Tłumaczyła Magdalena Rot
Konsultowała dr n. med. Weronika Rymer, Klinika Chorób Zakaźnych, Chorób Wątroby i Nabytych Niedoborów Odpornościowych, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
Skróty: CDC (Centers for Disease Control and Prevention) – (amerykańskie) Centra Kontroli i Prewencji Chorób, COVID-19 (coronavirus disease) – choroba wywołana przez SARS-CoV-2, FDA (Food and Drug Administration) – (amerykańska) Agencja ds. Żywności i Leków, HPV (hydrogen peroxide vapour) – para nadtlenku wodoru, PPE (personal protective equipment) – środki ochrony indywidualnej, SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) – koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2
© European Centre for Disease Prevention and Control, Stockholm, 2020
Zakres dokumentu
Celem niniejszego dokumentu jest podanie wskazówek dotyczących stosowania masek z tkaniny oraz sterylizacji masek z filtrem i masek chirurgicznych w placówkach opieki zdrowotnej, w których przebywają pacjenci z podejrzeniem lub rozpoznaniem COVID-19, w sytuacji deficytu masek chirurgicznych i masek z filtrem.
Grupa docelowa
Instytucje odpowiedzialne za zdrowie publiczne i zarządzający szpitalami w państwach członkowskich Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz w Zjednoczonym Królestwie.
Stosowanie masek z tkaniny w celu ochrony przez zakażeniem SARS-CoV-2 w placówkach opieki zdrowotnej
Wskazówki i dane z badań klinicznych dotyczące stosowania masek wielokrotnego użytku wykonanych z tkaniny w celu ochrony przed wirusowymi zakażeniami układu oddechowego są skąpe. Dostępne dane pokazują, że takie maski zapewniają słabszą ochronę niż maski chirurgiczne, a nawet mogą zwiększać ryzyko zakażenia wskutek zawilgocenia maski (w wyniku oddychania – przyp. tłum.) i osadzania się w niej wirusa. Doniesienia wskazują na wysoki stopień przenikania cząstek przez tkaninę. W jednym badaniu stwierdzono, że przez maskę przenika 40–90% cząstek. W badaniu z randomizacją wykazano znamiennie większą zapadalność na chorobę grypopodobną i potwierdzone laboratoryjnie zakażenie wirusowe wśród personelu medycznego stosującego maski z tkaniny niż u pracowników, którzy używali masek chirurgicznych.1,2
Wobec powyższego uznaje się, że zwykłe maski z tkaniny nie zapewniają ochrony przed wirusami zakażającymi układ oddechowy i nie należy zachęcać do ich stosowania. W kontekście dużego deficytu środków ochrony indywidualnej (PPE) amerykańskie Centra Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) proponują tymczasowe korzystanie z samodzielnie wykonanych masek tekstylnych (np. z chust), ale wyłącznie w ostateczności, gdy nie są dostępne maski chirurgiczne ani maski z filtrem, i do czasu przywrócenia dostępności standardowych PPE ( https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/ppe-strategy/face-masks.html ).
Czy istnieją metody czyszczenia/sterylizacji masek jednorazowych z filtrem (FFP2 i FFP3), które pozwoliłyby na ich wielokrotne wykorzystanie?
Maski chirurgiczne są przeznaczone do użytku jednorazowego. Maski z filtrem zwykle wyrzuca się po zdjęciu, ale można uznać, że jeśli nie doszło do ich skażenia przez osadzenie się zakaźnych cząstek na powierzchni, przez ograniczony czas nadają się do ponownego użycia. Na przykład pracownik ochrony zdrowia może korzystać z tej samej maski kilka razy podczas kontaktu z chorymi na gruźlicę. Maskę zabrudzoną płynami ustrojowymi, zmoczoną, nieprzylegającą do twarzy lub taką, która utrudnia oddychanie, należy wyrzucić. To samo dotyczy masek stosowanych podczas procedur związanych z powstawaniem aerozolu – takie maski uznaje się za silnie skażone. Do tej pory producenci nie mieli powodu ani bodźca, by opracować metody dekontaminacji lub produkować maski wielokrotnego użytku, teraz jednak zaistniała taka pilna potrzeba.
SARS-CoV-2, czyli wirus powodujący COVID-19, przeżywa w środowisku, w tym na powierzchniach różnych materiałów, takich jak żelazo, tektura czy tkaniny. Dlatego istnieje ryzyko szybkiego skażenia zewnętrznej powierzchni masek z filtrem i masek chirurgicznych stosowanych przez personel podczas opieki nad pacjentami. Ponowne użycie maski, której powierzchnia została skażona, wiąże się z ryzykiem zakażenia.
W raporcie US National Academy of Sciences z 2006 roku dotyczącym wielokrotnego używania masek z filtrem podczas pandemii grypy przedstawiono kilka powodów, dla których należy unikać takiego postępowania. Przede wszystkim eksperci nie byli w stanie wskazać metody, która pozwoliłaby na skuteczne wyeliminowanie ryzyka zakażenia wirusowego, byłaby bezpieczna dla użytkownika i nie powodowałaby uszkodzenia struktury różnych części maski. Zalecano natomiast rozwiązania alternatywne, na przykład wydłużenie czasu stosowania tej samej maski.
