Jakie leczenie przeciwwirusowe i immunomodulujące zaleca się obecnie u chorych na COVID-19? - strona 2

28.10.2021
dr n. med. Agnieszka Wroczyńska, Klinika Chorób Tropikalnych i Pasożytniczych, Instytut Medycyny Morskiej i Tropikalnej, Gdański Uniwersytet Medyczny
mgr Anna Bagińska, Medycyna Praktyczna, Kraków
dr n. med. Martyna Biała, Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych, Chorób Wątroby i Nabytych Niedoborów Odpornościowych, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu

24 września br. WHO opublikowała warunkowe zalecenie dotyczące stosowania kasiriwimabu i imdewimabu u chorych z łagodnym lub umiarkowanym przebiegiem COVID-19 oraz dużym ryzykiem progresji do ciężkiej postaci zakażenia wymagającej hospitalizacji, a także u chorych w stanie ciężkim i krytycznym, którzy nie wytworzyli przeciwciał przeciwko SARS-CoV-2 (seronegatywnych).2

W Polsce zespół ekspertów AOTMiT dokonał oceny danych dotyczących stosowania wyżej wymienionych przeciwciał monoklonalnych u chorych na COVID-19 i jak dotąd nie zalecił stosowania żadnego z tych leków poza badaniami klinicznymi.1 W przypadku kasiriwimabu z imdewimabem, regdanwimabu oraz sotrowimabu w opinii AOTMiT zasadne jest odroczenie wydania ostatecznego zalecenia do czasu ukazania się publikacji w recenzowanych czasopismach. Eksperci AOTMiT podkreślają także potencjalne trudności organizacyjne w wykorzystaniu przeciwciał monoklonalnych u pacjentów niehospitalizowanych, ze względu na dożylną drogę podawania (wg NIH i WHO kasiriwimab z imdewimabem można w szczególnych sytuacjach podawać s.c.). Szczegółowe informacje dotyczące poszczególnych preparatów dostępne są w tabeli

Tabela. Zastosowanie przeciwciał monokolonalnych w leczeniu chorych na COVID-19. Zalecenia NIH i WHO (na podstawie poz. piśmiennictwa 2, 3)
Preparat Dawkowanie Wskazania według wytycznych NIHa Wskazania według wytycznych WHO
(zalecenia warunkowe)
Wrażliwość na warianty VOC i VOI wirusa SARS-CoV-2
bamlaniwimab i etesewimab 700 mg/400 mg we wlewie i.v. chorzy na COVID-19 o łagodnym lub umiarkowanym przebiegu, nie wymagający hospitalizacji, u których występują czynniki ryzyka progresji do ciężkiego stanub brak zaleceń - w badaniach in vitro znacząco zmniejszona wrażliwość na warianty Beta i Gamma
- w badaniach in vitro zmniejszona wrażliwość na warianty Delta, Epsilon i Iota (znaczenie kliniczne tej obserwacji nie jest znane)
- nie należy stosować bamlaniwimabu z etesewimabem w regionach, w których rozpowszechnione są zakażenia wariantami Gamma i Beta
- w badaniach in vitro nie stwierdzono zmniejszenia wrażliwości na wariant Alfa
kasiriwimab i imdewimab - 600 mg/600 mg we wlewie i.v.
- jeżeli nie ma możliwości zastosowania wlewu i.v. lub wiązałoby się to z opóźnieniem leczenia można podać lek w czterech wstrzyknięciach s.c. (2,5 ml/iniekcję)
- wg WHO wybór dawki i sposób podania może zależeć od dostępności zasobów w poszczególnych systemach opieki zdrowotnej na świecie
chorzy na COVID-19 o łagodnym lub umiarkowanym przebiegu, nie wymagający hospitalizacji, u których występują czynniki ryzyka progresji do ciężkiego stanub - chorzy nie spełniający kryteriów COVID-19 o przebiegu ciężkim lub krytycznym o największym ryzyku hospitalizacjic
- seronegatywni chorzy na COVID-19 o ciężkim lub krytycznym przebiegu (przeciwciała monoklonalne zalecane są jako leczenie dodatkowe względem standardowej opieki, w tym GKS oraz antagonistów receptora interleukiny 6)
- w badaniach in vitro zmniejszona wrażliwość kasiriwimabu na warianty Beta, Gamma, Iota
- nie stwierdzono zmniejszenia wrażliwości na warianty Beta, Gamma i Iota w przypadku łącznego stosowania kasiriwimabu i imdewimabu
- w badaniach in vitro nie stwierdzono zmniejszenia wrażliwości na warianty Alfa, Delta, Epsilon
sotrowimab 500 mg we wlewie i.v. chorzy na COVID-19 o łagodnym lub umiarkowanym przebiegu, nie wymagający hospitalizacji, u których występują czynniki ryzyka progresji do ciężkiego stanub - w badaniach in vitro nie stwierdzono zmniejszenia wrażliwości na warianty Alfa, Beta, Gamma, Delta, Epsilon, Iota
a zgodnie z wytycznymi NIH przeciwciała monoklonalne nie są zarejestrowane w USA do leczenia hospitalizowanych chorych z COVID-19 o ciężkim przebiegu, można jednak uzyskać dostęp to preparatów z tej grupy w ramach specjalnych programów terapeutycznych dla pacjentów, którzy nie wytworzyli przeciwciał przeciwko SARS-CoV-2 (seronegatywnych) lub u których wystarczająca odpowiedź odpornościowa nie jest spodziewana (chorzy w immunosupresji)
b czynniki ryzyka wymienione przez NIH: wiek ≥65, otyłość lub nadwaga (BMI ≥25), cukrzyca, choroby sercowo-naczyniowe, w tym nadciśnienie tętnicze, przewlekłe choroby płuc, przewlekłe choroby nerek, immunosupresja, ciąża, niedokrwistość sierpowatokrwinkowa, zaburzenia neurorozwojowe (np. mózgowe porażenie dziecięce), inne ciężkie zaburzenia metaboliczne lub genetyczne o złożonym obrazie klinicznym, zależność od wspomagających urządzeń medycznych (np. obecność gastrostomii). Decyzję o włączeniu leczenia przeciwciałami monoklonalnymi należy podjąć na podstawie indywidualnej oceny korzyści I ryzyka.
c typowe czynniki ryzyka wymienione przez WHO: brak szczepienia przeciwko COVID-19, podeszły wiek, immunosupresja, choroby przewlekłe np. cukrzyca

