Jakie potrzeby osób starszych zostały zaburzone w związku z epidemią COVID-19?
Myślę, że pandemia dotyka wszystkich, nie tylko osób starszych. Prowadząc badania, odnieśliśmy wrażenie, że pierwsza fala dotknęła przede wszystkim osób młodszych, bo to one były wcześniej bardzo aktywne. I to one odczuły przecięcie więzów społecznych. W grupie osób starszych wyróżniamy młodszych starszych, w wieku 60–80 lat, i starszych starszych, po 80. roku życia. Zgodnie z ustawą senioralną to wszystko są osoby starsze. Część osób z tej młodszej grupy radzi sobie w pandemii doskonale, ale jednak dosyć duża grupa do dzisiaj boi się w ogóle wychodzić z domu. Jeśli do tego z powodu COVID-19 zmarł ktoś ze znajomych, to wtedy ten stres jest jeszcze większy. Potwierdza to takie myślenie: „gdyby nie wyszedł z domu, to nic by się nie stało”. Chodzi jednak o to, żeby funkcjonować w tym zakresie, w którym możemy, w miarę normalnie. Żeby zachowując zakazy czy nakazy, funkcjonować normalnie i nie ograniczać aktywności. Doskonale wiemy, że ograniczenie aktywności fizycznej, ograniczenie kontaktów społecznych tak naprawdę nasila proces starzenia. W tej chwili bardzo ważny przekaz jest taki: jeśli musisz zostać w domu, to bądź tak aktywny jak możesz. Jeśli robisz pranie i wywieszasz je w pokoju, to noś na wieszak po jednym ubraniu, żeby zrobić jak najwięcej kroków. Chodzenie jest jedyną aktywnością, którą w tych warunkach można zapewnić.
Czy osoby w starszym wieku powinny być brane pod uwagę w kwalifikacji do III dawki szczepienia?
Pandemia bardzo nas zaskoczyła, ale wpisuje się jednak w naszą wiedzę o starości, o chorobach starości i o chorobach w ogóle. COVID-19 nie jest zupełnie niezależny od tego, co wiemy o codziennym funkcjonowaniu człowieka. Kiedy rozmawiamy o szczepieniu na grypę, zwracamy uwagę na to, że osoby starsze gorzej wytwarzają odporność, bo ich system immunologiczny działa inaczej. Nie widzę żadnej przyczyny, dla której w kontekście szczepienia przeciw COVID-19 miałoby być inaczej. Musimy teraz dostrzec, że wiele rzeczy już wiemy, i że nauczenie się życia z COVID-em polega także na dołożeniu do tej ogromnej wiedzy, którą już posiadamy, dodatkowej cegiełki w postaci informacji na temat koronawirusa. Odpowiadając na pytanie, owszem, powinniśmy to rozważyć.
Czy epidemia COVID-19 miała wpływ na praktykującą dotąd populację lekarzy w starszym wieku?
Nie znam szczegółowych danych w tym zakresie, więc trudno mi jednoznacznie się wypowiedzieć. Na pewno osoby, które przechorowały COVID-19 mogą zastanawiać się nad tym, czy są w stanie dalej pracować. Nie znam jednak przypadków osób, które właśnie ze względu na pandemię zdecydowały o całkowitym przejściu na emeryturę.
Rozmawiał Jerzy Dziekoński
Wywiad został przeprowadzony podczas konferencji „Pacjent post-COVID-owy. Co zostaje, a co się zmienia?” zorganizowanej przez Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji im. Eleonory Reicher
