Stosowanie masek ochronnych w miejscach publicznych według nowych zaleceń ECDC

Jak cytować: Kuna A., Wroczyńska A.: Stosowanie masek ochronnych w miejscach publicznych według nowych zaleceń CDC i ECDC. Med. Prakt., 2021; 3: 85–90

Skróty: CDC – Centers for Disease Control and Prevention, COVID-19 (coronavirus disease) – choroba spowodowana przez SARS-CoV-2, ECDC – European Centre for Disease Control and Prevention, FDA (Food and Drug Administration) – (amerykańska) Agencja ds. Żywności i Leków, SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) – koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2

Optymalne zasady zapobiegania COVID-19 z wykorzystaniem masek ochronnych w miejscach publicznych w regionach o nasilonej transmisji SARS-CoV-2 są nadal przedmiotem debaty. W ostatnich miesiącach niefarmakologiczne sposoby prewencji COVID-19 nabrały jeszcze większego znaczenia w kontekście zagrożeń związanych z pojawieniem się nowych wariantów SARS-CoV-2, charakteryzujących się większym potencjałem zakażania. Szczególne wyzwanie stanowi wiarygodna ocena skuteczności poszczególnych metod ochrony dróg oddechowych w przestrzeni publicznej, m.in. z uwagi na ograniczone dane naukowe oraz trudności w projektowaniu i prowadzeniu badań w tym zakresie. W lutym 2021 roku amerykańskie Centers for Disease Control and Prevention (CDC) i European Centre for Disease Control and Prevention (ECDC) zaktualizowały swoje zalecenia dotyczące używania masek jako środka zapobiegającego transmisji SARS-CoV-2 w miejscach publicznych, opierając się na danych dotyczących zapobiegania innym wirusowym zakażeniom dróg oddechowych (np. grypie), a także wynikach analiz uzyskanych już podczas obecnej pandemii oraz przeprowadzonych badaniach eksperymentalnych.^1,2

Tabela 1. Ocena efektu ochronnego stosowania środków ochrony dróg oddechowych w zapobieganiu szerzeniu się COVID-19 w społeczeństwie według ECDC
Rodzaj masek	Oszacowany efekt ochronny^a	Pewność danych naukowych
maski medyczne (chirurgiczne)	mały do umiarkowanego	niska do umiarkowanej
maski niemedyczne (tekstylne)	mały do umiarkowanego	bardzo niska
maski filtrujące	mały do umiarkowanego	niska
przyłbice	niemożliwy do oceny	bardzo niska
^a dotyczy zapobiegania szerzeniu się COVID-19 w społeczeństwie

W zaleceniach ECDC podkreślono, że mimo ograniczonej jakości dostępnych danych (tab. 1) obserwowane w badaniach korzyści z noszenia masek ochronnych przez społeczeństwo oraz bardzo małe ryzyko skutków niepożądanych przemawiają za zasadnością takiego rozwiązania. Szczegółowe porównanie zaleceń obu tych instytucji w zakresie wskazań do używania środków ochrony dróg oddechowych w miejscach publicznych oraz wyboru rodzaju maski przedstawiono w tabeli 2.

