Przed erą antybiotyków Streptococcus pneumoniae był przyczyną niemal 20% przypadków zapalenia wsierdzia. Obecnie zapalenie wsierdzia jako powikłanie inwazyjnej choroby pneumokokowej (IChP) rozwija się u mniej niż 1% chorych. W przeprowadzonych jak dotąd badaniach nie oceniono jednak, czy istnieją czynniki ryzyka wystąpienia zapalenia wsierdzia u chorych na IChP. Zagadnienie to zainteresowało kanadyjskich naukowców.
Marrie i wsp., korzystając z rutynowo zbieranych danych w ramach nadzoru epidemiologicznego nad IChP, porównali częstość występowania wybranych cech klinicznych i demograficznych u pacjentów, którzy zachorowali na pneumokokowe zapalenie wsierdzia oraz tych, u których to powikłanie się nie rozwinęło.
W latach 2000–2014 zidentyfikowali 3251 zachorowań na IChP (wyizolowanie S. pneumoniae z krwi lub innego płynu ustrojowego jałowego w prawidłowych warunkach). Zapalenie wsierdzia jako powikłanie IChP odnotowano u 0,86% pacjentów i tylko u jednego z nich rozpoznanie postawiono w momencie przyjęcia do szpitala. Chorzy na IChP, u których rozwinęło się zapalenie wsierdzia oraz ci, u których to powikłanie nie wystąpiło, byli podobni pod względem niemal wszystkich analizowanych cech klinicznych i demograficznych. Pacjenci, u których rozwinęło się zapalenie wsierdzia, istotnie częściej zażywali narkotyki, IChP miała u nich cięższy przebieg oraz niemal 20-krotnie częściej rozpoznawano u nich niewystępujący wcześniej szmer nad sercem (p. tabela).
| Tabela. Częstość (%) występowania wybranych cech klinicznych i demograficznych u chorych na IChP powikłane zapaleniem wsierdzia oraz bez tego powikłania | ||
|---|---|---|
| IChP powikłane zapaleniem wsierdzia | IChP bez zapalenia wsierdzia | |
| średnia wieku (lata) | 53,2 | 54,6 |
| mężczyźni | 64 | 56,5 |
| osoby aktualnie palące tytoń | 46,4 | 45,1 |
| nowotwór w wywiadziea | 10,7 | 12,4 |
| choroby współistniejące | 92,9 | 85,6 |
| splenektomia | 3,6 | 1,6 |
| zakażenie HIV | 3,6 | 4,2 |
| toczeń rumieniowaty układowy | 0 | 0,9 |
| zastoinowa niewydolność serca | 10,7 | 6,1 |
| choroba niedokrwienna serca | 14,3 | 7,0 |
| zawał serca w wywiadzie | 7,1 | 6,3 |
| proteza zastawki serca | 0 | 0,2 |
| marskość wątroby | 7,1 | 5,4 |
| przewlekła niewydolność nerek | 3,6 | 4,7 |
| uzależnienie od alkoholu | 32,1 | 24,1 |
| zażywanie narkotyków | 32,1 | 17,1 |
| zmiany stanu psychicznego | 71,4 | 40,1 |
| bakteriemia | 100 | 95,4 |
| ZOMR | 10,7 | 4,9 |
| hospitalizacja na OIT | 53,6 | 26,9 |
| niewystępujący wcześniej szmer nad sercem | 39,3 | 2,2 |
| a w ciągu ostatnich 5 lat IChP – inwazyjna choroba pneumokokowa, OIT – oddział intensywnej terapii, ZOMR – zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, HIV – ludzki wirus niedoboru odporności | ||
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że zapalenie wsierdzia jest rzadkim powikłaniem IChP, jednak przeprowadzone przez nich badanie nie daje jasnej odpowiedzi, które z czynników mogą zwiększać ryzyko wystąpienia tego powikłania. Marrie i wsp. w dyskusji wskazali, że być może cięższy przebieg IChP, wymagający hospitalizacji na OIT, jest kluczowym czynnikiem prognostycznym, czy u pacjenta rozwinie się pneumokokowe zapalenie wsierdzia.
