Program eliminacji odry i różyczki w Europie a sytuacja w Polsce

Bieżący rok ma szczególne znaczenie dla realizowanego od 2003 roku światowego programu zwalczania odry i różyczki – pisze prof. Włodzimierz Gut na prowadzonej przez PZH stronie szczepienia.info.

W maju tego roku Światowe Zgromadzenie Zdrowia podjęło deklarację o wyeliminowaniu w skali świata do 2020 roku tych dwóch chorób z 5 na 6 regionów świata [1]. Deklaracja ta wynika z dotychczasowych doświadczeń ze zwalczania odry i różyczki. W skali świata w okresie 2000-2010 zredukowano liczbę zgonów z powodu odry z 535 000 do 139 000 (głównie w  Indiach - 47% i Afryce - 36% wszystkich zgonów). Zgodnie z planem do 2015 roku planowana jest redukcja zgonów o dalsze 95%.

W regionie amerykańskim ostatnie rodzime zakażenie odrą miało miejsce w 2002 r., a ostatnie rodzime zakażenie różyczką w 2009 r. Dla regionu europejskiego za datę eliminacji odry i różyczki przyjęto 2015 r. Decyzja ta zapadła w 2010 r. [2]. Po wcześniejszej dyskusji grupy ekspertów zwołanej w celu oceny możliwości eliminacji odry i różyczki eksperci ci stwierdzili, że:

1. odra i różyczka mogą i powinny być wyeliminowane,

2. likwidacja tych chorób do 2020 roku jest wykonalna,

3. sukces zwalczenia wymaga wzmocnienia systemu rutynowych szczepień dla osiągnięcia wystarczającego stopnia uodpornienia [3,4].

Aktualna sytuacja Polski przedstawia się następująco:

1. Przy jednym z najlepszych w Europie stopniu uodpornienia populacji (>98%) pozostają subpopulacje wrażliwe na zakażenie (grupy etniczne i przeciwnicy szczepień).

2. Późne w stosunku do innych krajów wprowadzenie powszechnych szczepień przeciw różyczce powoduje utrzymywanie się różyczki rodzimej, zachorowania na odrę charakteryzują się typowym dla importów rozproszeniem drobnych ognisk.

3. Duża ruchliwość niektórych grup etnicznych (zarówno w skali międzynarodowej jak i wewnątrz kraju) powoduje ciągłe powstawanie niewielkich ognisk zachorowań w różnych obszarach Polski niezależnie od lokalnego stopnia uodpornienia.

4. Brak możliwości prognozowania miejsca wystąpienia ognisk stwarza istotne zagrożenie odrą dla osób nieszczepionych, jak i dla dzieci, u których szczepienia są opóźnione.

5. W zaistniałej sytuacji może dochodzić do zakażeń wśród pacjentów i częściowo tylko uodpornionego (1 dawką [szczepionki przeciwko odrze-red.]) personelu medycznego. Taka sytuacja stanowi zagrożenie dla osób z obniżoną odpornością [5].