Opracowały: mgr Małgorzata Ściubisz, lek. Iwona Rywczak
W amerykańskim badaniu kohortowym z retrospektywnym zbieraniem danych porównano ryzyko wystąpienia drgawek gorączkowych po podaniu pierwszej dawki szczepionki zawierającej atenuowany wirus odry (skojarzonej szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce [MMR] lub przeciwko odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej [MMRV]) u niemowląt urodzonych przedwcześnie oraz urodzonych w fizjologicznym terminie porodu. W badaniu wykorzystano metodę risk-interval – okres obserwacji podzielono na okres ryzyka (ekspozycji), tj. 7–10 dni po szczepieniu, oraz okres kontrolny, tj. 15–42 dni po szczepieniu, a następnie porównano częstość (wskaźniki zapadalności) drgawek w obu okresach w obu grupach dzieci. Dane do badania uzyskano z 7 instytucji udzielających świadczeń zdrowotnych, które zgłosiły się do udziału w projekcie Vaccine Safety Datalink (VSD) mającym na celu monitorowanie bezpieczeństwa szczepień, nadzorowanym przez Centers for Disease Control and Prevention.
Populację badania stanowiło 532 375 dzieci (śr. 53% chłopcy), które w okresie od stycznia 2003 roku do września 2015 roku w wieku 12–23 miesięcy otrzymały pierwszą dawkę MMR lub MMRV. Dzieci przydzielono do dwóch grup w zależności od wieku ciąży w momencie urodzenia – 45 343 (8,5%) do grupy dzieci urodzonych przedwcześnie (przed ukończeniem 37. tc.), a 487 032 urodzonych w fizjologicznym terminie porodu. Większość dzieci z obu grup otrzymała MMR (odpowiednio 82,2 oraz 82,8%), a pozostałe MMRV (odpowiednio 17,8 oraz 17,2%), średnio w wieku około 13 miesięcy. Epizod drgawek zdefiniowano jako rozpoznanie w klasyfikacji ICD-9 zgodne z kodem 780.3 w ciągu 42 dni po szczepieniu. Autorzy badania nie odróżniali drgawek gorączkowych oraz drgawek bez gorączki, jednak we wcześniejszych badaniach przeprowadzonych w ramach projektu VSD stwierdzono, że kod ten w 87% przypadków odpowiadał rozpoznaniu drgawek gorączkowych. Z badania wyłączono dzieci, u których rozpoznano padaczkę, porażenie mózgowe, ciężki uraz głowy, krwawienie dokomorowe, guz wewnątrzczaszkowy, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenie mózgu, oraz u których przed ukończeniem 12. miesiąca życia wystąpił epizod drgawek lub stan, którego objawy z dużym prawdopodobieństwem można było przypisać epizodowi drgawek wymagającemu porady na oddziale pomocy doraźnej lub hospitalizacji.
W okresie obserwacji epizod drgawek w ciągu 42 dni po szczepieniu MMR lub MMRV odnotowano u 996 dzieci. Ostatecznie w analizie uwzględniono 829 epizodów drgawek, z których 87 wystąpiło u dzieci urodzonych przedwcześnie, a 742 u dzieci urodzonych w fizjologicznym terminie porodu.
Zaobserwowano, że ryzyko wystąpienia drgawek gorączkowych po podaniu pierwszej dawki MMR lub MMRV w okresie ryzyka, w porównaniu z okresem kontrolnym, było 3–4-krotnie większe we wszystkich grupach – iloraz współczynników zapadalności (IRR) wyniósł: 3,9 (95% CI: 2,5–6,0) w grupie dzieci urodzonych <37. tygodnia ciąży, 3,2 (95% CI: 1,5–6,7) w grupie dzieci urodzonych <35. tygodnia ciąży, 4,3 (95% CI: 2,5–7,4) w grupie dzieci urodzonych w 35.–37. tygodniu ciąży oraz 3,2 (95% CI: 2,7–3,7) w grupie dzieci urodzonych w fizjologicznym terminie porodu. Wykazano natomiast, że ryzyko wystąpienia drgawek gorączkowych po podaniu pierwszej dawki MMR lub MMRV było podobne w grupie dzieci urodzonych przedwcześnie, w porównaniu z urodzonymi w fizjologicznym terminie porodu – 62 (95% CI: 42–89)/1000 osobolat vs 43 (95% CI: 38–49)/1000 osobolat; iloraz IRR: 1,2 (95% CI: 0,76–1,9). Podobne ryzyko drgawek obserwowano, porównując podgrupę dzieci urodzonych <35. tygodnia ciąży oraz w 35.–37. tygodniu ciąży z dziećmi urodzonymi w fizjologicznym terminie porodu – iloraz IRR wyniósł odpowiednio: 1,0 (95% CI: 0,47–2,1) oraz 1,4 (95% CI: 0,77–2,4). Podobne ryzyko wystąpienia epizodu drgawek gorączkowych u dzieci urodzonych przedwcześnie oraz urodzonych w fizjologicznym terminie porodu obserwowano również w zależności od rodzaju szczepionki – iloraz IRR wyniósł: 1,2 (95% CI: 0,70–2,0) po podaniu dawki MMR oraz 1,4 (95% CI: 0,51–3,8) po podaniu dawki MMRV – oraz wieku w momencie podania pierwszej dawki – iloraz IRR wyniósł: 1,3 (95% CI: 0,77–2,1) po podaniu pierwszej dawki w wieku 12–15 miesięcy oraz 0,82 (95% CI: 0,20–3,4) po podaniu pierwszej dawki w wieku 16–23 miesięcy. Wyniki badania wskazują również, że opóźnienie podania pierwszej dawki MMR lub MMRV (12–15 mies. vs 16–23 mies.) może zwiększyć ryzyko wystąpienia drgawek zarówno u dzieci urodzonych przedwcześnie, jak i urodzonych w fizjologicznym terminie porodu – IRR wyniósł odpowiednio: 3,7 (95% CI: 2,3–5,9) vs 5,6 (95% CI: 1,5–21) u dzieci urodzonych przedwcześnie oraz 2,9 (95% CI: 2,5–3,5) vs 6,8 (95% CI: 4,2–11) u dzieci urodzonych w fizjologicznym terminie porodu.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że podanie pierwszej dawki MMR lub MMRV w 2. roku życia wiąże się z podobnym ryzykiem wystąpienia drgawek gorączkowych u dzieci urodzonych przedwcześnie i w fizjologicznym terminie porodu. Wyniki badania potwierdzają aktualne zalecenia Advisory Committee on Immunization Practices, zgodnie z którymi pierwszą dawkę szczepionki zawierającej atenuowany wirus odry należy podać dzieciom w wieku 12–15 miesięcy, również urodzonym przedwcześnie. Opóźnianie podania pierwszej dawki MMR lub MMRV może zwiększyć ryzyko drgawek gorączkowych.
