Opracowała: mgr Małgorzata Ściubisz
Skróty: aRR (adjusted risk ratio) – skorygowane ryzyko względne, CI (confidence interval) – przedział ufności, CIN (cervical intraepithelial neoplasia) – śródnabłonkowa neoplazja szyjki macicy, CIN2 – CIN średniego stopnia, CIN2+ – CIN co najmniej średniego stopnia, CIN3+ – CIN co najmniej dużego stopnia, HPV (human papillomavirus) – ludzki wirus brodawczaka, LEEP (loop electrosurgical excision procedures) – wycięcie zmiany pętlą elektryczną
W duńskim populacyjnym badaniu kohortowym z retrospektywnym zbieraniem danych oceniono, czy szczepienie przeciwko HPV zmniejsza ryzyko progresji CIN2 do CIN3+.
Wyjściową populację badania stanowiły wszystkie kobiety mieszkające w Danii objęte programem badań przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy. Zgodnie z założeniami programu kobiety w wieku rozrodczym z rozpoznanym CIN2 objęto aktywnym nadzorem, w ramach którego co 6 miesięcy (przez 2 lata) mogły wykonać kolposkopię, badanie cytologiczne i/lub biopsję szyjki macicy. W przypadku progresji zmian lub zmian przewlekłych zalecano wycięcie zmiany szyjki macicy metodą LEEP. Z badania wykluczono kobiety, u których: LEEP wykonano na pierwszej wizycie w ciągu 10 miesięcy od rozpoznania CIN2, w przeszłości rozpoznano CIN2+, przeprowadzono LEEP lub histerektomię, a także kobiety zaszczepione przeciwko HPV po rozpoznaniu CIN2 lub <12 miesięcy przed rozpoznaniem. Interwencją (ekspozycją) było szczepienie przeciwko HPV ≥1 dawką minimum rok przed rozpoznaniem CIN2. Większość kobiet objętych analizą zaszczepiono preparatem 4-walentnym, ponieważ w tamtym czasie dla tej grupy wiekowej była dostępna jedynie taka szczepionka. Głównym punktem końcowym badania była CIN3+ (tzn. progresja choroby), a dodatkowym punktem końcowym CIN2+ (utrzymywanie się zmian dysplastycznych lub ich progresja). Dane do badania uzyskano z oficjalnych krajowych rejestrów i dokumentacji medycznej.
Ostatecznie analizą objęto 7904 kobiety w wieku 18–40 lat, u których w okresie od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2022 r. rozpoznano CIN2, w tym 3867 kobiet szczepionych przeciwko HPV i 4037 kobiet nieszczepionych. Ponad połowa (54,2%) kobiet szczepionych przeciwko HPV pierwszą dawkę szczepionki otrzymała w wieku >20 lat, a tylko 17,5% w wieku do 15 lat. Większość szczepionych kobiet otrzymała >1 dawkę szczepionki.
Skumulowane ryzyko CIN3+ (tzn. progresji CIN2 do CIN3+) wyniosło 22,5% (95% CI: 19,8–26,1) u kobiet zaszczepionych przeciwko HPV w wieku do 15 lat oraz 31,5% (95% CI: 28,8–34,3) u kobiet zaszczepionych w wieku 15–20 lat. W obu przypadkach było mniejsze niż u kobiet nieszczepionych, u których wyniosło 37,6% (95% CI: 36,1–37,1). Na tej podstawie oszacowano, że ryzyko progresji CIN2 do CIN3+ u kobiet szczepionych przeciwko HPV w wieku do 15 lat, w porównaniu z kobietami nieszczepionymi, było mniejsze o 35% (aRR: 0,65 [95% CI: 0,57–0,75]), natomiast u kobiet zaszczepionych przeciwko HPV w wieku 15–20 lat było mniejsze o 14% (aRR: 0,86 [95% CI: 0,79–0,95]). Korzystnego efektu nie zaobserwowano u kobiet zaszczepionych przeciwko HPV w wieku >20 lat (aRR: 1,02 [95% CI: 0,96–1,09]). W analizowanej kohorcie w ciągu 28-miesięcznej obserwacji rozpoznano 20 przypadków raka szyjki macicy, w tym 15 u kobiet nieszczepionych i 5 u szczepionych przeciwko HPV. Wszystkie zachorowania na raka szyjki macicy w grupie szczepionej dotyczyły kobiet zaszczepionych w późniejszym wieku (>20 lat).
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że w okresie 28 miesięcy obserwacji kobiety z rozpoznaną CIN2+ szczepione przeciwko HPV obciążone były istotnie mniejszym ryzykiem progresji zmian do CIN3+ niż kobiety nieszczepione. Ten korzystny efekt dotyczył tylko kobiet zaszczepionych przeciwko HPV przed ukończeniem 20 lat i był największy u kobiet zaszczepionych przed ukończeniem 15 lat.
