwko RV, ale uprawnionych do tego szczepienia (grupa kontrolna; 246 600 dzieci). Okres obserwacji w całej kohorcie (z uwzględnieniem dzieci nieszczepionych w latach 2001–2005, przed zarejestrowaniem szczepionek przeciwko RV) najczęściej wynosił 3 lata (mediana; zakres: od 1 roku do 16,5 lat, u 50% objętych analizą dzieci mieścił się w przedziale 1,75–5,17 roku [przedział międzykwartylowy]). Większość (83,3%) zakwalifikowanych do badania dzieci zaszczepiono preparatem Rotateq.
W latach 2001–2017 w badanej populacji dzieci odnotowano łącznie 1273 zachorowania na cukrzycę typu 1, w tym 439 przypadków po wprowadzeniu programu szczepień przeciwko RV (lata 2006–2017). Autorzy zaobserwowali, że u dzieci urodzonych po 2006 roku w grupie zaszczepionych przeciwko RV w pełnym schemacie, w porównaniu z dziećmi nieszczepionymi, ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 1 było o 41% mniejsze (12,2 vs 20,6/100 000 osobolat; iloraz współczynników zapadalności [IRR]: 0,59 [95% CI: 0,48–0,73]). Wśród dzieci zaszczepionych przeciwko RV w niepełnym schemacie ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 1 było podobne do ryzyka w grupie kontrolnej dzieci nieszczepionych (20,5 vs 20,6/100 000 osobolat; IRR: 0,99 [95% CI: 0,75–1,3]). W grupie dzieci urodzonych w latach 2006–2011 zaszczepionych przeciwko RV w pełnym schemacie, w porównaniu z niezaszczepionymi, odnotowano o 33% mniejsze ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 1 (IRR: 0,67 [95% CI: 0,53–0,84]), podczas gdy u dzieci urodzonych w latach 2012–2016 ryzyko to było mniejsze o 54% (IRR: 0,46 [95% CI: 0,26–0,86]). Po uwzględnieniu poprawki na znane czynniki zakłócające (płeć, miejsce urodzenia, pora roku i rok urodzenia) w populacji dzieci urodzonych po 2006 roku kompletne szczepienie przeciwko RV – w porównaniu z dziećmi niezaszczepionymi – wiązało się ze zmniejszeniem ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 1 o 30% (skorygowany hazard względny [aHR]: 0,70 [95% CI: 0,56–0,88]).
Autorzy wyciągnęli wniosek, że istnieje związek pomiędzy kompletnym szczepieniem przeciwko RV a mniejszym ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 1 u dzieci, jednak potrzebne są kolejne dobrze zaplanowane badania, które pozwolą określić, jaki jest charakter tego związku (przyczynowo-skutkowy lub innego rodzaju, np. zakłócający) i potwierdzić, czy szczepienie przeciwko RV rzeczywiście będzie można uznać za metodę profilaktyki pierwotnej cukrzycy typu 1.