Tabela 2. Podstawowe zalecenia i zasady używania masek ochronnych w miejscach publicznych lub gospodarstwach domowych według zaleceń ECDC oraz CDC z lutego 2021 r.
	Zalecenia ECDC	Zalecenia CDC
cele stosowania masek ochronnych	– zmniejszenie transmisji od osoby zakażonej SARS-CoV-2 noszącej maskę – ochrona zdrowej osoby noszącej maskę przed zakażeniem SARS-CoV-2
stosowanie masek ochronnych przez osoby przebywające w zamkniętych pomieszczeniach w miejscach publicznych oraz w obecności osób spoza wspólnego miejsca zamieszkania (również w domu)	zalecane maski medyczne (chirurgiczne) lub maski tekstylne	– zalecane maski medyczne (chirurgiczne), maski tekstylne lub maski filtrujące KN95a – w zależności od ryzyka transmisji w danych okolicznościach – można rozważyć zastosowanie sposobów poprawiających skuteczność ochrony
stosowanie masek ochronnych przez osoby przebywające w zatłoczonych miejscach publicznych na zewnątrz	można rozważyć stosowanie masek medycznych (chirurgicznych) lub masek tekstylnych	– zalecane (wybór maski w zależności od oceny ryzyka) – można zrezygnować z używania maski podczas przebywania na otwartej przestrzeni z dala od innych lub w towarzystwie domowników, chyba że miejscowe regulacje prawne stanowią inaczej
stosowanie masek ochronnych przez osoby, u których występują czynniki ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19	zalecane maski medyczne (chirurgiczne)	preferowane maski filtrujące KN95^a
stosowanie masek ochronnych przez osoby zamieszkujące wspólne gospodarstwo domowe	zalecane maski medyczne (chirurgiczne) dla osób zakażonych SARS-CoV-2 oraz mieszkających w jednym gospodarstwie domowym	zalecane dla osób mieszkających w jednym gospodarstwie domowym z chorym na COVID-19
stosowanie masek w miejscu pracy	można rozważyć, jeśli praca wiąże się z kontaktem z dużą liczbą osób i uniemożliwia zachowanie dystansu (np. policja, sklepy – o ile nie stosuje się przesłon ze szkła lub plastiku) jako metodę uzupełniającą inne sposoby zapobiegania transmisji SARS-CoV-2	– jeśli praca wiąże się z kontaktem z ludźmi i uniemożliwia zachowanie dystansu, należy rozważyć stosowanie masek wraz ze sposobami poprawiającymi skuteczność ochrony – w regionie nasilonej transmisji SARS-CoV-2 można w takiej sytuacji rozważyć stosowanie masek filtrujących KN95 – zaleca się przeprowadzenie oceny ryzyka zgodnie z odrębnymi wytycznymi dla miejsc pracy
cechy zalecanych masek tekstylnych (niemedycznych)	stopień filtracji oraz oddychalność masek tekstylnych powinny być zgodne z wytycznymi European Committee for Standardization⁶	– maski powinny być wykonane z gęsto tkanej tkaniny, składać się z 2–3 warstw i umożliwiać swobodne oddychanie – można sprawdzić gęstość splotu materiału za pomocą światła – maseczka nie powinna go przepuszczać – maska musi mieć gumki lub paski do założenia za uszy lub wokół głowy oraz metalowy pasek służący do dopasowania maski do kształtu nosa
sposoby poprawy skuteczności ochrony zapewnianej przez maski medyczne (chirurgiczne) oraz maski tekstylne	nie sformułowano zaleceń	w niektórych sytuacjach można rozważyć zastosowanie metod zwiększających skuteczność filtracji oraz poprawiających dopasowanie maski do kształtu twarzy (szczegółowy opis w tekście)
stosowanie masek filtrujących (FFP2 lub KN95) w miejscach publicznych	nie powinno być obowiązkowe z uwagi na ograniczone dowody na skuteczność takiego rozwiązania; należy uwzględnić trudności w dopasowaniu masek filtrujących do kształtu twarzy oraz ryzyko związane z ich mniejszą oddychalnością	– preferowane w sytuacjach, w których konieczny jest przedłużony bliski kontakt z osobami spoza wspólnego gospodarstwa domowego oraz dla osób obarczonych ryzykiem ciężkiego przebiegu COVID-19 – maski N95^a dopuszczone przez amerykański National Institute for Occupational Safety and Health do stosowania w placówkach opieki zdrowotnej powinny być używane przez personel medyczny i nie należy ich nosić w miejscach publicznych
stosowanie przyłbic	– nie jest zalecane jako jedyny sposób ochrony dróg oddechowych w miejscach publicznych – może być rozważone po indywidualnej ocenie ryzyka u osób, u których noszenie maski ochronnej znacząco utrudnia komunikację	– nie jest zalecane jako jedyny sposób ochrony dróg oddechowych w miejscach publicznych – wyjątkowo przyłbice mogą być używane przez osoby, u których noszenie maski ochronnej znacząco utrudnia komunikację (szczegółowy opis w tekście)
stosowanie masek z zaworkiem lub otworkiem wentylacyjnym	niezalecane	niezalecane
odstąpienie od stosowania masek w miejscach publicznych	– nie sformułowano szczegółowych zaleceń – w odniesieniu do stosowania masek u dzieci ECDC odsyła do zaleceń WHO	– dzieci <2. rż. – osoby z niepełnosprawnością uniemożliwiającą założenie maski i jej bezpieczne użytkowanie – osoby, dla których noszenie maski mogłoby być niebezpieczne z uwagi na wykonywaną pracę
inne ważne zasady	szczególnie ważne jest prawidłowe używanie maski, noszenie jej tak, by skutecznie zakrywała nos i usta (aż do podbródka), oraz przestrzeganie zasad bezpiecznego zakładania i zdejmowania maski, w tym mycie lub dezynfekcja rąk, a także utylizacji masek jednorazowych lub prania masek wielorazowego użytku
^a odpowiadające maskom filtrującym FFP2 zgodnie z normą europejską EN 149:2001 + A1:2009

Stosowanie masek ochronnych w miejscach publicznych według nowych zaleceń ECDC

COVID-19 - zapytaj eksperta