Pytanie nadesłane do eksperta serwisu COVID-19
Jakie są wykładniki długofalowej odporności organizmu przeciwko chorobie zakaźnej w odniesieniu do COVID-19?
Odpowiedział:
prof. dr hab. med. Maciej Siedlar
Kierownik Katedry Immunologii Klinicznej i Transplantologii UJ CM
Obecnie najczęściej wykonywanym badaniem laboratoryjnym monitorującym odporność przeciwzakaźną po zakażeniu SARS-Cov-2 jest badanie poziomu swoistych przeciwciał (zwykle w klasie IgG) dla białek kolca (S) wirusa. Jest to strategia analogiczna do badań stosowanych w celu monitorowania odpowiedzi humoralnej powstałej w wyniku kontaktu także i z innymi wirusami wywołującymi choroby zakaźne u człowieka (np. WZW-B, CMV, EBV, odry, różyczki, itp.), jak również monitorująca powstawanie i utrzymywanie się tejże odpowiedzi w wyniku przeprowadzonych wcześniej szczepień, bez uprzedniego kontaktu z dziką formą wirusa.1 Niestety obecnie brak jest wytycznych, jakie stężenie przeciwciał anty- SARS-Cov-2 można uważać za chroniące przed objawowym klinicznie ponownym zakażeniem, jak również nie ma definitywnej wiedzy odnośnie do przedziałów czasowych, w jakich powinno się notować protekcyjne miano przeciwciał przeciwwirusowych. W miarę czasu trwania pandemii dane takie na pewno się pojawią. Pomiar poziomu krążących przeciwciał swoistych dla określonych epitopów zdefiniowanych białek wirusowych pośrednio określa aktywność funkcjonalną humoralnego ramienia odpowiedzi odpornościowej pojawiającej się w pierwszej fazie odpowiedzi immunologicznej, po wniknięciu wirusa do organizmu. Jest ona zaangażowana w procesy szeroko pojętej neutralizacji mechanizmów wykorzystywanych przez drobnoustrój celem zakażenia komórek osoby zainfekowanej. Jest ona również ważna w dłuższej perspektywie czasowej, albowiem utrzymywanie się w osoczu i płynach tkankowych adekwatnego poziomu swoistych przeciwciał zabezpiecza organizm przed ponownym zakażeniem. W przypadkach wielu zakażeń wirusowych protekcyjny poziom swoistych immunoglobulin może utrzymywać się latami. Biorąc pod uwagę fakt, iż okres półtrwania immunoglobulin klasy IgG wynosi około 21-28 dni, istnieją mechanizmy zależne od obecności długo żyjących komórek plazmatycznych, dzięki którym możliwa jest stała podaż immunoglobulin o odpowiedniej swoistości. Przy braku ekspozycji na antygeny wirusa, adaptacyjna odpowiedź humoralna wygasa z czasem, dzięki istnieniu odpowiednich mechanizmów immunoregulacyjnych.2 Nie znaczy to, że po ponownym kontakcie z wirusem układ odpornościowy nie odpowie równie skuteczną produkcją immunoglobulin o dużym powinowactwie do białek wirusowych. Zawdzięcza to długożyjącym komórkom pamięci, przede wszystkim tzw. limfocytom B pamięci po przełączeniu klas.3-5 Ponadto, antygeny wirusowe mogą być przez długi czas zdeponowane w obrębie węzłów chłonnych na powierzchni tzw. grudkowych komórek dendrytycznych, co sprzyja stabilnej indukcji niewielkiej liczby swoistych limfocytów B przez długi okres czasu. W trakcie immunologicznych badań diagnostycznych można określić liczebność i wartości odsetkowe poszczególnych subpopulacji komórek B pamięci (jest ich kilka).