Iwermektyna jest lekiem przeciwpasożytniczym, który w badaniach in vitro hamuje replikację wielu wirusów, w tym SARS-CoV-2. W niektórych badaniach stwierdzono także, że oprócz aktywności przeciwwirusowej lek ma również działanie przeciwzapalne, i obie te właściwości wzbudziły nadzieje na skuteczność iwermektyny w leczeniu COVID-19. Ostatnio iwermektyna w postaci doustnej (tabl. 3 mg) została zarejestrowana w Polsce, można się więc spodziewać zainteresowania pacjentów tym lekiem. W lipcu br. w bazie Cochrane opublikowano przegląd systematyczny dotyczący skuteczności i bezpieczeństwa iwermektyny w profilaktyce i leczeniu zakażeń SARS-CoV-2 u chorych hospitalizowanych lub leczonych ambulatoryjnie z powodu COVID-19.10 Analizą objęto łącznie 14 badań, w których wzięło udział 1678 chorych. Porównano iwermektynę z placebo, standardową opieką lub niestosowaniem żadnej interwencji. W żadnym badaniu nie porównywano iwermektyny z inną interwencją o udowodnionej skuteczności. W 9 badaniach analizowano wyniki chorych hospitalizowanych z powodu zakażenia SARS-CoV-2, w 4 badaniach – chorych leczonych ambulatoryjnie, a jedno badanie dotyczyło oceny skuteczności iwermektyny w profilaktyce zakażeń SARS-CoV-2. Analizowane badania różniły się pod względem zastosowanej dawki oraz czasu trwania leczenia. Nie stwierdzono jednoznacznie, czy iwermektyna – w porównaniu z placebo lub standardową opieką – wpływa na śmiertelność i stan kliniczny u chorych hospitalizowanych z powodu COVID-19. Podobne obserwacje dotyczyły chorych leczonych ambulatoryjnie. Nie ustalono także jednoznacznie, czy iwermektyna jest skuteczna w profilaktyce zakażeń SARS-CoV-2. Podsumowując: w opinii autorów przeglądu nie ma wystarczających danych potwierdzających skuteczność i bezpieczeństwo stosowania iwermektyny w profilaktyce i leczeniu COVID-19. Obecnie zarówno AOTMiT, jak i WHO oraz EMA nie zalecają stosowania tego leku w leczeniu COVID-19 i ograniczają jej użycie do eksperymentu badawczego. Zgodnie z Charakterystyką Produktu Leczniczego wskazania do stosowania zarejestrowanego w naszym kraju doustnego preparatu iwermektyny obejmują leczenie strongyloidozy jelitowej, filariozy limfatycznej wywołanej przez Wuchereria bancrofti oraz świerzbu.11 Nie ma zatem podstaw, aby proponować ten lek pacjentom zakażonym SARS-CoV-2 w Polsce.

