Opracowała Małgorzata Ściubisz
W czasopiśmie „Vaccine” opublikowano wyniki badania obserwacyjnego, w którym oceniono częstość hospitalizacji w Polsce z powodu pozaszpitalnego zapalania płuc (PZP), w tym wywołanego przez pneumokoki, a także zmiany wskaźników hospitalizacji z powodu PZP w okresie przed rozpoczęciem programu powszechnych szczepień dzieci przeciwko pneumokokom oraz po jego rozpoczęciu.
W Polsce program powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom w schemacie 2+1 rozpoczęto w 2017 roku i objęto nim wszystkie dzieci do 2. roku życia urodzone po 31 grudnia 2016 roku (w populacji ogólnej dzieci stosowano skoniugowaną szczepionkę 10-walentną, natomiast w niektórych grupach ryzyka oraz u skrajnych wcześniaków szczepionkę 13-walentną; rodzice pozostałych dzieci mogli zdecydować się na szczepienie PCV-13, kupując preparat z własnych środków finansowych – przyp. red.). Dane do badania uzyskano z Ogólnopolskiego Badania Chorobowości Szpitalnej Ogólnej prowadzonego w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego-Państwowym Zakładzie Higieny (w ramach badania gromadzone są przekazywane przez szpitale indywidualne, zanonimizowane dane o wszystkich hospitalizacjach w Polsce). Częstość hospitalizacji z powodu PZP (rozpoznanie w klasyfikacji ICD-10 zgodne z kodami J10.0, J11.0, J12-J15, J15.3, J15.4, J16-J18, J85.1, J86, jako główna przyczyna hospitalizacji), z powodu pneumokokowego PZP (rozpoznanie w klasyfikacji ICD-10 zgodne z kodem J13, jako główna przyczyna hospitalizacji) oraz umieralność wewnątrzszpitalną z powodu PZP oceniono w okresie przed rozpoczęciem programu powszechnych szczepień dzieci przeciwko pneumokokom (lata 2009–2016) oraz po jego rozpoczęciu (lata 2017–2020) oraz w zdefiniowanych grupach wiekowych.
W latach 2009–2020 zarejestrowano łącznie 1 503 105 hospitalizacji z powodu PZP, co stanowiło 1,6% wszystkich hospitalizacji oraz 23,6% hospitalizacji z powodu chorób układu oddechowego. Największym ryzykiem hospitalizacji z powodu PZP obciążone były dzieci w wieku <2 lat (od 1639/100 000 w 2020 roku do 3590/100 000 w 2013 roku), w dalszej kolejności dzieci w wieku 2–3 lat, 4–5 lat oraz dorośli w wieku ≥60 lat. Przed rozpoczęciem programu szczepień dzieci przeciwko pneumokokom wskaźniki hospitalizacji z powodu PZP były podobne w poszczególnych latach, natomiast po rozpoczęciu programu zmniejszyły się we wszystkich grupach wiekowych (z 350/100 000 w 2017 r. do 231/100 000 w 2020 r.), a redukcja była najbardziej wyraźna w populacji dzieci <2 lat (objętych powszechnym programem szczepień). Hospitalizacje z powodu pneumokokowego PZP stanowiły 0,7% wszystkich hospitalizacji z powodu PZP i najczęściej dotyczyły dzieci w wieku <2 lat, a w dalszej kolejności dzieci w wieku 2–3 lat, 4–5 lat oraz dorosłych w wieku ≥60 lat. Przed rozpoczęciem programu szczepień dzieci przeciwko pneumokokom wskaźniki hospitalizacji z powodu pneumokokowego PZP istotnie zwiększały się w populacji dzieci w wieku do 5 lat (w 2016 r. wyniosły 12,43/100 000 u dzieci w wieku <2 lat, 8,16/100 000 u dzieci w wieku 2–3 lat oraz 4,58/100 000 w populacji dzieci w wieku 4–5 lat). Po rozpoczęciu programu szczepień wskaźniki hospitalizacji z powodu pneumokokowego PZP istotnie zmniejszyły się w populacji dzieci w wieku <2 lat (z 8,98/100 000 w 2017 r. do 2,64/100 000 w 2020 r.) oraz dorosłych w wieku 20–59 lat (z 0,75/100 000 w 2017 r. do 0,29/100 000 w 2020 r.) i ≥60 lat (z 5,81/100 000 w 2017 r. do 2,63/100 000 w 2020 r.). Ogółem w analizowanym okresie zarejestrowano 84 367 zgonów z powodu PZP, które odpowiadało za 4,4% wszystkich zgonów wewnątrzszpitalnych. Większość zgonów z powodu PZP dotyczyła dorosłych w wieku ≥60 lat (85–92%), podobnie jak z powodu pneumokokowego PZP (60–88%).
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że po rozpoczęciu programu powszechnych szczepień dzieci przeciwko pneumokokom istotnie zmniejszyły się wskaźniki hospitalizacji z powodu PZP w populacji dzieci w wieku <2 lat, a efekt ten był widoczny również w starszych grupach wiekowych nieobjętych programem, co może wskazywać na jego pośredni korzystny efekt. Zgony z powodu PZP dotyczyły głównie dorosłych w wieku ≥60 lat, co podkreśla znacznie profilaktyki zakażeń pneumokokowych w tej populacji (p. Jak szczepić dorosłych przeciwko pneumokokom?).
