Opracowała lek. Iwona Rywczak
W przeglądzie systematycznym z metaanalizą oceniono populacyjne efekty szczepień dziewcząt i kobiet przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV) w krajach rozwiniętych. Porównano współczynniki epidemiologiczne (częstość występowania lub zapadalność) różnych punktów końcowych związanych z zakażeniem HPV przed rozpoczęciem szczepień i po ich wprowadzeniu. W przeglądzie uwzględniono artykuły opublikowano w okresie od 1 lutego 2014 roku do 11 października 2018 roku. W bazach MEDLINE i Embase zidentyfikowano 1702 artykuły, do ostatecznej analizy zakwalifikowano 65 artykułów obejmujących łącznie ponad 60 milionów osób: 23 artykuły dotyczące zakażenia HPV, 29 dotyczących brodawek płciowych i 13 dotyczących śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy (CIN) co najmniej 2 stopnia (CIN2+). Badania przeprowadzono w 14 krajach, w 12 z nich szczepienia prowadzono wyłącznie u płci żeńskiej szczepionką 2- lub 4-walentną, w 2 krajach szczepieniami objęci byli również chłopcy. Rutynowe szczepienia były przeznaczone dla grupy wiekowej 10–13 lat, szczepienia wychwytujące prowadzono do 18. roku życia, w 3 krajach górna granica wieku była wyższa i wynosiła 26 lat. Wskaźniki wyszczepialności były mniejsze w starszych grupach wiekowych.
W porównaniu z okresem przed wprowadzeniem szczepień przeciwko HPV, 5–9 lat po ich rozpoczęciu odnotowano rzadsze występowanie CIN2 u kobiet w wieku 15–24 lat, brodawek płciowych u kobiet w wieku 15–29 lat i mężczyzn w wieku 15–24 lat, a także rzadsze występowanie u dziewcząt i kobiet zakażenia typami onkogennymi wirusa. Częstość wykrywania CIN2+ zmniejszyła się o 51% u dziewcząt w wieku 15–19 (ryzyko względne [RR]: 0,49 [95% CI: 0,42–0,58]) i o 31% (RR: 0,69 [95% CI: 0,57–0,84]) u kobiet w wieku 20–24 lat. Równocześnie jednak zaobserwowano częstsze występowanie CIN2+ u kobiet w wieku 25–29 lat i 30–39 lat (odpowiednio o 19 i 23%), czyli w większości nieszczepionej populacji. W przypadku brodawek płciowych, w okresie 5–8 lat po wprowadzeniu szczepień przeciwko HPV częstość ich wykrywania u płci żeńskiej zmniejszyła się o 67% (RR 0,33 [95% CI: 0,24–0,46]) w grupie wiekowej 15–19 lat, o 54% (RR: 0,46 [95% CI: 0,36–0,60]) w grupie wiekowej 20–24 lat i o 31% (RR: 0,69 [95% CI: 0,53–0,89]) w grupie wiekowej 25–29 lat. U płci męskiej redukcja ta wyniosła 48% (RR: 0,52 [95% CI: 0,37–0,75]) w grupie wiekowej 15–19 lat i 32% (RR: 0,68 [95% CI: 0,47–0,98]) w grupie wiekowej 20–24 lat. Natomiast w odniesieniu do samego zakażenia HPV, 5–8 lat po rozpoczęciu powszechnych szczepień typ 16 i 18 wirusa wykrywano znamiennie rzadziej w grupach wiekowych 13–19 lat i 20–24 lat – odpowiednio o 83 i 66%. Zaobserwowano również mniejszą o 37% częstość występowania obu tych typów wirusa w populacji kobiet w wieku 25–29 lat, które w większości przypadków nie były szczepione. Widoczny był także efekt ochrony krzyżowej – w grupie wiekowej 13–19 lat częstość wykrywania typów 31, 33 i 45 zmniejszyła się o 54%.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że powszechne szczepienie dziewcząt przeciwko HPV szczepionką 2- lub 4-walentną istotnie przyczyniło się do zmniejszenia częstości wykrywania CIN2+, brodawek płciowych i zakażenia HPV typów 16, 18, 31, 33 i 45 u płci żeńskiej. Stwierdzono efekt odporności zbiorowiskowej w populacjach nieuprawnionych do powszechnych szczepień (płeć męska, kobiety w starszych grupach wiekowych). Dodatkowo zaobserwowano, że redukcja wskaźników epidemiologicznych zakażeń HPV i związanych z nimi chorób była szybsza i większa w przypadku programów szczepień realizowanych w różnych grupach wiekowych, charakteryzujących się dużymi wskaźnikami wyszczepialności.