Piśmiennictwo:

1. Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji: Farmakoterapia COVID-19 – Aktualizacja. Wersja 2.9, 14.10.2021. https://www.aotm.gov.pl/media/2021/10/Farmakoterapia-COVID-19-Aktualizacja-wersja-2.9-14.10.2021.pdf (dostęp: 28.10.2021)
2. World Health Organization: Therapeutics and COVID-19: living guideline. 24.09.2021. https://files.magicapp.org/guideline/d1f2aa72-4928-4dba-a723-db163b- 85ba87/published_guideline_5665-7_1.pdf (dostęp: 28.09.2021)
3. National Health Institutes: COVID-19 treatment guidelines. https://covid19treatmentguidelines.nih.gov/ (dostęp: 28.09.2021)
4. https://www.recoverytrial.net (dostęp: 28.09.2021)
5. World Health Organization: WHO’s Solidarity clinical trial enters a new phase with three new candidate drugs. 11.08.2021. https://www.who.int/news/item/11-08-2021-who-s-solidarity-clinical-trial-enters-a-new-phase-with-three-new-candidate-drugs (dostęp: 28.09.2021)
6. Marconi V.C., Ramanan A.V., de Bono S. i wsp.: Efficacy and safety of baricitinib for the treatment of hospitalised adults with COVID-19 (COV-BARRIER): a randomised, double-blind, parallel-group, placebo-controlled phase 3 trial. Lancet Respiratory Medicine. 01.09.2021. doi: https://doi.org/10.1016/S2213-2600(21)00 331–3 (dostęp: 28.09.2021)
7. Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji: Przegląd doniesień naukowych dla baricytynibu w leczeniu COVID-19. Opracowanie analityczne AOTMiT. Wersja 1.1, 15.09.2021. https://www.aotm.gov.pl/media/2021/09/Baricytynib-w-COVID-19-Rapid-Review-wersja-1.1-15-wrzesnia-2021-r.pdf (dostęp: 28.09.2021)
8. European Medicines Agency: EMA issues advice on use of sotrovimab (VIR-7831) for treating COVID-19. 21.05.2021. https://www.ema.europa.eu/en/news/ema-issues-advice-use-sotrovimab-vir-7831-treating-covid-19 (dostęp: 28.09.2021)
9. Gupta A., Gonzalez-Rojas Y, Juarez E.: Early Covid-19 treatment with SARS-CoV-2 neutralizing antibody sotrovimab. doi: https://doi.org/10.1101/2021.05.27.21 257 096 (dostęp: 28.09.2021)
10. Popp M., Stegemann M., Metzendorf M.-I. I wsp.: Ivermectin for preventing and treating COVID-19. Cochrane Database of Systematic Reviews. 28.07.2021. https://doi. org/10.1002/14 651 858.CD015 017.pub2 (dostęp: 28.09.2021)
11. Posela, 3 mg, tabletki. Charakterystyka produktu leczniczego
strona 2 z 2
Zobacz także
Wybrane treści dla pacjenta
  • Przeziębienie, grypa czy COVID-19?
  • Koronawirus (COVID-19) a grypa sezonowa - różnice i podobieństwa
  • Test combo – grypa, COVID-19, RSV
Aktualna sytuacja epidemiologiczna w Polsce Covid - aktualne dane

COVID-19 - zapytaj eksperta

Masz pytanie dotyczące zakażenia SARS-CoV-2 (COVID-19)?
Zadaj pytanie ekspertowi!