W badaniu przekrojowym opublikowanym w czasopiśmie „Vaccine” autorzy z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego ocenili poziom realizacji szczepień dzieci preparatami nieuwzględnionymi w obowiązkowym (bezpłatnym) programie szczepień oraz czynniki wpływające na decyzję rodziców o zakupieniu takich szczepionek. Badaniem objęto dzieci do ukończenia 5. roku życia szczepionych w 3 losowo wybranych przychodniach w Lubinie, Zgorzelcu i Trójcy (wieś w gminie Zgorzelec). Rodzice dzieci (308 osób) wypełnili kwestionariusz zawierający pytania dotyczące danych demograficznych (wiek, wykształcenie, miejsce zamieszkania, sytuacja społeczno-ekonomiczna, liczba posiadanych dzieci), lokalizacji przychodni, historii szczepień dziecka, źródeł informacji o odpłatnych szczepionkach oraz postrzegania ceny szczepionki jako przeszkody w jej zakupie. Mediana wieku rodziców wyniosła 31 lat (zakres: 18–50 lat). Co najmniej 1 odpłatną szczepionkę zakupiło 77,9% rodziców (95% CI: 73,0–82,2%). Najczęściej wybierano preparaty wysoce skojarzone (62,3%), a w dalszej kolejności szczepionki przeciwko pneumokokom (36,4%), grypie (14,3%), meningokokom (13,3%), rotawirusom (12,7%), wirusowemu zapaleniu wątroby typu A (7,8%), zapaleniu mózgu przenoszonemu przez kleszcze (6,2%) i ospie wietrznej (4,2%). Zdecydowana większość (94,7%) rodziców wskazała pracowników placówek opieki zdrowotnej jako najbardziej wiarygodne źródło informacji o odpłatnych szczepieniach, a 82,3% stwierdziło, że podłożem decyzji o zakupie szczepionek była inicjatywa personelu placówki, który poinformował ich o szczepieniach zalecanych. Autorzy badania wykazali, że z większą szansą realizacji szczepień zalecanych wiązały się następujące czynniki: wiek rodziców ≥25 lat, dobra sytuacja społeczno-ekonomiczna oraz posiadanie 1 dziecka. Ważnym czynnikiem była także lokalizacja przychodni. Natomiast duży koszt szczepionki wiązał się z aż 5-krotnie mniejszą szansą na zaszczepienie dziecka.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że koszt szczepionek jest istotną przeszkodą w realizacji szczepień zalecanych, dlatego korzystne byłoby stopniowe wprowadzanie niektórych szczepień do programu szczepień obowiązkowych. Dzięki takim zmianom polski program szczepień byłby zgodny z programami obowiązującymi w innych krajach europejskich, które realizują np. powszechne szczepienia niemowląt przeciwko pneumokokom. Duży odsetek dzieci zaszczepionych odpłatnymi szczepionkami wysoce skojarzonymi wskazuje na dobrą współpracę pomiędzy personelem wykonującym szczepienia a rodzicami. Interwencje mające na celu zwiększenie poziomu realizacji szczepień zalecanych wymagają jednak modyfikacji, szczególnie w odniesieniu do rodziców w młodszym wieku, o mniejszych dochodach, posiadających więcej niż 1 dziecko.
