Skróty: COX-2 – cyklooksygenaza 2, GOPP – górny odcinek przewodu pokarmowego, NLPZ – niesteroidowe leki przeciwzapalne, NRS – numerical rating scale, p.o.– doustnie, OR – iloraz szans, TTS – transdermal therapeutic system
Które opioidy wybierać w pierwszej kolejności w leczeniu bólu nienowotworowego?
Jeżeli chodzi o wybór opioidów w terapii bólu nienowotworowego, bardzo wnikliwie oceniamy zarówno farmakodynamikę, jak i farmakokinetykę leku. Oceniamy lek pod kątem ryzyka objawów niepożądanych, przede wszystkim wywoływania nudności, wymiotów i zaparć, a także pod kątem ryzyka powikłań immunologicznych, endokrynologicznych, ryzyka uzależnienia fizycznego i psychicznego. Uważa się obecnie, że niektóre z silnych opioidów, jak np. buprenorfina, mają na tyle dobry profil farmakodynamiczny/farmakokinetyczny, iż mogłyby być polecane jako lek pierwszego rzutu. Wyniki badań eksperymentalnych wskazują, że buprenorfina w znacznie mniejszym stopniu niż inne opioidy wpływa hamująco na układ immunologiczny, również w mniejszym stopniu powoduje zaburzenia endokrynologiczne.Ponadto jest to lek o nieco innym mechanizmie działania na poziomie centralnego systemu nerwowego niż inne opioidy – stąd też ryzyko uzależnienia przy stosowaniu buprenorfiny jest znacznie mniejsze. Dodatkowo buprenorfina, jako lek bardzo lipofilny, wykazuje mniejsze ryzyko wywoływania nudności, wymiotów oraz zaparć i może być stosowana w bardzo wygodnej dla pacjentów formie plastrów.
Inne opioidy, jak morfina, fentanyl lub metadon lub oksykodon są również rozważane w leczeniu bólu pochodzenia nienowotworowego. Dostępność tak wielu różnych opioidów pozwala idealnie dobrać odpowiedni opioid dla danego pacjenta, tak aby ryzyko wystąpienia objawów niepożądanych było jak najmniejsze, a pacjent mógł odnieść jak najwięcej korzyści z zastosowanego leczenia.
Zobacz następne pytanie: Nudności i wymioty w przebiegu leczenia opioidami – jak postępować w praktyce ambulatoryjnej?
Piśmiennictwo:
1. Canadian Guideline for safe and effective use of opioids for chronic non-cancer pain. Canada: National Opioid Use Guideline Group (NOUGG) 2010
2. Dobrogowski J., Wordliczek J.: Zastosowanie silnie działających opioidów u pacjentów z bólem nienowotworowym (zalecenia). [W:] Leczenie bólu. PZWL, Warszawa 2007: 385–393
3. Dobrogowski J., Wordliczek J., Hilgier M.: Zasady stosowania silnych opioidów w leczeniu bólu nienowotworowego. Ból, 2004; 5 (3): 12–17
4. Manchikanti L. i wsp.: Opioids in chronic noncancer pain. Expert Rev. Neurother., 2010; 10: 775–789
5. Noble M. i wsp.: Long-term opioid therapy for chronic noncancer pain: a systematic review and meta-analysis of efficacy and safety. J. Pain Symptom. Manage., 2008; 35: 214–228
6. Pergolizzi J., Boger R., Budd K. i wsp.: Opioids and the management of chronic severe pain in the elderly: consensus statement of an international expert panel with focus on the six clinically most often used world health organization step III Opioids (Buprenorphine, Fentanyl, Hydromorphone, Methadone, Morphine, Oxycodone). Pain Pract., 2008; 8: 287–313
