Opracowała Małgorzata Ściubisz, redaktor serwisu „Szczepienia”
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) postawiła przed nami ambitne cele dotyczące zwalczania gruźlicy. Zgodnie z „The End Tuberculosis Strategy” cele pośrednie i główne to: zmniejszenie zapadalności na gruźlicę o 20% i zmniejszenie liczby zgonów z powodu gruźlicy o 35% do 2020 roku oraz zmniejszenie zapadalności na gruźlicę o 90% i zmniejszenie liczby zgonów z powodu gruźlicy o 95% do 2035 roku, w porównaniu z 2015 rokiem.
Niestety, patrząc globalnie, szanse na osiągnięcie celów pośrednich zaplanowanych na 2020 rok są małe. W latach 2015–2018 zapadalność na gruźlicę zmniejszyła się tylko o 6,3%, a liczba zgonów o 11%. Dobrą wiadomością jest jednak to, że Europejski Region WHO jest bliski osiągnięcia założonych celów pośrednich. W latach 2015–2018 w Regionie Europejskim zapadalność na gruźlicę zmniejszyła się o 15%, a liczba zgonów z powodu gruźlicy o 24%. Zapadalność i liczba zgonów względnie szybko zmniejszają się również w Afrykańskim Regionie WHO, średnio o 4,1 i 5,6% rocznie. W latach 2015–2018 zapadalność i liczba zgonów z powodu gruźlicy w Regionie Afrykańskim zmniejszyła się odpowiednio o 12 i 16%. Z raportu WHO wynika również, że na dobrej drodze do osiągnięcia celów pośrednich zaplanowanych na 2020 rok jest 7 krajów o dużej zapadalności na gruźlicę (Kenia, Lesotho, Birma, Rosja, Republika Południowej Afryki, Tanzania i Zimbabwe).
W 2018 roku na gruźlicę zachorowało 10 000 000 osób na świecie (zapadalność: 132/100 000), o 2% mniej niż 2017 roku. Za niemal połowę zachorowań na gruźlicę (44%) odpowiadały kraje należące do Regionu Południowo-Wschodniej Azji. Duża zapadalność na gruźlicę dotyczy także się Regionu Afryki (231/100 000), w którym odnotowano 71% wszystkich zachorowań na gruźlicę wśród osób zakażonych HIV. Z raportu WHO wynika, że o 5% zmniejszyła się także liczba zgonów z powodu gruźlicy – z 1 570 000 w 2017 roku do 1 490 000 w 2018. Leczenie przeciwgruźlicze otrzymało 69% chorych, o 5% więcej niż w 2017 roku. Ogółem śmiertelność z powodu gruźlicy wyniosła 15%. Istotnym problemem pozostaje nadal gruźlica lekooporna. W 2018 roku zarejestrowano 484 000 nowych zachorowań na gruźlicę oporną na ryfampicynę (RR-TB) lub gruźlicę wielolekooporną (MDR-TB), co stanowi 4,8% wszystkich zarejestrowanych przypadków. Wśród osób chorych na RR-TB lub MDR-TB, większość (71%) stanowili chorzy na MDR-TB. Śmiertelność wśród chorych na RR-TB lub MDR-TB wyniosła 44%.
W Europejskim Regionie WHO zarejestrowano 250 000 nowych przypadków gruźlicy (zapadalność: 28/100 000), a z jej powodu zmarło 27 000 osób. Śmiertelność wyniosła 10%. Choć w latach 2015–2018 zapadalność na gruźlicę zmniejszyła się o 15%, to nadal dużym problemem jest gruźlica lekooporna. W 2018 roku w Regionie Europejskim zarejestrowano 77 000 przypadków RR-TB lub MDR-TB (zapadalność: 8,3/100 000), co stanowiło niemal 30% wszystkich przypadków gruźlicy. Odsetek ten jest znacznie większy niż w innych regionach WHO (3,1–5,4%). W Polsce w 2018 roku zarejestrowano 5487 nowych zachorowań na gruźlicę (zapadalność: 16/100 000), w tym 90 przypadków RR-TB lub MDR-TB (1,6% wszystkich zachorowań). Większość przypadków (95%) stanowiła gruźlica płuc, a chorowali głównie mężczyźni (70%). Dzieci w wieku <15 lat stanowiły 1% chorych. W 2018 roku z powodu gruźlicy zmarło w Polsce 480 osób (umieralność: 1,3/100 000).
Dane dotyczące gruźlicy są corocznie zgłaszane do WHO przez 194 kraje członkowskie. Wszystkie informacje są weryfikowane i zatwierdzane przy współpracy z podmiotami sprawozdającymi. Pełna treść raportu dostępna jest tutaj: apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/329368/9789241565714-eng.pdf
