Od Redakcji: W artykule przedstawiono stan wiedzy na 20 lipca 2021 r. Aktualne informacje są publikowane na bieżąco w serwisie internetowym mp.pl/covid19.
Jak cytować: Kuna A., Wroczyńska A., Rymer W., Szymczak R.K., Kot J.: Medycyna podróży podczas pandemii COVID-19 – aktualne zagadnienia. Med. Prakt., 2021; 7-8: 100–118
Skróty: CDC (Centers for Disease Control and Prevention) – (amerykańskie) Centra ds. Kontroli i Prewencji Chorób, COVID-19 (coronavirus disease) – choroba spowodowana przez SARS-CoV-2, ECDC (European Centre for Disease Prevention and Control) – Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób, GIS – Główny Inspektorat Sanitarny, IHR (International Health Regulations) – Międzynarodowe Przepisy Zdrowotne, MKSz – Międzynarodowa Książeczka Szczepień, MSZ – Ministerstwo Spraw Zagranicznych, RP – Rzeczpospolita Polska, RT-PCR (reverse transcription-polymerase chain reaction) – reakcja odwrotnej transkrypcji i reakcja łańcuchowa polimerazy, SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) – koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2, SpO2 – wysycenie tlenem hemoglobiny krwi tętniczej mierzone za pomocą pulsoksymetru, UCC – Unijny Certyfikat COVID, UE – Unia Europejska, VOC (variants of concern) – warianty wzbudzające obawę, VOI (variants of interest) – warianty wzbudzające zainteresowanie, WHO (World Health Organization) – Światowa Organizacja Zdrowia
Jakie jest znaczenie szczepień przeciwko COVID-19 w podróżach międzynarodowych? Czy szczepienie jest koniecznie do przekroczenia granicy?
Realizację szczepień ochronnych jako warunek przekraczania granic państwowych regulują Międzynarodowe Przepisy Zdrowotne (IHR) WHO z 2005 roku. Obecnie jedynym szczepieniem obowiązkowym dla podróżnych, wpisanym na stałe do IHR, jest szczepienie przeciwko żółtej gorączce – wymagane od osób przybywających do niektórych krajów tropikalnych zagrożonych tą chorobą.11 Jak dotąd szczepienie przeciwko COVID-19 nie zostało uwzględnione przez WHO w IHR ani nie opublikowano innych uniwersalnych regulacji prawnych dotyczących szczepień przeciwko COVID-19 w ruchu międzynarodowym. 4,5 Zgodnie z zaleceniami Rady UE na terenie UE podróżni, którzy co najmniej 14 dni przed przekroczeniem granicy państwowej zostali w pełni zaszczepieni przeciwko COVID-19 jedną ze szczepionek dopuszczonych do obrotu w UE, powinni być zwolnieni z testów lub kwarantanny albo samoizolacji po przybyciu do danego kraju.7 W poszczególnych państwach – zarówno w UE, jak i w pozostałych częściach świata – obowiązują jednak lokalne zasady dotyczące szczepień przeciwko COVID-19 u podróżnych. IHR zapewniają ramy prawne do wprowadzania przez państwa członkowskie własnych wymogów w zakresie szczepień w zależności od sytuacji epidemiologicznej, przy czym zgodnie ze stanowiskiem WHO z lutego 2021 roku na obecnym etapie pandemii nie powinno się wymagać od podróżnych szczepienia przeciwko COVID-19 jako obligatoryjnego warunku wjazdu do poszczególnych państw lub ich opuszczenia, m.in. z uwagi na ryzyko ograniczenia dostępu do szczepionek w grupach priorytetowo traktowanych przez WHO w razie zwiększenia zapotrzebowania na szczepienia związane z podróżami międzynarodowymi.4,5 Ma to znaczenie w tych regionach świata, w których dystrybucja szczepionek nadal jest ograniczona.
Jak dotąd żadne państwo nie wymaga szczepienia przeciwko COVID-19 od wszystkich podróżnych przekraczających granicę. Liczne kraje wprowadziły natomiast ułatwienia dla podróżnych zaszczepionych, na przykład zwolnienie z obowiązkowej kwarantanny po przekroczeniu granicy, odstąpienie od wymogu przedstawienia ujemnego wyniku testu w kierunku zakażenia SARS-CoV-2, zwolnienie z restrykcji dotyczących wjazdu obywateli niektórych państw. Szczegóły dotyczące zarówno samego szczepienia (tj. akceptowanych szczepionek, liczby dawek i odstępu między kolejnymi dawkami podawanymi w schemacie oraz okresu wymaganego po wykonaniu szczepienia), jak i sposobu jego dokumentacji uwzględnianego w ramach kontroli granicznej zależą od decyzji władz sanitarnych poszczególnych państw. Przed podróżą zagraniczną zasadna jest zatem weryfikacja wymaganego sposobu dokumentacji szczepienia przeciwko COVID-19 przez służby kraju docelowego. Niezależnie od wymogów prawnych CDC zaleca aktualnie pełne szczepienie przeciwko COVID-19 wszystkim podróżującym w wieku co najmniej 16 lat, niezależnie od kraju docelowego. Szczepienie przeciwko COVID-19 należy zatem uwzględnić wśród szczepień proponowanych pacjentowi podczas konsultacji medycznej przed podróżą zagraniczną.6
